Κατά τη Β΄ Κυριακή των Νηστειών η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του μεγάλου Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης. Καταγόταν από την Μικρά Ασία και ανετράφη από παιδί στην βασιλική αυλή  της Κωνσταντινούπολης. Τέλειωσε τις σπουδές του στη ρητορική, φιλοσοφία  και φυσική. Ήταν άριστος φοιτητής.  Μετά τις σπουδές του εγκατέλειψε τις προσφορές που του δόθηκαν για μεγάλες θέσεις, και είκοσι χρονών πήγε στο Άγιο Όρος για να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή. Ήθελε να μεταβεί στα Ιεροσόλυμα για να καρεί εκεί μοναχός, αλλά σε όραμα είδε τον Άγιο Δημήτριο να τον καλεί να μείνει κοντά του. Έτσι μόνασε σε ένα μοναστήρι στη Βέροια, κοντά στη Θεσσαλονίκη.

Μετά από πέντε χρόνια και λόγω εισβολής των Σέρβων επέστρεψε στον Άθωνα σε κοντινό κελί της Μεγίστης Λαύρας, όπου έφθασε σε μεγάλα ύψη φωτισμού και ασχολήθηκε με δογματικά θέματα. Κατόπιν, έγινε ηγούμενος για ένα χρόνο στη μονή Εσφιγμένου. Αργότερα χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για δώδεκα χρόνια, αλλά μόνο στα μισά παρέμεινε, γιατί διώχθηκε πολύ, λόγω της δράσης του. Παραστάθηκε στις συγκροτηθείσες συνόδους του 1341 και 1347 και πολέμησε τις κακοδοξίες των δυτικόφρονων Βαρλαάμ και Ακινδύνου. Έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα, ιδιαίτερα δογματικά, για να καταπολεμήσει τους αιρετικούς, όπως περί του Αγίου Πνεύματος, καθώς και επιστολές στους αντιησυχαστές, επίσης διάφορα ομολογιακά κείμενα. Είναι ο θεολόγος της χάριτος, του ακτίστου φωτός.

Ο  Γρηγόριος πέτυχε να ανανεώσει την θεολογική ορολογία και να δώσει νέες κατευθύνσεις στη θεολογική σκέψη. Ξεκίνησε από προσωπικές εμπειρίες και απέδειξε ότι το έργο της θεολογίας είναι ασύγκριτα ανώτερο από της φιλοσοφίας και επιστήμης. Αξιολογεί την έξω σοφία ως περιορισμένη, αναφέροντας δύο γνώσεις, την θεία και την ανθρώπινη και δύο Θεϊκά δώρα, τα φυσικά για όλους και τα υπερφυσικά ή πνευματικά, που δίδονται όποτε θέλει ο Θεός και μόνο στους καθαρούς και αγίους, στους τελείους. Η θεολογία ολοκληρώνεται δια της θεοπτίας.

Οι αντίπαλοι του Παλαμά πίστευαν στο χωρίο του Ιωάννου ότι « τον Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε»  και κατηγορούσαν τους μοναχούς που είχαν θεοπτία, ως ομφαλοσκόπους. Ο Γρηγόριος αντέτεινε ότι ο Κύριος είπε : «οι καθαροί τη καρδία τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5,8). Θεμελιώδης προσφορά του Γρηγορίου στη θεολογία είναι η διάκρισις στην ουσία και ενέργεια του Θεού. Η ύπαρξη του Θεού συνίσταται σε δύο. Στην ουσία Του, η οποία είναι άκτιστη, ακατάληπτη και αυθύπαρκτη και ονομάζεται κυριολεκτικά θεότης (εδώ αναφέρεται το ουδείς εώρακε) και στις ενέργειές του, οι λεγόμενες ιδιότητες ή προσόντα, που είναι μεν άκτιστες, αλλά καταληπτές. Άλλο λοιπόν η θεότης και άλλο η βασιλεία, η αγιότηςκ.λ.π. Ο άνθρωπος είναι μίγμα δύο διαφόρων κόσμων και συγκεφαλαιώνει όλη την κτίση.

Ακολουθώντας την Πατερική γραμμή σε σύγκριση με τη πλατωνική και βαρλααμική ανθρωπολογία, θεωρεί ότι το σώμα του ανθρώπου δεν είναι πονηρό, αλλά αποτελεί κατοικία του νου, αφού μάλιστα καθίσταται και του Θεού κατοικία, έτσι μαζί με τη ψυχή καθιστά τον άνθρωπο ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Η αναγέννηση του ανθρώπου γίνεται με το βάπτισμα και η ανακαίνιση με την θεία Ευχαριστία. Είναι τα δύο θεμελιώδη μυστήρια, της θείας οικονομίας.

Το ουσιωδέστερο στοιχείο της διδασκαλίας του αγίου Γρηγορίου Παλαμά συνίσταται στην ανύψωση του ανθρώπου υπεράνω αυτού του κόσμου. Η εμπειρία της θεώσεως είναι δυνατή από εδώ με την παράδοξη σύνδεση του ιστορικού με του υπεριστορικού. Το φως που είδαν οι μαθητές του Χριστού στο Θαβώρ, το φως που βλέπουν οι καθαροί ησυχαστές σήμερα και η υπόστασις των αγαθών του μέλλοντος αιώνος αποτελούν τις τρείς φάσεις ενός και του αυτού πνευματικού γεγονότος, σε μια υπερχρόνια πραγματικότητα.

Προβάλλει λοιπόν η Εκκλησία την μνήμη του στη δεύτερη Κυριακή, ως συνέχεια, τρόπον τινά και επέκταση της πρώτης Κυριακής, της Ορθοδοξίας. Η μνήμη του αγίου Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα είδος δευτέρας Κυριακής της Ορθοδοξίας.

Κοιμήθηκε σε ηλικία 63 χρονών στις 14 Νοεμβρίου από ασθένεια και αγιοποιήθηκε σύντομα. Το ιερό του λείψανο σώζεται σήμερα στη μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.

*Του   Αρχιμανδρίτου  του Οικουμενικού Θρόνου  π. Μελχισεδέκ Αμπελικάκης

Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο [email protected] άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.

Πρόσφατα Άρθρα

Πανδήμως η Άνδρος τίμησε την Προστάτιδά της Παναγία Θεοσκέπαστη

Στον Θεομητορικό Nαό της Παναγίας Θεοσκεπάστου, στην Άνδρο, τελέσθηκε σήμερα το πρωί, εν πληθούση εκκλησία, Δισαρχιερατική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σισανίου και...

Ημερίδα Πρόληψης των Εξαρτήσεων στην Άρτα

Με πρωτοβουλία του «Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Νομού Άρτας» σε συνεργασία με τον Ο.ΚΑ.ΝΑ. πραγματοποιήθηκε Ημερίδα, το Σάββατο 1...

Δημοτικό Μνημόσυνο στο παλαιό Κοιμητήριο της Άρτας

Πραγματοποιήθηκε το πρωί του Σαββάτου 1 Απριλίου 2023, στο παλαιό Κοιμητήριο της πόλεως Άρτης, το κατ’ έτος τελούμενο Δημοτικό Μνημόσυνο, για την ανάπαυση των...

H Παναγία χαίρει, όταν αγωνιζόμαστε για την σωτηρία μας

Λόγω του Ακαθίστου Ύμνου, το βράδυ της Παρασκευής 31 Μαρτίου προς Σάββατο 1 Απριλίου 2023, στον ενοριακό Ιερό Ναό του Αγίου Μαξίμου του Γραικού...

«Πόσοι ακολουθούν σήμερα τον Χριστό;»

Αποστολικά Μηνύματα Ε΄ Κυριακή των νηστειών 5/4/2020 «Πόσοι ακολουθούν σήμερα τον Χριστό;» Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ. Φωκίδος, Γέροντος Νεκταρίου Μουλατσιώτη Αγαπητοί μου αδελφοί. Σήμερα ο Ευαγγελιστής Ματθαίος στην ευαγγελική...

