Μνημονεύουμε στα μέσα του μηνός Σεπτεμβρίου τον Σταυρό του Χριστού, «το μέγα φυλακτήριον των πιστών και το σωτήριον καύχημα της Εκκλησίας»1, κατά την έκφραση του Αγίου Εφραίμ του Σύρου.
Προσερχόμαστε στο θρόνο της χάριτος2, όπως γράφει ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, πάνω στον οποίο ο Βασιλεύς Χριστός, δια του ιδίου αίματος και των ιδίων δακτύλων, υπέγραψε την ελευθερία του ανθρώπου από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας. Από τότε, από ξύλο τιμωρίας και όργανο καταδίκης που ήταν, έγινε το καύχημα και το σέμνωμα κάθε χριστιανού. Έγινε όπλο ακαταμάχητο, τρόπαιο νίκης και σημαία θριάμβου, κατά την έκφραση των ιερών υμνογράφων.
Μωρία και σκάνδαλο για τους πολλούς ο Σταυρός του Χριστού, Θεού δύναμη και σοφία για τους φίλους του Σταυρού3. Είναι ακόμη πηγή χάριτος, αγιασμού και ευλογίας, αλλά και μέγα φυλακτήριο για τον οδοιπόρο αυτής της ζωής. Μπροστά στο Σταυρό του Χριστού και ιδιαιτέρως στο μυστήριο που κρύβει από την ημέρα εκείνη που ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού άπλωσε τις παλάμες Του για να ενώσει «τα το πριν διεστώτα»4, έμειναν και μένουν ακόμη άφωνοι οι εύγλωττοι ρήτορες και ταπεινωμένοι σκύβουν και προσκυνούν ευλαβικά το ζωηφόρον φυτόν5 επαναλαμβάνοντας το λόγο του Προφήτου Δαυίδ : «Υψούτε Κύριον τον Θεόν ημών και προσκυνείτε τω υποποδίω των ποδών αυτού, ότι άγιος εστί»6.
Γεμάτος θαυμασμό ο ιερός Χρυσόστομος, η χρυσή αηδόνα της Εκκλησίας, στη θέα του Σταυρού αναφωνεί : «Δεύτε οι πιστοί απολαύσωμεν της προσκυνήσεως του τιμίου και αχράντου σταυρού… Δεύτε, αγαπητοί, σκεπασώμεθα υποκάτω των πτερύγων του τιμίου και ζωοποιού σταυρού… Χαίροις, σταυρέ, αρχή σωτηρίας και οχύρωμα βασιλείας· χαίροις, σταυρέ, καύχημα μαρτύρων και κήρυγμα οσίων· χαίροις, σταυρέ, μοναζόντων καύχημα και πενθούντων παράκλησις· χαίροις, σταυρέ, φύλαξ Εκκλησιών και πόλεων ευνομία· χαίροις, σταυρέ, οδυνωμένων ψυχαγωγία και κινδυνευόντων παραμυθία· χαίροις, σταυρέ, ασθενούντων δύναμις και αδυνάτων βακτηρία»7.
A. Φυλακτήριον ο Σταυρός.
Από την ημέρα εκείνη που ο Χριστός καρφώθηκε πάνω σ’ αυτό το καταραμένο ξύλο, κατά την έκφραση των ιερών υμνογράφων, ο Σταυρός έγινε θεμέλιο μεγάλης ευλογίας για τον άνθρωπο. Κατήργησε τον θάνατο, συνέτριψε τις χάλκινες πύλες, έκοψε τα νεύρα της αμαρτίας, κατέπαυσε τη μάστιγα που βασάνιζε την ανθρώπινη φύση, άνοιξε τις πύλες του ουρανού, όπως και πάλι θα τονίσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος : «τους μισουμένους φίλους εποίησεν, εις τον ουρανόν επανήγαγεν την ημετέραν φύσιν»8. Έτσι, το αγριότερο σύμβολο έγινε πλέον ποθητό και σεβάσμιο για όλη την Εκκλησία του Χριστού. Όπου κι αν στρέψει κανείς το βλέμμα του, στους Ιερούς Ναούς, στις οικείες των Χριστιανών, δεσπόζει παντού ο Σταυρός του Χριστού. Όλα τα Μυστήρια της Εκκλησίας τελειώνονται με τη σφραγίδα του Τιμίου Σταυρού. Όλες οι ιερατικές ευλογίες παρέχονται πάλι με το σημείο του Τιμίου Σταυρού. Δεν νοείται λειτουργική πράξη χωρίς τη σφραγίδα αυτού του αγίου συμβόλου. Με αυτόν τον τύπο σφραγίζουμε το σώμα μας, τα σπίτια μας, τους χώρους μας, αρχίζουμε την ημέρα μας και την τελειώνουμε με αυτό, κατά τη διάρκεια του γεύματος και μετά το τέλος του αλλά και σε κάθε στιγμή της καθημερινής μας ζωής.
Β. Φυλακτήριον ο Σταυρός.
Επάνω στον Σταυρό ο Χριστός διαπόμπευσε τις δαιμονικές δυνάμεις ενώπιον όλων των αγγελικών δυνάμεων. Και, όπως οι αρχαίοι βασιλείς και αυτοκράτορες επιστρέφοντας από κάποια νικηφόρα εκστρατεία έφερναν τους νικημένους αιχμαλώτους, έτσι και ο Υιός και Λόγος του Θεού στη σταυρική θυσία του Γολγοθά έσυρε τους νικημένους δαίμονες στη θριαμβευτική αυτή πομπή. Αυτήν την εικόνα χρησιμοποιεί ο Απόστολος Παύλος στην προς Κολοσσαείς επιστολή του, όταν υπενθυμίζει σε όλους ότι ο Χριστός «απεκδυσάμενος τας αρχάς και τας εξουσίας εδειγμάτισεν εν παρρησία, θριαμβεύσας αυτούς εν αυτώ»9. Έτσι, δια του Σταυρού ήρθε η χαρά σε όλον τον κόσμο, αφού ο θάνατος καταργήθηκε, ο Άδης νενέκρωται και βασιλεύει πλέον η αιώνιος ζωή. Έγινε το σύμβολο της αγάπης αλλά και το ανίκητο όπλο των Χριστιανών. Γι αυτό και γεμάτος θαυμασμό ο μαθητής του Χριστού, κάνοντας το σημείο του Σταυρού, επαναλαμβάνει με τον ιερό υμνογράφο : «Κύριε, όπλον κατά του Διαβόλου τον Σταυρόν σου ημίν δέδωκας· φρίττει γαρ και τρέμει, μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν, ότι νεκρούς ανιστά και θάνατον κατήργησε»10.
Τόση είναι η δύναμη του σημείου του Τιμίου Σταυρού, αφού είναι σημείο του παντοδύναμου Υιού του Θεού. Τόση χάρη κλείνει μυστικά μέσα του, ώστε να διώχνει την αμαρτία, να θεραπεύει ασθένειες, να χαρίζει την υγεία της ψυχής και του σώματος, την ειρήνη «την υπερέχουσαν πάντα νουν»11, να γίνεται όπλο αήττητο κατά των δαιμόνων, όπως ωραιότατα θα ψάλλουν οι ιεροί υμνογράφοι της Εκκλησίας12. Γι’ αυτό ο Άγιος Μακάριος Μόσχας θα υπενθυμίσει σε όλους τα εξής συγκλονιστικά : «Πολλές φορές ένα και μόνο σημείο του σταυρού, που γίνεται με πίστη και έντονα βιώματα, είναι ισχυρότερο από πολλά λόγια προσευχής μπροστά στον θρόνο του Υψίστου. Σ’ αυτό υπάρχει το φως, που καταυγάζει την ψυχή, η ιαματική δύναμη, που θεραπεύει τα ασθενήματα των ψυχών και των σωμάτων, η μυστική δύναμη, που αντιδρά σε κάθε βλάβη. Ταράζουν την ψυχή σου ακάθαρτοι λογισμοί και επιθυμίες; Περιτειχίσου με το σημείο του σταυρού, διπλασίασε και τριπλασίασε αυτό το τείχος, και οι ακάθαρτοι λογισμοί θα δαμαστούν. Κατατυραννιέται η καρδία σου από τη μελαγχολία και τη θλίψη; Σε κυριεύει ο φόβος ή σε περιστοιχίζουν οι πειρασμοί; Αισθάνεσαι τις πονηρίες των αοράτων εχθρών; Κατάφυγε σ’ αυτή τη δύναμη του σταυρού, και η ειρήνη της ψυχής θα ξαναγυρίσει, οι πειρασμοί θα απομακρυνθούν, η παρηγορία της χάριτος του Θεού και η πνευματική ευφροσύνη θα πλημμυρίσουν την καρδία σου»13.
Ας τον ασπαστούμε, λοιπόν, μέσα στους ναούς της αγίας μας Εκκλησίας, ας τον ομολογούμε καθημερινά με τη ζωή μας, ας προσπαθούμε να είμαστε κάτω από τη σκιά του, να ακολουθούμε το πολίτευμα της Εκκλησίας μας που είναι σταυρικό, να γινόμαστε καθημερινά σταυροφόροι και χριστοφόροι και συγχρόνως ας αφουγκραστούμε και πάλι τη φωνή του ιερού Χρυσοστόμου : «Οι βουλόμενοι τω σταυρώ του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού προσελθείν, αλήθειαν αγαπήσατε και ασέβειαν διώξατε και γνησίως τας εντολάς του Θεού φυλάξατε… Ετοιμάσατε εαυτούς εις παν έργον αγαθόν… Θυμόν και οργήν κατασβέσατε… Καταλαλιάν μισήσατε, μνησικακίαν βδελύξασθε, ελεείν πτωχούς μη παύσητε, επισκέπτεσθαι αρρώστους μη οκνήσητε, φιλαργυρίαν μη ποθήσητε»14.
Σταυρέ του Χριστού, σώσον ημάς τη δυνάμει σου!
1. Άγιος Εφραίμ ο Σύρος, Εις τον τίμιον Σταυρόν και περί Μετανοίας και περί της Δευτέρας Παρουσίας, Λόγος Δεύτερος
2. Εβρ. 4,16
3. Α’ Κορ. 1,18
4. Κανόνας Όρθρου Μεγάλου Σαββάτου
5. Προσόμοιο αίνων εορτής του Σταυρού
6. Ψαλμ. 98,5
7. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Εις την προσκύνησιν του τιμίου ξύλου, PG 62,747-748
8. του ιδίου, Εις τους τα πρώτα Πάσχα νηστεύοντας ,PG 48,687
9. Κολ. 2,15
10. Στιχηρό αναστάσιμο ήχος πλ. δ’
11. Φιλ. 4,7
12. Χαιρετισμοί Τιμίου Σταυρού
13. Τευχίδιο «Το σημείο του σταυρού», Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής
14. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Εις την προσκύνησιν του τιμίου ξύλου, PG 62,752
