(Μρ. 2, 1-12)

Ἡ Ἐκ­κλη­σί­α ὅ­ρι­σε νὰ ἑ­ορ­τά­ζε­ται σή­με­ρα ὁ ἅ­γι­ος Γρη­γό­ρι­ος ὁ Πα­λα­μᾶς, τοῦ ὁ­ποί­ου ἡ συ­νει­σφο­ρὰ καὶ οἱ ἀ­γῶ­νες ὑ­πὲρ τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας ἦ­ταν πο­λὺ με­γά­λοι. Τὸ ἀ­πο­λυ­τί­κι­ό του εἶ­ναι ἐν­δει­κτι­κὸ τῆς ἀ­να­γνώ­ρι­σης τῆς με­γά­λης του πνευ­μα­τι­κό­τη­τας, ἀλ­λὰ καὶ τῶν ἀ­γώ­νων του: «Ὀρ­θο­δο­ξί­ας ὁ φω­στήρ, Ἐκ­κλη­σί­ας τὸ στή­ριγ­μα καὶ δι­δά­σκα­λε, τῶν μο­να­στῶν ἡ καλ­λο­νή, τῶν θε­ο­λό­γων ὑ­πέρ­μα­χος ἀ­προ­σμά­χη­τος».

Ὁ Πα­λα­μᾶς κα­τα­γό­ταν ἀ­πὸ ἀ­ρι­στο­κρα­τι­κὴ οἰ­κο­γέ­νει­α τῆς Μ. Ἀ­σί­ας καὶ γεν­νή­θη­κε στὴν Κων­σταν­τι­νού­πο­λη τὸ 1296. Σπού­δα­σε στὸ Πα­νε­πι­στή­μι­ο τῆς Πό­λης καὶ δι­α­κρί­θη­κε στὴν ἀ­ρι­στο­τε­λι­κὴ φι­λο­σο­φί­α, προ­κα­λῶν­τας γε­νι­κὸ θαυ­μα­σμό. Πα­ρό­λες ὅ­μως τὶς δυ­να­τό­τη­τες ποὺ εἶ­χε, ὥ­στε νὰ συ­νε­χί­σει μὲ ἐ­πι­τυ­χί­α τὶς σπου­δές του, ἀ­σπά­στη­κε, σὲ ἡ­λι­κί­α μό­λις εἴ­κο­σι ἐ­τῶν, τὸν μο­να­χι­σμό. Ἀ­σκή­τε­ψε κατ᾽ ἀρ­χὰς στὸ Πα­πί­κι­ο ὄ­ρος, ποὺ βρι­σκό­ταν ἀ­νά­με­σα στὴ Μα­κε­δο­νί­α καὶ τὴ Θρά­κη, καὶ ἔ­πει­τα στὸ Ἅ­γι­ο Ὄ­ρος καὶ στὴ Βέ­ροι­α, ἀ­κο­λου­θῶν­τας τὸ ἡ­συ­χα­στι­κὸ ἰ­δε­ῶ­δες ἄ­σκη­σης. Στὴ Θεσ­σα­λο­νί­κη χει­ρο­το­νή­θη­κε τὸ 1326 ἱ­ε­ρο­μό­να­χος.

Ὁ Πα­λα­μᾶς ἀν­τι­λαμ­βα­νό­ταν τὴ μο­να­χι­κὴ κλί­ση, σὰν μί­α προ­φη­τι­κὴ ἀ­πο­στο­λὴ μέ­σα στὴν Ἐκ­κλη­σί­α καὶ ὄ­χι μό­νο ὡς μέ­σο γιὰ τὴν προ­σω­πι­κὴ τε­λεί­ω­ση. Ἔ­τσι ὅ­ταν ἔ­μα­θε γιὰ τὶς συ­ζη­τή­σεις ποὺ εἶ­χε ὁ Βαρ­λα­ὰμ ὁ Κα­λα­βρὸς μὲ τοὺς πα­πι­κοὺς ἀ­πε­σταλ­μέ­νους καὶ ἀρ­γό­τε­ρα ὅ­ταν ἔ­φτα­σαν στὰ χέ­ρια του με­ρι­κὰ συγ­κε­κρι­μέ­να ἔρ­γα τοῦ ἐν λό­γῳ φι­λο­σό­φου, γύ­ρω στὸ 1336-1337, ἔ­μει­νε ἔκ­πλη­κτος ἀ­πὸ τὸν ἀ­γνω­στι­κι­σμό (τοῦ Βαρ­λα­άμ). Τό­τε, με­τὰ ἀ­πὸ πα­ρά­κλη­ση φί­λων ἀ­πὸ τὴ Θεσ­σα­λο­νί­κη, ἔ­γρα­ψε δύ­ο Λό­γους, βά­σει τῆς δι­δα­σκα­λί­ας τῶν με­γά­λων Πα­τέ­ρων, Μ. Ἀ­θα­να­σί­ου, Μ. Βα­σι­λεί­ου, Γρη­γο­ρί­ου Θε­ο­λό­γου καὶ Γρη­γο­ρί­ου Νύσ­σης, γιὰ νὰ ἀ­να­σκευ­ά­σει τὴ δι­δα­σκα­λί­α τῶν Λα­τί­νων στὸ θέ­μα τοῦ Filioque, τῆς ἐκ­πό­ρευ­σης δη­λα­δὴ τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος, καὶ ἔμ­με­σα νὰ ἀ­παν­τή­σει στὴ μέ­θο­δο ποὺ ὁ φι­λό­σο­φος Βαρ­λα­ὰμ χρη­σι­μο­ποι­οῦ­σε γιὰ νὰ ὁ­μι­λή­σει πε­ρὶ τοῦ Θε­οῦ.

Φρο­νοῦ­σε ὁ Πα­λα­μᾶς ὅ­τι δὲν εἶ­ναι δυ­να­τὸ ὁ ἄν­θρω­πος δι­ὰ τοῦ συλ­λο­γι­σμοῦ νὰ γνω­ρί­σει τὸν Θε­ό. Τὰ ὅ­ρι­α τῆς γνω­στι­κῆς ἱ­κα­νό­τη­τας τοῦ κτι­στοῦ νοῦ ἐ­ξαν­τλοῦν­ται στὰ πλαί­σι­α μό­νο τῆς κτι­στῆς πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, ὁ δὲ ἄ­κτι­στος Θε­ὸς ἀ­πο­κα­λύ­πτε­ται στοὺς ἀν­θρώ­πους καὶ με­τέ­χε­ται ὑ­πὸ αὐ­τῶν μὲ τὴν ἐ­νέρ­γει­ά του. Οἱ θέ­σεις αὐ­τὲς τοῦ Πα­λα­μᾶ τὸν ἀ­πο­δει­κνύ­ουν ὡς πι­στὸ τη­ρη­τὴ τῆς Πα­ρά­δο­σης πε­ρὶ τῆς ἀ­πρό­σι­της καὶ ἀ­μέ­θε­κτης θεί­ας φύ­σε­ως καὶ τῶν με­θε­κτῶν ἐ­νερ­γει­ῶν της. Σύμ­φω­να μὲ αὐ­τὰ ἡ πνευ­μα­τι­κὴ τε­λεί­ω­ση τοῦ ἀν­θρώ­που δὲν ἀ­φο­ρᾶ στὴ γνω­σι­ο­λο­γι­κή του κα­τάρ­τι­ση, ἀλ­λὰ τὸν προ­σω­πι­κό του ἀ­γῶ­να κα­θάρ­σε­ως. Ὁ Πα­λα­μᾶς δι­α­κη­ρύτ­τει ὅ­τι ἡ θε­ο­γνω­σί­α τῶν Χρι­στια­νῶν δὲν προ­έρ­χε­ται ἀ­πὸ τὴ μόρ­φω­ση σὲ σχο­λεῖ­α, ἀλ­λὰ ἀ­πὸ τὴν πί­στη τους στὸν Χρι­στό. Σὲ δι­α­φο­ρε­τι­κὴ πε­ρί­πτω­ση «κε­κέ­νω­ται ἡ πί­στις». Ὁ Θε­ὸς κα­τέ­χε­ται ὑ­πὸ τοῦ ἀν­θρώ­που ὄ­χι ὅ­ταν αὐ­τὸς εἶ­ναι μορ­φω­μέ­νος, ἀλ­λὰ ὅ­ταν πι­στεύ­σει σὲ αὐ­τὸν καὶ ἀ­γω­νι­στεῖ στὴ τή­ρη­ση τῶν ἐν­το­λῶν του.

Ἡ κύ­ρι­α δι­α­φο­ρὰ τοῦ Βαρ­λα­ὰμ καὶ τοῦ Πα­λα­μᾶ δὲν ἀ­φο­ροῦ­σε μό­νο στὴ θε­ο­γνω­σί­α, ἀλ­λὰ καὶ τὴ σχέ­ση τῆς θύ­ρα­θεν παι­δεί­ας, δη­λα­δὴ τῆς φι­λο­σο­φι­κῆς γνώ­σης, μὲ τὴ σω­τη­ρί­α. Ἡ μὲν Ὀρ­θό­δο­ξη θε­ο­λο­γί­α το­νί­ζει ὅ­τι ἡ σω­τη­ρί­α συ­ναρ­τᾶ­ται ἄ­με­σα μὲ τὴ γνώ­ση τοῦ Θε­οῦ, ἐ­νῶ ὁ Βαρ­λα­ὰμ ἰ­σχυ­ρι­ζό­ταν μὲ ἔμ­φα­ση ὅ­τι δὲν εἶ­ναι δυ­να­τὸν κά­ποιος νὰ φτά­σει στὴν ἁ­γι­ό­τη­τα καὶ τὴν τε­λει­ό­τη­τα χω­ρὶς τὴ φι­λο­σο­φι­κὴ μόρ­φω­ση. Στὸν ἀν­τί­πο­δα τῶν θέ­σε­ων τοῦ Βαρ­λα­ὰμ βρί­σκον­ται οἱ ἀν­τί­στοι­χες τοῦ Πα­λα­μᾶ, ὁ ὁ­ποῖ­ος βέ­βαι­α ἀ­κο­λου­θεῖ τὴν Πα­τε­ρι­κὴ Πα­ρά­δο­ση. Ἡ δι­δα­σκα­λί­α τοῦ Πα­λα­μᾶ δὲν ἀ­φο­ρᾶ στὴν ἀ­πόρ­ρι­ψη τῆς γνώ­σης τῆς φι­λο­σο­φί­ας. Ἀ­φο­ρᾶ ὅ­μως στὴν ἀ­πόρ­ρι­ψη συ­σχέ­τι­σης τῆς ἀν­θρώ­πι­νης γνώ­σης μὲ τὴ σω­τη­ρί­α. Σὲ μί­α τέ­τοια πε­ρί­πτω­ση, ἐ­ὰν δηλαδὴ ἡ σω­τη­ρί­α ἐ­ξαρ­τι­ό­ταν ἀ­πὸ τὴ μόρ­φω­ση καὶ τὰ πτυ­χί­α τοῦ ἀν­θρώ­που, τὸ ἀ­πο­λυ­τρω­τι­κὸ ἔρ­γο τοῦ Χρι­στοῦ γιὰ τὴ σω­τη­ρί­α τοῦ ἀν­θρώ­που θὰ ὑ­φί­στα­το μεί­ω­ση καὶ σχε­τι­κο­ποί­η­ση. Συ­νε­πῶς, ἡ παι­δεί­α εἶ­ναι μὲν χρή­σι­μη γιὰ τὸν ἄν­θρω­πο, ἀλ­λὰ ὄ­χι ἀ­πα­ραί­τη­τη γιὰ τὴ σω­τη­ρί­α του. Σὲ δι­α­φο­ρε­τι­κὴ πε­ρί­πτω­ση ὑ­πο­βαθ­μί­ζε­ται ἢ καὶ ὑ­πο­κα­θί­στα­ται ἡ πλη­ρό­τη­τα καὶ ἡ αὐ­τάρ­κει­α τοῦ ἐν γέ­νει ἀ­πο­λυ­τρω­τι­κοῦ ἔρ­γου τοῦ Χρι­στοῦ. Ἡ ἀ­λη­θι­νὴ θε­ο­γνω­σί­α καὶ ἡ σω­τη­ρί­α κα­τορ­θώ­νον­ται μό­νο μὲ τὴ βί­ω­ση ἀ­πὸ τοὺς πι­στοὺς μέ­σα στὸ σῶ­μα τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, τοῦ πε­ρι­ε­χο­μέ­νου τῆς ἐν Χρι­στῷ ἀ­πο­κα­λύ­ψε­ως.

Ἡ προ­σφο­ρὰ τοῦ Γρη­γο­ρί­ου τοῦ Πα­λα­μᾶ στὴν κα­το­χύ­ρω­ση τῆς ἀ­λή­θει­ας τῆς πί­στης μας ἦ­ταν τέ­τοια, ὥ­στε τὸ ὄ­νο­μά του νὰ προ­στε­θεῖ στὸ Συ­νο­δι­κὸ τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας, δη­λα­δὴ στὸ κεί­με­νο ποὺ δι­α­βά­ζου­με κά­θε πρώ­τη Κυ­ρι­α­κὴ τῶν νη­στει­ῶν τῆς Μ. Σα­ρα­κο­στῆς, ὅ­ταν ἑ­ορ­τά­ζου­με καὶ πα­νη­γυ­ρί­ζου­με τὴ νί­κη τῆς ἀ­λή­θει­ας τοῦ Χρι­στοῦ ἐ­πὶ τῆς πλά­νης καὶ τοῦ ψεύ­δους τῶν αἱ­ρέ­σε­ων.

Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο [email protected] άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.

Πρόσφατα Άρθρα

Ο Επίσκοπος Νιέρι και Όρους Κένυας στον Δ΄ Κατανυκτικό Εσπερινό στο Τσέρι

Το εσπέρας της Κυριακής Γ’ Νηστειών, 19 Μαρτίου 2023, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Νιέρι και Όρους Κένυας κ. Πανάρετος Κυκκώτης χοροστάτησε κατά τη διάρκεια του...

Ακαδημία Εκκλησιαστικών Τεχνών στο Βόλο με επαγγελματική πιστοποίηση για τους αποφοίτους

Την προγραμματική σύμβαση που οδηγεί στη δημιουργία Ακαδημίας Εκκλησιαστικών Τεχνών στο κτίριο του παλιού Οικοτροφείου, στο κέντρο του Βόλου, υπέγραψαν  ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας...

40η επέτειο Ιερωσύνης και Αρχιερωσύνης του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου

Τρισαρχιερατική Θ. Λειτουργία τελέστηκε την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, 19 Μαρτίου 2023, στον Καθεδρικό Ι. Ναό του Αποστόλου Παύλου στην Κόρινθο, προεξάρχοντος στην Θ. Λειτουργία...

«Ο Σταυρός του Χριστού είναι αγάπη και ελευθερία»

Με τον Δ΄ Κατανυκτικό Εσπερινό και τους Χαιρετισμούς στον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό ολοκληρώθηκε χθες το απόγευμα της Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως 19 Μαρτίου 2023...

Εκδημία Καθηγουμένης Ιεράς Μονής Αγίου Κοσμά Αιτωλού Θέρμου

Η Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας μετά θλίψεως αναγγέλλει την προς Κύριον εκδημία της Οσιολογιωτάτης Γερόντισσας Ευθυμίας Γκελτή, Καθηγουμένης της Ιεράς Μονής Αγίου Κοσμά...

Ο Δ’ Κατανυκτικός Εσπερινός στον Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Λαρίσης

Στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Λαρίσης χοροστάτησε στον Δ’ Κατανυκτικό Εσπερινό ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος. Προσκεκλημένος ομιλητής...

Ο Δ’ Κατανυκτικός Εσπερινός στον Μητροπολιτικό Ναό Νάξου

Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό τελέσθηκε την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως 19-3-2023 το απόγευμα, ο Δ΄ Κατανυκτικός Εσπερινός, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ. Καλλινίκου και...

«Χαίρε Ξύλον Μακάριον», έψαλαν ομοθυμαδόν οι Μήλιοι!

Στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αδάμαντος, του επινείου της ιεράς νήσου Μήλου, τελέσθηκε απόψε, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου κ. Δωροθέου Β', ο Κατανυκτικός Εσπερινός,...

Ο Δ’ Κατανυκτικός Εσπερινός στην Ελευθερούπολη

Στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Ελευθερουπόλεως τελέσθηκε το εσπέρας της Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως, 19 Μαρτίου 2023, ο Δ΄ Κατανυκτικός Εσπερινός, χοροστατούντος του...

Η Εξόδιος Ακολουθία του π. Νικολάου Μετζιτάκου

Με αισθήματα της κατ’ άνθρωπον λύπης, τελέσθηκε σήμερα Κυριακή 19-3-2023 το μεσημέρι, στον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Νικοδήμου πόλεως Νάξου, η Εξόδιος Ακολουθία του...

Τό ζωηφόρον φυτόν, ὁ Σταυρός ὁ Πανάγιος

Οι οδοιπόροι που βαδίζουν στην έρημο αναμφίβολα εναγώνια αναζητούν μία όαση, για να ξεκουρασθούν, να ξεδιψάσουν, να ανακουφισθούν από τον κόπο τους και να...

Ακολουθία επί τη αναδείξει και ονομασία των νέων Δεκανέων Στρατονόμων στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Στρατονομίας (ΚΕΣΝ)

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ. Τιμόθεος, το πρωί της Παρασκευής 17 Μαρτίου 2023, μετέβη στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Στρατονομίας (ΚΕΣΝ) στρατόπεδο Συνταγματάρχη ΠΖ...

Μνημόσυνο για τους Αγωνιστές και Επαναστάτες του Ολύμπου στην Ιερά Μονή Παναγία Πέτρας Ολύμπου

Το Σάββατο 18 Μαρτίου τελέστηκε η Θεία Λειτουργία στην ιστορική Μονή Παναγίας Πέτρας Ολύμπου, προεξάρχοντος του  Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεωργίου. Πλήθος...

Εκδημία Αρχιμανδρίτου π. Δαμασκηνού Γαβαλά

Μετ' αφάτου θλίψεως και οδύνης η Ιερά Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας πληροφορήθηκε το γεγονός της αιφνίδιας προς Κύριον εκδημίας του μακαριστού Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου π....

Το 40νθήμερο Μνημόσυνο του Αρχιμ. Αντωνίου Παραρά

Το 40νθήμερο Μνημόσυνο του μακαριστού Αρχιμ. Αντωνίου Παραρά τελέσθηκε το Σάββατο 18-3-2023 στον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίας Τριάδος Καλοξύλου, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας...