Επί τη συμπληρώσει 500 ετών από το μαρτύριο του Οσιομάρτυρος αγίου Ιακώβου του νέου και των μαθητών του, Ιακώβου του Διακόνου και Διονυσίου του Μοναχού (1519-2019), η Ιερά Μητρόπολις Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου διοργάνωσε Αγιολογικό Συμπόσιο στις 16 του μηνός Νοεμβρίου ε.ε., υπό τον τίτλο «ΜΑΡΤΥΡΙΚΑ» με θέμα τους Νεομάρτυρες, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Αθανασίου στο Κάστρο του Διδυμοτείχου.
Ο Οσιομάρτυς Ιάκωβος ο νέος και οι συν αυτώ μαρτύρησαν στο Διδυμότειχο και τελειώθησαν στην γειτονική Αδριανούπολη την 1η Νοεμβρίου του έτους 1519. Απότμημα των ιερών λειψάνων τους φυλάσσεται στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Αθανασίου, στα παράπλευρα υπόσκαφα του οποίου κατά παράδοση φυλακίσθησαν.
Μετά από σύντομη προσφώνηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνού εισηγήσεις ανέπτυξαν οι ελλογιμώτατοι Καθηγητές Μιχαήλ Τρίτος και Ιωάννης Μπάκας, αμφότεροι Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων Αρχιμ. Θωμάς Ανδρέου και ο Μοναχός Χριστοφόρος Ιβηρίτης, εκ προσώπου της Ιεράς Μονής των Ιβήρων. Τα θέματα των εισηγήσεων αφορούσαν στους Νεομάρτυρες γενικότερα και ειδικότερα στο μαρτύριο, την προσφορά, το φρόνημα και το ήθος των συγκεκριμένων οσιάθλων αγίων. Χαιρετισμό επίσης απηύθυνε ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας Αρχιμ. Επιφάνιος Καραγιώργος. Κλείνοντας ο Σεβασμιώτατος τις εργασίες του Συμποσίου ετόνισε ότι: «ο λαός ο οποίος δεν έχει μνήμη είναι καταδικασμένος να μην έχει μέλλον» και ότι σκοπός της διοργάνωσης αυτού του Συμποσίου είναι «να κρατήσουμε αναμμένη την καντήλα της πίστης και της αγάπης στην Πατρίδα μέσα στις καρδιές μας».
Του Αγιολογικού Συμποσίου προηγήθηκε Πανηγυρικός Εσπερινός, χοροστατούντος του οικείου Μητροπολίτου κ. Δαμασκηνού, ο οποίος την επόμενη, Κυριακή 17 του μηνός Νοεμβρίου ε.ε., στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Αθανασίου Διδυμοτείχου, προέστη της Ευχαριστιακής Συνάξεως την οποία παρακολούθησαν ο Διοικητής της XVI Μεραρχίας Στρατηγός Άγγελος Ιλαρίδης, ο Υποδιοικητής της Ταξίαρχος Γεώργιος Διβάρης και πολυπληθές εκκλησίασμα.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου κ. Δαμασκηνός σε Εγκύκλιο του, που ανεγνώσθη σε όλους τους Ναούς της Επαρχίας του, την Κυριακή 17 του μηνός Νοεμβρίου ε.ε., σημειώνει· «Μία ξεχωριστή θέση μέσα στο πολύφωτο νοητό στερέωμα της Αγίας Εκκλησίας μας κατέχουν οι πολύαθλοι Νεομάρτυρες, οι οποίοι στην μακρά και ασέληνη νύκτα του εθνικού μας βίου, πού ξεκίνησε μετά την πτώση της Βασιλίδος στους Οθωμανούς Τούρκους, ανεδείχθησαν τα έμψυχα εκείνα λυχνάρια που εφώτισαν παρακλητικώς την ζωή του υπόδουλου Γένους μας. Αν εξαιρέσει κανείς τους τρεις πρώτους χριστιανικούς αιώνες, οι περισσότεροι μάρτυρες ανεδείχθηκαν κατά την μακρά και επώδυνη περίοδο της τουρκοκρατίας. Κατ’ αυτήν το μαρτύριο βρίσκει την ουσιαστικότερη έκφρασή του στους νεομάρτυρες, οι οποίοι απετέλεσαν σπουδαίο κεφάλαιο της εκκλησιαστικής και ιστορικής πορείας της Ρωμιοσύνης. Στους Νεομάρτυρες, σε αντιδιαστολή προς τούς εθνομάρτυρες, όπου προηγείται η αγάπη προς την πατρίδα, κυριαρχεί η θρησκευτική τους συνείδηση, η αγάπη τους δηλαδή προς τον Χριστό, η οποία ως «θείος έρως» κατέφλεγε την καρδιά τους και τούς οδηγούσε άφοβα στο μαρτύριο. Αυτή η βαθειά χριστιανική συνείδηση των Νεομαρτύρων είναι υπερεθνική, και γι’ αυτό αληθινά οικουμενική. Αυτό το στοιχείο τούς συνδέει αναπόσπαστα με τούς μάρτυρες των πρώτων χριστιανικών αιώνων… Στα δίσεκτα χρόνια του φόβου, του εξισλαμισμού, της αβάσταχτης σκλαβιάς, υψώθηκε ως ανασχετική δύναμη η θυσία των Νεομαρτύρων. Φέτος, συμπληρώνονται 500 χρόνια από το μαρτύριο των οσιάθλων και καλλινίκων νεομαρτύρων Ιακώβου του νέου και των μαθητών αυτού Διονυσίου του Μοναχού και Ιάκωβου του Διακόνου… Θα μπορούσαμε να πούμε ότι εγένοντο πρόδρομοι του «πατρο – Κοσμά του Αιτωλού». Βασανίσθησαν στο Διδυμότειχο και τελειώθησαν την 1η Νοεμβρίου 1519 στην γειτονική μας Αδριανούπολη. Σεμνύνεται ο τόπος μας διότι αξιώθηκε να είναι ποτισμένος από το τίμιο αίμα των μαρτύρων της πίστεώς μας… Η Ρωμιοσύνη, αγαπητοί μου, είναι πάντα εδώ και έχει πάλι σήμερα ανάγκη από ήρωες και μάρτυρες. Ήρωες και μάρτυρες, όμως άλλους είδους και άλλης συμπεριφοράς. Αν κατά το παρελθόν, αναζήτησε τον απροσκύνητο αγωνιστή ενάντια στον κατακτητή, σήμερα αναζητεί τον ακλόνητο μαχητή, ενάντια στην ασυνέπεια, στον ατομισμό, στις εύκολες λύσεις, στην παγκοσμιοποίηση και στα κούφια λόγια… ».
