Κυριακή Β΄ Νηστειών (Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης)

Γράφει, ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου Μελχισεδέκ Αμπελικάκης

Κατά τη Β΄ Κυριακή των Νηστειών η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του μεγάλου Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.

Καταγόταν από την Μικρά Ασία και ανετράφη από παιδί στην βασιλική αυλή  της Κωνσταντινούπολης. Τέλειωσε τις σπουδές του στη ρητορική, φιλοσοφία και φυσική. Ήταν άριστος φοιτητής. Μετά τις σπουδές του, εγκατέλειψε τις προσφορές που του δόθηκαν για μεγάλες θέσεις, και είκοσι χρονών πήγε στο Άγιο Όρος για να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή. Ήθελε να μεταβεί στα Ιεροσόλυμα για να καρεί εκεί μοναχός, αλλά σε όραμα είδε τον Άγιο Δημήτριο να τον καλεί να μείνει κοντά του. Έτσι μόνασε σε ένα μοναστήρι στη Βέροια, κοντά στη Θεσσαλονίκη.

Μετά από πέντε χρόνια και λόγω εισβολής των Σέρβων επέστρεψε στον Άθωνα σε κοντινό κελί της Μεγίστης Λαύρας, όπου έφθασε σε μεγάλα ύψη φωτισμού και ασχολήθηκε με δογματικά θέματα. Κατόπιν, έγινε ηγούμενος για ένα χρόνο στην Ιερά Μονή Εσφιγμένου. Αργότερα χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για δώδεκα χρόνια, αλλά μόνο στα μισά παρέμεινε, γιατί διώχθηκε πολύ, λόγω της δράσης του. Παραστάθηκε στις συγκροτηθείσες συνόδους του 1341 και 1347 και πολέμησε τις κακοδοξίες των δυτικόφρονων Βαρλαάμ και Ακινδύνου.

Έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα, ιδιαίτερα δογματικά, για να καταπολεμήσει τους αιρετικούς, όπως περί του Αγίου Πνεύματος, καθώς και επιστολές στους αντιησυχαστές, επίσης διάφορα ομολογιακά κείμενα. Είναι ο θεολόγος της χάριτος, του ακτίστου φωτός.

Ο Άγιος Γρηγόριος πέτυχε να ανανεώσει την θεολογική ορολογία και να δώσει νέες κατευθύνσεις στη θεολογική σκέψη. Ξεκίνησε από προσωπικές εμπειρίες και απέδειξε ότι το έργο της θεολογίας είναι ασύγκριτα ανώτερο από της φιλοσοφίας και επιστήμης.

Αξιολογεί την έξω σοφία ως περιορισμένη, αναφέροντας δύο γνώσεις, την θεία και την ανθρώπινη και δύο Θεϊκά δώρα, τα φυσικά για όλους και τα υπερφυσικά ή πνευματικά, που δίδονται όποτε θέλει ο Θεός και μόνο στους καθαρούς και αγίους, στους τελείους. Η Θεολογία ολοκληρώνεται δια της θεοπτίας.

Οι αντίπαλοι του Παλαμά πίστευαν στο χωρίο του Ευαγγελιστού Ιωάννου ότι «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε» και κατηγορούσαν τους μοναχούς που είχαν θεοπτία, ως ομφαλοσκόπους. Ο Άγιος Γρηγόριος αντέτεινε ότι ο Κύριος είπε: «οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ τόν Θεόν ὄψονται» (Μτθ. 5:8).

Θεμελιώδης προσφορά του Αγίου Γρηγορίου στη Θεολογία είναι η διάκριση στην ουσία και ενέργεια του Θεού. Η ύπαρξη του Θεού συνίσταται σε δύο. Στην ουσία Του, η οποία είναι άκτιστη, ακατάληπτη και αυθύπαρκτη και ονομάζεται κυριολεκτικά «θεότης» (εδώ αναφέρεται το «οὐδεὶς ἑώρακε») και στις ενέργειές Του, οι λεγόμενες ιδιότητες ή προσόντα, που είναι μεν άκτιστες, αλλά καταληπτές. Άλλο λοιπόν η « θεότης και άλλο η βασιλεία, η αγιότης κ.λ.π.

Ο άνθρωπος είναι μίγμα δύο διαφόρων κόσμων και συγκεφαλαιώνει όλη την κτίση. Ακολουθώντας την Πατερική γραμμή σε σύγκριση με τη πλατωνική και βαρλααμική ανθρωπολογία, θεωρεί ότι το σώμα του ανθρώπου δεν είναι πονηρό, αλλά αποτελεί κατοικία του νου, αφού μάλιστα καθίσταται και του Θεού κατοικία, έτσι μαζί με τη ψυχή καθιστά τον άνθρωπο ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο.

Η αναγέννηση του ανθρώπου γίνεται με το βάπτισμα και η ανακαίνιση με την θεία Ευχαριστία. Είναι τα δύο θεμελιώδη μυστήρια, της θείας οικονομίας.

Το ουσιωδέστερο στοιχείο της διδασκαλίας του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά συνίσταται στην ανύψωση του ανθρώπου υπεράνω αυτού του κόσμου.

Η εμπειρία της θεώσεως είναι δυνατή από εδώ με την παράδοξη σύνδεση του ιστορικού με του υπεριστορικού.

Το φως που είδαν οι μαθητές του Χριστού στο Θαβώρ, το φως που βλέπουν οι καθαροί ησυχαστές σήμερα και η υπόσταση των αγαθών του μέλλοντος αιώνος αποτελούν τις τρείς φάσεις ενός και του αυτού πνευματικού γεγονότος, σε μια υπερχρόνια πραγματικότητα.

Προβάλλει, λοιπόν, η Εκκλησία την μνήμη του στη δεύτερη Κυριακή, ως συνέχεια, τρόπον τινά και επέκταση της πρώτης Κυριακής, της Ορθοδοξίας. Η μνήμη του αγίου Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα είδος δευτέρας Κυριακής της Ορθοδοξίας.

Κοιμήθηκε σε ηλικία 63 χρονών στις 14 Νοεμβρίου από ασθένεια και αγιοποιήθηκε σύντομα.

Το ιερό του λείψανο σώζεται σήμερα στη Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.

Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο [email protected] άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.

Πρόσφατα Άρθρα

Ο Γέροντας Γαβριήλ… Μια σύγχρονη αγία μορφή της Κύπρου!

Καθηγητής Χρήστος Κ. Οικονόμου Πρόεδρος Τμήματος Θεολογίας Πανεπιστήμιου Λευκωσίας Όταν προσεγγίζουμε άγιες μορφές, όπως ο Γέροντας Γαβριήλ, Ηγούμενος της κατεχόμενης Μονής του Αποστόλου Βαρνάβα, στη Σαλαμίνα της...

«Χαίρε κυοφορούσα οδηγόν πλανωμένοις»

«Χαίρε κυοφορούσα οδηγόν πλανωμένοις» (Χαίρε Παναγία που κυοφορείς τον οδηγό σ’ αυτούς που πλανώνται) Η αμαρτία ως εκτροπή από το θέλημα του Θεού οδήγησε τον...
video

Πώς μπορώ να έχω τον Θεό μαζί μου;

Πώς μπορώ να έχω τον Θεό μαζί μου; Θέλω στη ζωή μου τον Χριστό ή όχι; Πόσοι από εμάς έχουμε δώσει τον εαυτό μας,...

Πρόγραμμα υιοθέτησης Βυζαντινών ναϋδρίων: Πρώτες επισκέψεις σχολείων

Στό πλαίσιο τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ Προγράμματος ποῦ ἐκπονεῖ ἡ Ἱερά Μητρόπολη Καστορίας    «Υἱοθετῶ ἕνα βυζαντινό μνημεῖο», ἐπισκέφτηκαν τό μεταβυζαντινό παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου Νικολάου τοῦ Καρύδη...

Άγιος Υπάτιος Επίσκοπος Γαγγρών

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού Ιδιαίτερη τιμητική θέση κατέχουν στην Εκκλησία μας οι άγιοι θεοφόροι Πατέρες, οι οποίοι πήραν μέρος στις Άγιες Οικουμενικές Συνόδους,...

Καθαίρεση κληρικού της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας

Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας πληροφορεί τον ευαγή κλήρο και τον Ορθόδοξο λαό της πέμπτης ηπείρου ότι, με απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του...

Ο Ακάθιστος Ύμνος: Ιστορία, Δομή, Περιεχόμενο, Σύνθεση

Ιδιαίτερη είναι η αγάπη και ξεχωριστός ο σεβασμός, με τον οποίο το σύνολο των πιστών περιβάλλει την Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Αγάπη και σεβασμός...

Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία στον Άγιο Αρσένιο Νάξου

Στον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Σπυρίδωνος, του χωρίου Αγίου Αρσενίου, μετέβη την Τετάρτη 29-3-2023 το απόγευμα ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Καλλίνικος. Ο Σεβασμιώτατος προεξήρχε...

Ο Μητροπολίτης Χαλκίδος μαζί με μαθητές

Προσκεκλημένος από σχολικές κοινότητες, ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας, Μητροπολίτης Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος επισκέφθηκε τα παρακάτω Σχολεία. Την Παρασκευή 24 Μαρτίου 2023, το πρωί, ο Σεβασμιώτατος...

Εφραιμέσθω τα Ουράνια! Αχ αυτή η φωτογραφία! (+π.Εφραίμ Σεραγιώτης)

Αχ αυτή η φωτογραφία των δυο Εφραίμ! Εδώ, απέναντι από τούτον τον δίαυλο των ουρανίων ραδιοκυμάτων… Χαμογελαστοί και μαζί, σε μια προεικόνιση, αιώνιας δοξολογίας… Η...

Μητροπολίτης Σουηδίας Κλεόπας: Λογοτεχνική προσέγγιση του Ακαθίστου Ύμνου

Ζούμε πλέον στον απόηχο της γιορτής του Ευαγγελισμού και της Εθνικής Παλιγγενεσίας, με παρελάσεις, παιάνες, πανηγυρικούς της ημέρας, γιορτές και σημαιοστολισμούς, παραδοσιακές στολές και...

Για να οδηγηθούμε στην «αγκαλιά» του Κυρίου μας…. «ἐλεημοσύνων καὶ πίστεων»

Στην εσπερινή Θ. Λειτουργία, των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων, χοροστάτησε χθες Τετάρτη, 29 Μαρτίου 2023, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Διονύσιος στην Ι. Μονή Παναγίας...

Συγχαρητήριες ευχές Μητρ. Καλαβρύτων προς τους νέους της νικήτριας ομάδας του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Ρομποτικής

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση και χαρά η Ιερά Μητρόπολή μας ανακοινώνει ότι το Σάββατο και την Κυριακή, 18 και 19 Μαρτίου 2023, πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις...

Ο Ακάθιστος Ύμνος

Στην επίσημη λειτουργική γλώσσα η ακολουθία αυτή ονομάζεται «Ακάθιστος Ύμνος» ή μονολεκτικά «Ακάθιστος» από την ορθία στάση, που τηρούσαν οι πιστοί καθ' όλη τη...

Ο νέος Αστυνομικός Επιθεωρητής Βορείου Ελλάδος στον Μητρ. Νεαπόλεως

Εθιμοτυπική επίσκεψη στο  Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα πραγματοποίησε την Τρίτη 28 Μαρτίου 2023 ο νέος Γενικός Επιθεωρητής Αστυνομίας Βορείου Ελλάδος, Αντιστράτηγος...