H Πανορθόδοξη σύνοδος, που έγινε τον Ιούνιο του 2016 στην Κρήτη, ήταν αυτή που «βάθυνε» το χάσμα Μόσχας – Φαναρίου.
Από τότε έγιναν πολλά που επηρέασαν αρνητικά την ενότητα της Ορθοδοξίας, η οποία φαίνεται πως δοκιμάζεται για μία ακόμη φορά.
Οσοι αναζητούν ευθύνες για την κρίση στην κίνηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να αναγνωρίσει ως Αυτοκέφαλη την Εκκλησία της Ουκρανίας, κάνουν ένα μεγάλο λάθος, αφού είναι πλέον καθαρό ότι η Μόσχα και την Τρίτη Ρώμη ευαγγελίζεται, αλλά και πολιτικά παιχνίδια μέσω της Ορθοδοξίας θέλει να παίξει.
Ωστόσο, προκειμένου να φανεί ότι δεν άρχισε αυτή την κόντρα, προβάλλει σαν επιχείρημα την Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας, ως «αιτία πολέμου» και στον πόλεμο αυτό αναζητά συμμαχίες.
Ετσι όπως έχουν διαμορφωθεί σήμερα οι συμμαχίες παρά τις καθυστερήσεις που υπάρχουν στην αναγνώριση της Εκκλησίας της Ουκρανίας, το Φανάρι φαίνεται πως δύσκολα θα απομονωθεί.
Αυτή τη στιγμή στους κόλπους της Ορθόδοξης Κοινότητας υπάρχουν τρεις τάσεις:
Μία η οποία ταυτίζεται με τις θέσεις του Φαναρίου, μία με αυτές της Μόσχας και μία τρίτη η οποία περιμένει να ξεκαθαρίσει το τοπίο και στη συνέχεια να αποφασίσει τι θα πράξει.
Αντικειμενικά πιο «φανατικούς συμμάχους» φαίνεται πως έχει η Μόσχα, η οποία αυτή τη στιγμή στηρίζεται με απόλυτο τρόπο από τις Εκκλησίες της Αντιόχειας, της Σερβίας, της Πολωνίας και της Τσεχίας.
Αντίθετα το Φανάρι δεν έχει αυτή τη στιγμή την ξεκάθαρη στήριξη ισχυρών Εκκλησιών.
Πέραν της Κρήτης, η οποία υπάγεται στο Φανάρι και των Μητροπόλεων σε Αμερική, Ασία, Ευρώπη, οι οποίες ανήκουν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, ακόμη δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για τη στάση των Αυτοκέφαλων Εκκλησιών. Ομως θεωρείται -εκτός απροόπτου- βέβαιο ότι οι Εκκλησίες της Ελλάδας, της Αλβανίας, όπως και τα Πατριαρχεία Ιεροσολύμων και Αλεξάνδρειας δύσκολα θα στηρίξουν τις επιλογές της Μόσχας.
Πέραν αυτών των «συμμαχιών» υπάρχουν και εκείνες οι Εκκλησίες οι οποίες τηρούν στάση αναμονής και δεν βιάζονται να πάρουν θέση.
Σε αυτές τις Εκκλησίες η Ρωσία έχει ρίξει το βάρος στηρίζοντάς τες και οικονομικά για αναστηλώσεις ναών ή άλλων διευκολύνσεων.
Η Ρουμανία και η Βουλγαρία είναι δύο από αυτές, οι οποίες περιμένουν τις εξελίξεις.
Το επόμενο διάστημα αναμένονται οι αντιδράσεις του συνόλου των Ορθόδοξων Εκκλησιών.
Στο ερώτημα ποιες Εκκλησίες θα σταθούν στο πλευρό του Βαρθολομαίου, θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει πως η Ελλαδική Εκκλησία δεν θα πάει κόντρα στο Φανάρι. Αλλωστε το θέμα θα συζητηθεί στη Σύνοδο.
Βεβαίως «εντός των τειχών» υπάρχουν Ιεράρχες οι οποίοι δεν θέλουν τη σύγκρουση με τη Ρωσία και επικρίνουν τις κινήσεις Βαρθολομαίου, αλλά δύσκολα θα μπορούσαν να επηρεάσουν την πλειονότητα των συνοδικών.
Η Εκκλησία της Αλβανίας, αν και προσεύχεται υπέρ της ενότητας και είναι σε επικοινωνία και με τη Μόσχα, θα στηρίξει -εκτός απροόπτου- το Φανάρι.
Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το οποίο έχει ανάγκη τη στήριξη της Ρωσίας δύσκολα θα καταφέρει να αποστασιοποιηθεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, γιατί εκτός των άλλων, ούτε η Αθήνα ούτε οι άλλες κυβερνήσεις που σχετίζονται με τους Αγίους Τόπους δεν θέλουν το Πατριαρχείο Μόσχας να αυξήσει την επιρροή του στην περιοχή.
Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αν και κατά καιρούς έχει εκφραστεί κατά της Αυτοκεφαλίας, στο τέλος όλα δείχνουν, ότι θα ακολουθήσει το Φανάρι.
Το Φανάρι το επόμενο διάστημα θα αναπτύξει πρωτοβουλίες ενημέρωσης προς όλες τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, ελπίζοντας στη στήριξη των Πατριαρχείων Ρουμανίας και Βουλγαρίας.
Και οι δύο Εκκλησίες τηρούν στάση αναμονής και στη δεδομένη περίοδο θα προτιμούσαν την ουδετερότητα. Ωστόσο το Φανάρι εκτιμά ότι στο τέλος θα στηρίξουν τις επιλογές του.
Ανάλογη είναι σήμερα και η στάση του Πατριαρχείου Γεωργίας, αλλά και αυτό δεν μπορεί να αγνοήσει ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο το ανακήρυξε Αυτοκέφαλο.
Η Μόσχα αυτή τη στιγμή έχει τους πιο ξεκάθαρους συμμάχους.
Το Πατριαρχείο Αντιοχείας είναι στο πλευρό της από την Πανορθόδοξη Σύνοδο και συνεχίζει αταλάντευτα. Ηδη η ρωσική Εκκλησία έχει σηκώσει το βάρος της αναστήλωσης δεκάδων ναών και γενικώς το στηρίζει με κάθε τρόπο.
Από κοντά και το Πατριαρχείο Σερβίας, το οποίο αρνείται να συνταχθεί και για πολιτικούς λόγους με το Φανάρι. Εκτός αυτού υπάρχει και το θέμα των Εκκλησιών του Μαυροβουνίου και κυρίως των Σκοπίων, οι οποίες υπάγονται πνευματικά στη Σερβία, αλλά θέλουν να γίνουν Αυτοκέφαλες. Υπέρ της Μόσχας έχουν ταχθεί από την πρώτη στιγμή η Πολωνία και η Τσεχία, οι οποίες διατηρούν παραδοσιακές σχέσεις με τη Μόσχα.
Εφημερίδα «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»