Ο Ακάθιστος Ύμνος στην Ιερά Μητρόπολη Πάφου

Με την παρουσία πλήθους πιστών, τελέσθηκε το απόγευμα της Παρασκευής 31 Μαρτίου 2023 ο Ακάθιστος Ύμνος στους ιερούς ναούς της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου. Ο Πανιερώτατος...

Το μήνυμα της Κυριακής Ε΄ Νηστειών

Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ. Φωκίδος, Γέροντος Νεκταρίου Μουλατσιώτη «Ζητούν εξουσία οι μαθητές» Αγαπητοί μου αδελφοί, Σήμερα στο ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Ευαγγελιστής Ματθαίος μας καταγράφει κάτι πολύ σημαντικό....

Σερρών Θεολόγος: «Οι ιερές εικόνες μας μυσταγωγούν στο κάλλος της εν Χριστώ κτίσεως»

Με αισθήματα δοξολογίας προς τον άγιο Θεό, η Εκκλησία των Σερρών υποδέχθηκε την Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023, στις 7:00 το από­γευ­μα, στα προπύ­λαια του...

Η αμαρτία εμπόδιο της κοινωνίας με τον Θεό

Η αμαρτία εμπόδιο της κοινωνίας με τον Θεό Η Εκκλησία μας προβάλλει σήμερα ενώπιόν μας, αγαπητοί μου, ένα ιδιαίτερο πρόσωπο της εκκλησιαστικής ιστορίας, το οποίο...

Μεγαλοσχημία Μοναχής στην Ιερά Μονή Δαμάστας

Ιερά Αρχιερατική Αγρυπνία τέλεσε το ξημέρωμα του Σαββάτου του Ακαθίστου Ύμνου στην Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου Δαμάστας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Συμεών.          ...

Η οσία Μαρία η Αιγυπτία και η συγκλονιστική της μετάνοια

Ὁ Θεὸς ὄχι μόνο δὲν ἀρνεῖται τοὺς ἀνθρώπους, ὅταν αὐτοὶ ἐπιστρέφουν ἐν μετανοίᾳ σὲ αὐτόν, ἀλλὰ τοὺς δέχεται μὲ μεγάλη χαρά. Τοὺς ἀγκαλιάζει μὲ...

Ὁμιλία, σὺν Θεῷ ἁγίῳ, εἰς τὴν Ε´ Κυριακὴν τῶν Νηστειῶν

«Ὅς ἂν θέλῃ μέγας γενέσθαι ἐν ὑμῖν, ἔσται ὑμῶν διάκονος» Σήμερα, ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, εὑρισκόμαστε ἤδη, χάριτι Θεοῦ, στὴν Ε´ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν. Καί,...

Α’ Σύναξη Κατηχητών, Κατηχητριών και Υπευθύνων Ιερέων Νεότητος της Ι.Μ. Αιτωλίας και Ακαρνανίας

Στο Ιερό Μετόχι των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης στο Παναιτώλιο πραγματοποιήθηκε η Α’ Σύναξη Κατηχητών, Κατηχητριών και Υπευθύνων Ιερέων Νεότητος της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας...

Ἀρχιερατική θεία Λειτουργία στό Ἡσυχαστήριο τῆς Παναγίας Γοργοϋπηκόου Ναυπάκτου

Τό Σάββατο τοῦ Ἀκαθίστου, 1η Ἀπριλίου 2023, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος λειτούργησε στό Ἱερό Ἡσυχαστήριο τῆς Παναγίας τῆς Γοργοϋπηκόου...

Ακάθιστος Ύμνος στο Μοναστήρι του Μονομάχου

Μέσα σὲ κλίμα μοναστηριακῆς κατανύξεως καὶ μὲ ἔντονο  τὸ χρῶμα τοῦ <<ἐνδόξου μας βυζαντινισμοῦ>> ἐτελέσθη κατὰ τὴν διάρκεια  Ἀγρυπνίας ἡ Ἀκολουθία τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου...