† Μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Οὐϊκτωρίνου, Οὐῒκτωρος, Νικηφό-ρου, Κλαυδίου, Διοδώρου, Σαραπίνου καί Παπία τῶν ἐν Κορίνθῳ ἀθλησάντων.
(† 31 Ἰανουαρίου).
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Διδύμου καί Θεοδώρας.
Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες Δίδυμος καί Θεοδώρα ἄθλησαν κατά τούς χρόνους τῶν διωγμῶν ἐπί Δικοκλητιανοῦ (284-305 μ.Χ.) καί Μαξιμιανοῦ (286-305 μ.Χ.) καί ἐπί ἄρχοντος Ἀλεξανδρείας Εὐστρα-τίου.
Ἡ Ἁγία Θεοδώρα συνελήφθη, ἐπειδή ἦταν Χριστιανή, καί, ἀφοῦ ὁμολόγησε ἐνώπιον ὅλων τόν Χριστό, ἐκλείσθηκε στή φυλα-κή. Μετά ἀπό λίγες ἡμέρες ἐξαχθεῖσα καί ἀνακριθεῖσα ἐκ νέου, ὁδηγήθηκε σέ πορνεῖο γιά διαφθορά. Ἀλλά, κατά θεία οἰκονομία, ὁ πρῶτος πού εἰσῆλθε, ὁ στρατιωτικός Δίδυμος, θέλοντας νά τήν ἀπαλλάξει ἀπό τήν ντροπή καί τόν ψυχικό θάνατο τήν ἐνέδυσε μέ τήν στρατιωτική του στολή καί τήν ἔβγαλε ἔξω. Ἕνας δέ ἀπό τούς ἀκόλαστους νέους, ἀφοῦ εἰσῆλθε στό πορνεῖο καί εὑρῆκε ἀντί τῆς Θεοδώρας γυμνό τόν Δίδυμο, ἐξεπλάγη καί κατήγγειλε τό γεγονός στόν ἄρχοντα, ὁ ὁποῖος ἔδωσε ἐντολή νά συλλάβουν τόν Ἅγιο Δίδυμο, ὁ ὁποῖος ἐνώπιον τοῦ ἡγεμόνος ὁμολόγησε τήν πίστη του στό Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἔτσι τόν ἀποκεφάλισαν καί ἔκαψαν τό ἱερό λείψανο αὐτοῦ. Τό ἴδιο τέλος ὑπέστη καί ἡ Ἁγία Θεοδώρα, τελειωθεῖσα διά τοῦ πυρός.
Ἔτσι, ἀφοῦ οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες ἐτελειώθησαν, ἔλαβαν τόν ἀμαράντινο στέφανο τῆς δόξας ἀπό τόν μισθαποδότη Κύριο.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῆς ὁσίας μητρός ἡμῶν Θεοδώρας, τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ.
Ἡ Ὁσία Θεοδώρα ἀπό νεαρά ἡλικία ἀσπάσθηκε τό μοναχικό βίο καί ἀσκήθηκε στόν ἀγώνα τῶν μοναχικῶν ἀρετῶν, τήν ὑπακοή, τή φιλαδελφία καί τήν παρθενία, ἀφοῦ εἰσῆλθε σέ μοναστήρι. Πολλά χρόνια μετά τήν ὁσιακή κοίμησή της, ἀνοίχθηκε ὁ τάφος της, γιά νά ἐναποτεθεῖ σ᾿ αὐτόν καί τό σκήνωμα τῆς ἡγουμένης της· τότε, μέ θαυμαστό τρόπο, «ἡ πρό πολλοῦ νεκρὰ κειμένη Θεοδώρα τῇ μητρί [ἐννοεῖ τήν ἡγουμένη]ὥσπερ ζῶσα, συνέσφιγξεν ἑαυτήν τόπον δοῦσα». ῎Εκτοτε τό τίμιο λείψανο τῆς Ὁσίας Θεοδώρας δέν ἔπαυσε νά ἐπιτελεῖ ποικίλα θαύματα.
Πρέπει ὅμως νά ἀναφέρουμε ἕνα ἀκόμη Συναξάρι, τό ὁποῖο παραθέτει ὁ Σωφρόνιος Εὐστρατιάδης μέ βάση τόν Λαυριωτικό Κώδικα Ι 70, πού δέν ἐμφανίζει καμμία σύγκλιση μέ τά ἀνωτέρω1.
Ἡ Ἁγία Θεοδώρα, σύμφωνα μέ αὐτό τό Συναξάρι, ἦταν ἀπό τή νεανική της ἡλικία πόρνη, ἀλλά μετά τήν παρέλευση ἀρκετῶν ἐτῶν μετανόησε καί, ἀφοῦ διένειμε τήν περιουσία της στούς πτωχούς, εἰσῆλθε σέ ἕνα βαθύ λάκκο, ἀναμένοντας κάποια θεϊκή ἐντολή. Ἀφοῦ διέμεινε ἐντός τοῦ ὀρύγματος ἐπί πέντε ἔτη «προσκαρτε-ροῦσα ἐν νηστείᾳ καί προσευχῇ καί γυμνότητι σαρκός καί ταλαι-πωρίᾳ», τῆς ἐγνωστοποιήθηκε μέ ἀγγελικό ὅραμα ἡ συγχώρεση τῶν ἁμαρτιῶν της. Στή συνέχεια ἔκτισε ἕνα μικρό κελλί, ὅπου ἐγκατα-βίωσε γιά τήν ὑπόλοιπη ζωή της, ἐνῶ μετά τήν κοίμησή της ἐπιτέ-λεσε πλῆθος θαυμάτων. Ἴσως πρόκειται περί ἄλλης ὁμωνύμου ἐκ τῆς αὐτῆς πόλεως, περί τῆς ὁποίας ὅμως οἱ Συναξαριστές σιωποῦν.
Πρόσφατα, ἐν τούτοις, ἀποδείχθηκε ὅτι τά γλωσσικά δεδομένα τοῦ Συναξαρίου τῆς 5ης ᾿Απριλίου συγκλίνουν μέ αὐτά τοῦ Βίου καί τῆς Διηγήσεως γιά τή μετακομιδή τοῦ λειψάνου τῆς Ὁσίας Θεοδώρας τῆς μυροβλύτιδος († 29 Αὐγούστου)· ἐπιπλέον, ἐντοπί-σθηκαν καί ἐσωτερικά στοιχεῖα τοῦ Συναξαρίου πού καταδεικνύ-ουν τή νοηματική σχέση του μέ τά δύο κείμενα τοῦ Γρηγορίου κλη-ρικοῦ καί τήν ἐξάρτησή του ἀπό αὐτά, γεγονός πού ὁδηγεῖ στήν ἀνεπιφύλακτη ταύτιση τῆς Ὁσίας Θεοδώρας τοῦ Συναξαρίου μέ τήν Ὁσιομυροβλύτιδα Θεοδώρα.
Ἕνα, ἐπίσης, σοβαρό πρόβλημα, ποὺ συνδέεται μέ τήν ταύτιση ἤ τό διαχωρισμὸ τῶν δύο ὁμωνύμων Ὁσίων, εἶναι τό ὑμνογραφικό, καί συγκεκριμένα ὁ Κανόνας πρός τιμήν τῆς Ὁσίας Θεοδώρας, πού ἀποδίδεται στήν γραφίδα τοῦ Ὁσίου Ἰωσὴφ τοῦ Ὑμνογράφου. Ὁ Κανόνας αὐτός, ὁ ὁποῖος ἀντλεῖ ἀπό τό Συναξάρι τῆς 5ης Ἀπρι-λίου, ἐπιγράφεται σέ ἕνα μεγάλο ὑμνογράφο τῆς ᾿Εκκλησίας, ὁ ὁποῖος διέμεινε καί στή Θεσσαλονίκη, καί συνέγραψε Κανόνες πρός τιμήν ἀρκετῶν Θεσσαλονικέων Ἁγίων, ἀλλά ἐκοιμήθηκε, σύμφωνα μέ τήν ἐπικρατοῦσα ἄποψη τό ἔτος 886 μ.Χ., δηλαδή ἕξι χρόνια πρίν ἀπό τήν κοίμηση τῆς Ὁσίας Θεοδώρας τῆς μυροβλύτιδος. Ἡ μονα-δική ἀπάντηση πού μπορεῖ νά δοθεῖ στό σοβαρό αὐτό πρόβλημα, τό ὁποῖο παραμένει ἀνοικτό, εἶναι ἡ ἀπόδοση τοῦ Κανόνος σέ κάποι-ον μαθητή του, πιθανώτατα τόν Θεοφάνη τόν Σικελό, πολλοί Κα-νόνες τοῦ ὁποίου, ὅπως ἔχει διαπιστωθεῖ ἀπό τήν ἔρευνα, φέρουν στήν ἀκροστιχίδα τους τό ὄνομα τοῦ Ἰωσήφ.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ζήνωνος.
Εἶναι ἄγνωστο ποῦ καί πότε ἄθλησε ὁ Ἅγιος Μάρτυς Ζήνων, τόν ὁποῖο ἀφοῦ ἄλειψαν μέ πίσσα τόν ἔρριψαν στή φωτιά καί τόν ἐθανάτωσαν μέ δόρυ.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Θέρμου.
Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θέρμος ἐτελειώθηκε διά πυρός.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Κυρίας καί δούλης.
Οἱ Ἁγίες ἐτελειώθησαν διά ξίφους.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Μαξίμου καί Τερεντίου.
Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες Μάξιμος καί Τερέντιος ἐτελειώθησαν διά ξίφους.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῶν ἁγίων Πέντε Μαρτύρων Νεανίδων, τῶν ἀπό Λέσβου.
Οἱ Ἁγίες αὐτές ἐτελειώθηκαν διά ξίφους. Ποῦ καί πότε καί ὑπό ποῖες συνθῆκες δέν γνωρίζουμε. Στό ὄρος Λίβανος τῆς Λέσβου ὑπῆρχε μονή τῶν Ἁγίων Πέντε, μαρτυρούμενη ἤδη ὑπό συνοδικῆς ἀποφάσεως τοῦ ἔτους 1331. Στή θέση τῆς μονῆς σήμερα ὑπάρχει κρισμένος μικρός ναός, στόν ὁποῖο ἔχουν ἐντοιχισθεῖ παλαιο-χριστιανικά ἀρχιτεκτονικά μέλη. Στό μέρος αὐτό πρέπει νά ἀνα-γνωρισθεῖ ὁ τόπος τοῦ μαρτυρίου ἤ τῆς τιμῆς τῶν Πέντε Μαρτύρων νεανίδων τῆς Λέσβου2.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Πομπηῒου.
Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Πομπήϊος ἐτελειώθηκε διά ξίφους.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας μάρτυρος Ὑπομονῆς.
Ἡ μνήμη τῆς Ἁγίας Μάρτυρος Ὑπομονῆς ἀναφέρεται στόν Βατοπαιδινό Κώδικα 1104 φ. 98β καί στό Συναξάριον τῆς Κωνστα-ντινουπόλεως στίς 9 Ἀπριλίου.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου Μπέκαν, τοῦ ἐξ Ἰρλανδίας.
Ὁ Ἅγιος Μπέκαν ἔζησε κατά τόν 6ο αἰώνα μ.Χ. καί ἦταν γόνος βασιλικῆς οἰκογένειας τῆς Ἰρλανδίας. Ὅταν ἔκτιζε τήν ἐκκλησία του παρέμεινε πολλές φορές γονυπετής καί ἐνῶ οἱ χεῖρες του ἐργάζονταν, τά χείλη ἐψέλλιζαν εύχές καί ἀπό τά μάτια του ἔρρεαν ἀκατάπαυστα δάκρυα. Συγκαταλέγεται μεταξύ τῶν δώδεκα ἱεραποστόλων τῆς Ἰρλανδίας.
Ὁ Ἅγιος Μπέκαν ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ἡ μετακομιδή τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Ἰώβ, πατριάρχου Μόσχας καί πάσης Ρωσίας.
Τό ἱερό λείψανο τοῦ Ἁγίου Ἰώβ, Πατριάρχου Μόσχας καί πάσης Ρωσίας, μετακομίσθηκε τό ἔτος 1652, μέ ἀπόφαση τοῦ Μητροπολίτου Νόβγκοροντ Νίκωνος, ἀπό τή μονή Σταρίτσα τῆς Μόσχας στόν καθεδρικό ναό τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, στό Κρεμλίνο.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Γεωργίου, τοῦ ἐξ Ἐφέσου.
Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ἐγεννήθηκε ἀπό Σάμιο πατέρα στή Νέα Ἔφεσο τό ἔτος 1756 μ.Χ. Ἀκολούθησε τόν ἔγγαμο βίο καί ἀπέκτησε τέκνα. Ὅμως, κατά τόν Ἰούλιο τοῦ ἔτος 1798, εὑρισκόμε-νος σέ κατάσταση μέθης, παρασύρθηκε στόν Ἰσλαμισμό καί ἀρνή-θηκε τόν Χριστό. Ἐπειδή γιά τήν πράξη του αὐτή ἔνοιωσε ντροπή, ἐφυγε ἀπό τήν Ἔφεσο, ἀφοῦ ἀπεκήρυξε τόν Ἰσλαμισμό, καί ἦλθε στή Σάμο.
Κατά τό διάστημα τῆς ἀπουσία του οἱ Χριστιανοί ἄρχιζαν νά κτίζουν ναό στήν Ἔφεσο, ἀφοῦ πρῶτα ἔλαβαν τή σχετική ἄδεια ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη. Οἱ Τοῦρκοι, φέροντες βαρέως ὅτι ἀνε-γειρόταν ναός τῶν Ὀρθοδόξων καί μάλιστα μέ βασιλική ἄδεια, διέ-βαλαν τούς Χριστιανούς ὅτι ἐφόνευσαν τόν Γεώργιο ὡς ἀποστάτη τῆς πίστεώς τους καί ἔκρυψαν τό λείψανο αὐτοῦ στά θεμέλια τοῦ ἀνεγειρόμενου ναοῦ. Ὅμως ὁ Γεώργιος εὑρέθηκε ἀργότερα καί ὁδη-γήθηκε μέ βία στήν Ἔφεσο, ὅπου οἱ Τοῦρκοι τόν ἐπίεζαν νά ἐπα-νέλθει στή μωαμεθανική θρησκεία. Κατόρθωσε ὅμως νά φυγαδευθεῖ καί πάλι στή Σάμο, ὅπου συνελήφθη ἐκ νέου καί ὁδηγήθηκε στή φυ-λακή. Μέ τή διαμεσολάβηση τῶν δημογερόντων τῆς Σάμου τόν ἄφησαν ἐλεύθερο. Ἐν τῷ μεταξύ οἱ ταραχές καί οἱ ἀνωμαλίες στήν Ἔφεσο συνεχίζονταν. Τότε ὁ Γεώργιος, ἀφοῦ εἶχε μετανοήσει καί ἔλθει στόν ἑαυτό του, ἔλαβε τήν ἀπόφαση τοῦ μαρτυρίου. Ἀπεμά-κρυνε τήν οἰκογένειά του, γιά νά τήν προφυλάξει ἀπό τό φανατι-σμό τῶν Τούρκων, καί παρουσιάσθηκε ἐνώπιον τοῦ Τούρκου ἱερο-δικαστοῦ στόν ὁποῖο ὁμολόγησε τήν πίστη του στόν Χριστό. Οἱ Τοῦρκοι ἄρχισαν τίς κολακεῖες καί τίς ἀπειλές. Ὅταν εἶδαν τήν σταθερότητα τοῦ Ἁγίου στήν πατρώα εὐσέβεια, τόν ἀποκεφάλισαν. Ἦταν τό ἔτος 1801, ἡμέρα Παρασκευή. Οἱ Χριστιανοί παρέλαβαν τό ἱερό λείψανό του καί τό ἐνταφίασαν μέ εὐλάβεια στόν τάφο τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Πολυδώρου.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τῆς ἁγίας νεομάρτυρος Ἀργυρῆς.
Ἡ Ἁγία Νεομάρτυς Ἀργυρή ἐγεννήθηκε στήν Προύσα τό ἔτος 1688 καί ἦταν ὡραία στήν ὄψη καί φοβούμενη τόν Θεό. Ἐνῶ ἦταν ἀκόμη νεόνυμφος, ἀγαπήθηκε ἀπό κάποιον Τοῦρκο, ὁ ὁποῖος μή δυνάμενος νά τήν φέρει κοντά του, ἐψευδομαρτύρησε ἐναντίον της ὅτι εἶπε νά ἀσπασθεῖ τή μουσουλμανική θρησκεία. Ὁ κριτής τῆς Προύσας ἐφυλάκισε ἀμέσως τήν Ἁγία. Ὁ Χριστιανός σύζυγος τῆς Ἁγίας, μετά ἀπό ἐνέργειες του, ἐπέτυχε νά γίνει ἡ δίκη στήν Κων-σταντινούπολη. Ἀλλά καί ἐκεῖ, ἀφοῦ ἦλθε ὁ Τοῦρκος, ἐψευδομαρ-τύρησε καί πάλι κατ’ αὐτῆς. Ἡ Ἁγία στήν ἀπολογία της ὁμολόγησε μέ πνευματική ἀνδρεία καί παρρησία τήν πίστη της στόν Χριστό. Ἔτσι κατά διαταγή τοῦ κριτοῦ ἐρρίφθηκε στή φυλακή τοῦ Χά-σκιοϊ, ὅπου μετά ἀπό πολυχρόνια δεινά καί βασανιστήρια, παρέ-δωκε τό πνεῦμα της στόν Κύριο τό ἔτος 1721.
Ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν ἀνακομιδή τῶν ἱερῶν λειψάνων τῆς Ἁγίας Ἀργυρῆς στίς 30 Ἀπριλίου.
† Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Παναγιώτου, τοῦ ἐν Ἱεροσολύμοις ἀθλήσαντος.
Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Παναγιώτης ἐμαρτύρησε στήν Ἱερου-σαλήμ, ὁμολογώντας τόν Χριστό, σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τοῦ Ἄγγλου ἱεραποστόλου Ἰωσήφ Wolff, πού διασώζεται σέ ἐπιστολή αὐτοῦ τῆς 2ας Ἀπριλίου 18393.
Ὁ Νεομάρτυς Παναγιώτης ὑπηρετοῦσε κοντά σέ ἕνα Τοῦρκο εὐγενῆ, πού ὀνομαζόταν Ὀσμάν Ἐφέντης. Ὅταν αὐτός μετέβη στό τέμενος τοῦ Ὀμάρ, πού εὑρίσκεται στήν Ἱερουσαλήμ, ὁ Ἅγιος τόν συνόδευσε καί εἰσῆλθε μαζί μέ τόν κύριό του στό τέμενος. Ἡ εἴσο-δος αὐτή τοῦ Ἁγίου στό τέμενος προεκάλεσε τήν ὀργή καί τήν κατ’ αὐτοῦ κατηγορία κάποιων φανατικῶν Τούρκων πρός τόν πασᾶ τῆς Δαμασκοῦ, κατά τήν ὁποία ὁ Ἅγιος ἐμίανε τό τουρικικπο τέμενος. Ὁ πασᾶς ἐζήτησε ἀπό τό Νεομάρτυρα Παναγιώτη, γιά νά ἀποφύγει τό θάνατο, νά ἀσπασθεῖ τόν Ἰσλαμισμό. Μέ τό ἄκουσμα τῆς προ-τάσεως αὐτῆς ὁ Ἅγιος μέ πνευματική ἀνδρεία καί θάρρος ὁμολό-γησε τήν πίστη του ἐνώπιον τοῦ ἄρχοντος λέγοντας: «Ὁ Χριστός εἶ-ναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ Ζῶντος. Θανάτωσέ με, δέν φοβᾶμαι. Χριστός ἀνέστη!». Ἔτσι ὁδηγήθηκε στήν πύλη τοῦ Δαυῒδ, ὅπου ἐγονάτισε καί ἔψαλε τό «Χριστός ἀνέστη» ἐνώπιον πλήθους Μου-σουλμάνων. Ἐκεῖ ἐδέχθηκε τόν στέφανο τοῦ μαρτυρίου, ἀφοῦ τοῦ ἀπέκοψαν τήν τιμία κεφαλή. Τό ἱερό λείψανο τοῦ Νεομάρτυρος Παναγιώτου ἀγόρασαν μοναχοί τῆς Ἑλληνικῆς μονῆς τῶν Ἱεροσο-λύμων ἀντί 5.000 γροσίων καί τό ἐνταφίασαν μέ τιμές καί εὐλάβεια.
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν!