Το 1821 στο σήμερα μέσα από το χθες

Αρχιμ . Αλεξίου Ιστρατόγλου, Στρατιωτικού Ιερέως Αρχηγείου Στόλου- Ναυστάθμου Σαλαμίνας

Για μια ακόμα φορά θα σταθούμε απέναντι της μεγάλης διπλής  θρησκευτικής και εθνικής μας εορτής. Για μια ακόμα φορά θα κληθούμε να λάβουμε μέρος σε επετειακές εκδηλώσεις με σκοπό να εορτάσουμε αυτά τα γεγονότα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, αλλά και την 25^η Μαρτίου 1821. Για μια ακόμα φορά θα ακούσουμε και θα διαβάσουμε αντικρουόμενες θέσεις, απόψεις και τοποθετήσεις για τα γεγονότα αυτά, που κάποιους θα τους αφήσουν αδιάφορους, κάποιους άλλους θα τους προβληματίσουν και κάποιους άλλους, θα τους οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα και απόψεις.

Βεβαίως δεν λείπουν και οι φωνές εκείνες που λένε, ότι δεν χρειάζεται να στρεφόμαστε και τόσο πολύ στο παρελθόν και στα ιστορικά και λοιπά γεγονότα, διότι δεν έχουν να μας δώσουν κάτι περισσότερο από ότι μας έδωσαν μέχρι σήμερα, μάλιστα τι στιγμή που ο κόσμος προχωράει μπροστά και  το πνεύμα της ειρήνης και της συμφιλίωσης, θα πρέπει να κυριαρχεί και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να καλλιεργείται μέσα από την αναμόχλευση γεγονότων του παρελθόντος, ακόμα και αν είναι ιστορικά, το μίσος, η μισαλλοδοξία και οτιδήποτε άλλο, δεν συμβάλλει στην σταθεροποίηση των κοινωνιών και των εθνών.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα και περιβάλλον, θα κληθούμε να εορτάσουμε και φέτος την 25 Μαρτίου. Τίθενται όμως εδώ ερωτήματα στα οποία θα πρέπει να δώσουμε απαντήσεις, για να είμαστε εντάξει πρωτίστως με τον εαυτό μας και στη συνέχεια για να τοποθετηθούμε απέναντι αυτών των εορτών, κατά τον εορτασμό τους. Εμείς τι θέλουμε και τι ζητούμε μέσα από τις εορτές που προβάλλονται. Τι  επιθυμούμε να πάρουμε μέσα από τα διαχρονικά μηνύματα τα οποία εκπέμπουν. Ποια είναι η στάση μας απέναντι αυτών των σύγχρονων φωνών που μας διδάσκουν νέα ήθη, νέες διδασκαλίες, νέες παραδόσεις ακόμα και νέα πίστη, ρίχνοντας πολύ νερό στο κρασί μας, μετατρέποντας το από κρασί σε νερό, με μία και μόνο σταγόνα κρασιού.

Μέσα από την διπλή αυτή εορτή, το κυρίαρχο μήνυμα είναι η ελευθερία. Με  την εορτή του Ευαγγελισμού, έρχεται ο Αρχάγγελος Γαβριήλ προς την Παρθένο Μαρία, να της αναγγείλει το χαρμόσυνο μήνυμα ότι θα γίνει η μητέρα του Θεού. Έρχεται να της προσκομίσει το μήνυμα, ότι θα γίνει η γέφυρα που θα ενώσει τον ουρανό με την γη. Της μεταφέρει το μήνυμα του ουρανού, ότι πλέον ο άνθρωπος μπορεί να ενατενίζει και να περιμένει την σωτηρία του, μέσα από την έλευση του Μεσσία. Το μήνυμα του Γαβριήλ προς την Παναγία Θεοτόκο μητέρα μας, ξυπνά την κοιμισμένη ανθρωπότητα και της δίνει το σύνθημα για να υποδεχτεί το φως, διώχνοντας το σκοτάδι στο οποίο ζούσε. Την καλεί να υποδεχτεί, αλλά και να αποδεχτεί την ελευθερία της, από τα δεσμά της αμαρτίας και του θανάτου και να προσδοκά την ανάστασή της.

Μέσα τώρα από την άλλη  εορτή της 25^ης Μαρτίου, εορτάζουμε την ελευθερία του γένους μας, μετά από το σκοτάδι, τα βασανιστήρια, τις δοκιμασίες, τις θλίψεις και τον πόνο των τεσσάρων και πλέον αιώνων σκλαβιάς από τον Τούρκο κατακτητή. Εκείνη την ημέρα, παράλληλα με το μήνυμα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, έρχεται ο ευαγγελισμός του λαού μας, ότι πλέον ο ραγιάς, μπορεί να σηκώσει το κεφάλι, μπορεί να κοιτάξει ελεύθερα χωρίς να φοβάται μην του πάρουν το κεφάλι. Μπορεί να μιλά για τα ιδεώδη της φυλής του και να κάνει τον σταυρό του, χωρίς να φοβάται να μην τον οδηγήσουν στα βασανιστήρια και στον θάνατο, μέσα από ψεύτικες και φτιαχτές κατηγορίες.  Μπορεί πλέον να ελπίζει σε καλύτερες ημέρες, ελεύθερες, γεμάτες από φως, αισιοδοξία, ελπίδα, πρόοδο, ευημερία, νοιώθοντας ασφάλεια και σιγουριά για το παρόν, πολύ περισσότερο για το μέλλον, βιώνοντας το ένδοξο παρελθόν του, μέσα από την λαμπρή ιστορία που έγραψε με την μοναδική του παρουσία, μέσα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Έτσι καλούμαστε μέσα από αυτές τις δύο εορτές, να δούμε  την ελευθερία, για την οποία αγωνίστηκαν οι ήρωες μας και κέρδισαν με τον αγώνα τους, οι Άγιοί μας. Μιλούμε για μια ελευθερία που ξεκινά από το πνεύμα και περιλαμβάνει όλες τις πτυχές της ζωής του ανθρώπου. Η ελευθερία είναι εκείνη που δίνει στον άνθρωπο την δυνατότητα να δράσει με τέτοιο τρόπο, ώστε να υλοποιήσει όλα εκείνα τα οποία θέλει μέσα στην ζωή του, προκειμένου να έχει μια ποιοτική ζωή, μια ζωή που θα έχει νόημα και περιεχόμενο. Η ελευθερία προσφέρει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για να μπορεί ο άνθρωπος να έχει ζωή ελεύθερη μέσα στο φως, μέσα στην δημιουργικότητα, μέσα στην πρόοδο και τον αγιασμό.

Μετά την άλωση της Πόλεως, τα πράγματα άλλαξαν προς το χειρότερο για τον ελληνισμό. Τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς που ακολούθησαν ήταν χρόνια πέτρινα, χρόνια μαύρα, που ο Έλληνας συνέχεια έκλαιγε και αναπολούσε τις παλιές καλές ημέρες δόξας και χαράς. Το χέρι του Θεού ήταν εκείνο που διεφύλαξε το γένος μας να μην εξαφανισθεί όπως το επιθυμούσε ο κατακτητής. Η αγάπη του Θεού και η εμμονή του λαού μας, να προσεύχεται και να παρακαλεί τον Θεό να τον διαφυλάξει και να τον ενδυναμώνει, μέσα στις δυσκολίες τις οποίες αντιμετώπιζε με θάρρος ψυχής και με αδούλωτο και απροσκύνητο φρόνημα, ήταν εκείνο το θαύμα το οποίο βίωνε και με αυτό πορευόταν, χωρίς να υποκύπτει στις ολοένα και αυξανόμενες καταπιέσεις που δεχόταν, όταν καταλάβαινε ο δυνάστης, ότι ο Έλληνας πήγαινε να ξεσηκωθεί.

Η ερήμωση και η αρπαγή των περιουσιών, οι κεφαλικοί φόροι, τα χαράτσια, το παιδομάζωμα, η πορεία των αιχμαλώτων στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής, οι εξισλαμισμοί, η μετατροπή των εκκλησιών σε τζαμιά, η παιδεία και η μόρφωση, περιήλθαν σε αξιοθρήνητη κατάσταση, τα σχολεία λιγοστά, έως ανύπαρκτα, ήταν εκείνα τα γεγονότα που έκαναν τους προγόνους μας να ξεσηκωθούν και να ζητήσουν την ελευθερία τους, να ζητήσουν το αυτονόητο, εκείνο  το αγαθό το οποίο γεύονταν όλοι οι λαοί, ενώ οι ίδιοι το στερούνταν. Οι Έλληνες παρ’ όλο που ζούσαν αυτές τις καταστάσεις, ποτέ δεν έπαψαν να ποθούν και να επεξεργάζονται την ελευθερία  και ποτέ δεν σταμάτησαν να πιστεύουν πως η ζωή δεν έχει αξία δίχως τη λευτεριά.

«Κι αν πέσαμε σε πέσιμο πρωτάκουστο και σε γκρεμό κατρακυλήσαμε που πιο βαθύ καμιά φυλή δεν ειδ’ ως τώρα, είναι γιατί με των καιρών το πλήρωμα όμοια βαθύ εν ανέβασμα μας μέλλεται προς ύψη ουρανοφόρα», μας λέει ο Κωστής Παλαμάς και είχε δίκιο, διότι σε   αυτή την άνοδο συνέβαλαν πολλοί,  όπως η Εκκλησία που υπήρξε η κιβωτός του έθνους, ο ρασοφόρος δάσκαλος, οι δάσκαλοι του γένους, ο Ρήγας Φεραίος, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Άνθιμος Γαζής και άλλοι Έλληνες διαφωτιστές. Όλοι αυτοί μίλησαν και εργάστηκαν για την ελευθερία του Έθνους και πέτυχαν ο σπόρος της λευτεριάς να φυτρώσει βαθιά στη ψυχή του Έλληνα ραγιά.

Και έφτασε εκείνη η μεγάλη ημέρα που ο λαός μας ξεσηκώθηκε, έκανε την επανάστασή του, έκανε το  μεγάλο βήμα για να πάει μπροστά και να  αποδείξει ότι με λόγια δεν γίνεται τίποτα, αλλά με έργα και μάλιστα παράτολμα έργα, που μπορεί να σε χαρακτηρίσουν μέχρι και τρελό. Αυτό το γνώριζαν οι ήρωες μας και το κατέγραψαν στα απομνημονεύματά τους και το απέδειξαν στην πράξη με τις ενέργειές τους. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης γράφει χαρακτηριστικά : «Αποφάσισαν οι νοικοκυραίοι ότι η τυραγνία των Tούρκων – την δοκιμάσαμεν τόσα χρόνια, δεν υποφέρνονταν πλέον. Και δι’ αυτείνη την τυραγνία, οπού δεν ορίζαμεν ούτε βιόν, ούτε τιμή, ούτε ζωή (ξέραμεν κι’ ότ’ ήμασταν ολίγοι και χωρίς τ’ αναγκαία του πολέμου) αποφασίσαμεν να σηκώσωμεν άρματα αναντίον αυτής της τυραγνίας. Είτε θάνατος, είτε λευτεριά.»

Και συμπληρώνει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης : «Όταν αποφασίσαμε να κάμομε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πώς δεν έχομε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις… αλλά ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας ή επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι, εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση. Η Eπανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ΄ όσες γίνονται σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης οι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο ειδικός μας πόλεμος ήταν ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτον με έναν λαόν… ο Σουλτάνος [δεν] ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον ελληνικόν λαον ως λαόν, αλλ΄ ως σκλάβους…Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς αν δεν είμεθα τρελοί, δεν εκάναμε την Επανάσταση».

Έτσι ξέσπασε η επανάσταση , ξεσηκώθηκε ο ραγιάς. Η τρέλα και ο πόθος της ελευθερίας έκανε τους Έλληνες αήττητους. Τους έκανε να τρέχουν παντού και φωνάζουν, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ. Η επανάσταση ευλογήθηκε και αγιάστηκε από τα μαρτυρικά και σεβάσμια χέρια των αγίων κληρικών μας, που έβαψαν με το αίμα του μαρτυρίου και της πίστεως, το αγιασμένο χώμα αυτού του τόπου, χωρίς να αρνηθούν την πίστη του Χριστού.  Είναι γνωστό το δημοτικό τραγούδι που λέει : «χαρά που το ’χουν τα βουνά κι οι κάμποι περηφάνεια. Σαν βλέπουν διάκους με σπαθιά, παπάδες με ντουφέκια, σαν βλέπουν και το Γερμανό, της Πάτρας το Δεσπότη, για να βλογάει τ’ άρματα, να φχιέται τους λεβέντες.»

Τι και αν  απειλούσαν οι Τούρκοι με τις δυνάμεις και το στρατό που είχαν παρατάξει εναντίον των ξυπόλητων και φοβισμένων σκλάβων. Τι και αν η Ιερά Συμμαχία των Ευρωπαίων δεν ήθελε επαναστατημένους λαούς και εξεγέρσεις. Τι και αν όλοι τους έβλεπαν και τους αντιμετώπιζαν με  καχυποψία και άρνηση για το εγχείρημα αυτό. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι μέσα στα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, σημειώθηκαν εβδομήντα επαναστάσεις, που δυστυχώς είχαν το ίδιο άσχημο τέλος, με αποτέλεσμα τα μέτρα να γίνονται ακόμα πιο σκληρά και ανυπόφορα για τους κατατρεγμένους Έλληνες. Όλα αυτά και πολλά άλλα, οι μέχρι τότε υποτελείς της υψηλής πύλης τα παραμέρισαν και αποφάσισαν να διεκδικήσουν τον τόπο τους και πλέον να τον διαφεντεύουν αυτοί, σύμφωνα με τα ήθη, τε έθιμα και τις παραδόσεις της φυλής μας.

Μέσα στο κλίμα της καταπίεσης και του εκφοβισμού, γεννήθηκαν απλοί άνθρωποι, ενώ μέσα από την επανάσταση αναδειχτήκαν, γίγαντες, σηκώνοντας στις πλάτες τους, την ιστορία της αρχαιότητας και του ένδοξου Βυζαντίου, μεταφέροντας μέσα στον αγώνα το ηρωικό φρόνημα του Θεμιστοκλή και του Λεωνίδα, αλλά και την σοφία και γενναιότητα του Αγίου μεγάλου Κωνσταντίνου και του Ιουστινιανού, οι : Παπαφλέσσας, Μπουμπουλίνα, Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Μιαούλης, Μάρκος Μπότσαρης,  Κανάρης, Αθανάσιος Διάκος, Νικηταράς και τόσοι άλλοι, που απέδειξαν ότι δεν πρέπει να μένουμε στα λόγια, αλλά πρέπει να προχωρούμε σε πράξεις, που αποκαλύπτουν την γενναιότητα της ψυχής και το θάρρος που χαρακτηρίζει τον γενναίο, μπροστά στα δύσκολα και ακατόρθωτα.

Και η επανάσταση έρχεται και ριζώνει. Το όραμα της ελευθερίας αποκτά σάρκα και οστά, μέσα από τους ποταμούς αίματος που χύθηκαν και πότισαν το δέντρο της λευτεριάς. Η προτροπή ελευθερία ή θάνατος, απέδειξε ότι οι Έλληνες είναι γεννημένοι για τη ζωή και δεν θέλουν τον θάνατο. Αυτή την ζωή και το μήνυμα της το  μετέφεραν σε όλο τον κόσμο διαχρονικά, μέσα από την παγκόσμια προσφορά, μέσα σε έναν κόσμο που είχε ανάγκη από ένα φως αληθινό, μοναδικό, όπως αυτό αποκαλύφτηκε  μέσα από την Ελλάδα του πνεύματος και της σοφίας. Η επανάσταση με τους χιλιάδες νεκρούς και θύματα, τα οποία προσέφερε στο θυσιαστήριο της, προσέφερε στην ανθρωπότητα το μήνυμα εκείνο που πρέπει να ηχεί στα αυτιά των δυνατών και ισχυρών κάθε εποχής ότι δεν υπάρχουν σκλάβοι και ελεύθεροι, ανώτεροι και κατώτεροι. Δεν υπάρχουν άνθρωποι πρώτης κατηγορίας και άνθρωποι άλλων κατηγοριών, ενός κατώτερου Θεού.

Μέσα από τα ανορθόδοξα μηνύματα της εποχής μας, που τόσο εύκολα πλασάρονται  και κυκλοφορούν και εμείς πολύ εύκολα τα δεχόμαστε με απάθεια και αδιαφορία, χωρίς να τα επεξεργαζόμαστε, το 1821 έρχεται να ξυπνήσει κοιμισμένες συνειδήσεις, που επαναπαύτηκαν στο παρελθόν στην  αφθονία των  υλικών αγαθών, ενώ τώρα από την έλλειψη αυτών, αφού εκεί είχαμε στραμμένο μόνο το μυαλό και την προσοχή μας, χάθηκε κάθε ίχνος ενδιαφέροντος για πράγματα πολύ πιο σημαντικά και σπουδαία, που έχουν να κάνουν όχι μόνο  με το σήμερα, αλλά πολύ περισσότερο με το αύριο.

Το 1821 έρχεται και φέτος να προσφέρει και πάλι την δυνατότητα σε όλους μας, να κάνουμε τις απαραίτητες εκείνες αναθεωρήσεις που χρειάζονται στη ζωή μας, προκειμένου να είμαστε Έλληνες, όχι μόνο στα χαρτιά, αλλά στην καρδιά. Το 21 έρχεται να μας πει να κοιτάξουμε πίσω στο παρελθόν και να ακούσουμε τις φωνές των ηρώων μας, αν θέλουμε να προχωρήσουμε με ασφάλεια και σιγουριά μπροστά, χωρίς να μας φοβίζει κανένας και χωρίς να υπολογίζουμε όπως δεν υπολογίσαμε και τότε τις απειλές και την φοβέρα των δυνατών και ισχυρών. Το 21 δεν μπορεί να το πνίξει κανείς. Το 21, δεν μπορεί κανείς να το αμφισβητήσει. Το 21 μιλά, για να μπορούμε και εμείς σήμερα να μιλούμε με ασφάλεια και σιγουριά, με βεβαιότητα και παρρησία προς κάθε κατεύθυνση, βάζοντας στο περιθώριο όλους εκείνους, που δεν είναι αντάξιοι των περιστάσεων, των προσκλήσεων και των προκλήσεων της εποχής μας.

Τι και αν είμαστε πολλοί. Τι και αν είμαστε λίγοι. Σημασία δεν έχει η ποσότητα, αλλά η ποιότητα. Η επανάσταση ξεκίνησε και καρποφόρησε με τους λίγους. Το έθνος μας στήθηκε και πάλι από τους λίγους και αδύναμους, που όμως έγιναν δυνατοί μπροστά στην μεγάλη ιδέα της αναγέννησης και αναμόρφωσης αυτού του τόπου. Ότι έχουμε πετύχει σαν έθνος, το έχουμε πετύχει με τις λιγοστές δυνάμεις και τα φτωχά αγαθά τα οποία διαθέτουμε, αλλά με το πνεύμα της ενότητας, της σύμπνοιας, και της κοινής πίστης που διαθέτουμε. Αυτό το γνωρίζουν όλοι, φίλοι και γνωστοί. Ενωμένοι οι Έλληνες είναι ανίκητοι και δεν υπολογίζουν τίποτα, αφού η τρέλα των αγωνιστών μας, είναι κληρονομική. Αυτή την τρέλα του 21 να κρατούμε μέσα μας και να είμαστε σίγουροι ότι κανένας εχθρός, είτε εκ των έσω, γιατί έχουμε και μέσα στον τόπο μας, είτε απ’  έξω,  δεν θα μπορέσει  να μας αλώσει, διότι υπάρχουν πνευματικά και ιστορικά αντισώματα.

Να γνωρίζουμε επίσης, ότι πάντοτε υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πρόσωπα  σαν τον Ιούδα, τον Εφιάλτη, τον Πήλιο Γούση, τον Νενέκο και άλλα, που τα ονόματα τους καταγράφτηκαν από την ιστορία ως πρόσωπα, ανάξια της ένδοξης ιστορίας του γένους μας, που ανέδειξε φλογερούς πατριώτες, γνήσιους ήρωες, αψεγάδιαστους κήρυκες της ελευθερίας, τιμητές του αίματος της θυσίας και της προσφοράς όλων εκείνων που αγωνίστηκαν μέχρι τελευταίας ρανίδας του αίματός των,  για να μπορούμε εμείς ελεύθερα σήμερα να απολαμβάνουμε τον ήλιο και τον γαλάζιο ουρανό της χώρας μας. Ας προσέξουμε λοιπόν πολύ, πως πορευόμαστε, μέσα σε έναν κόσμο που μας κοιτάζει και αυτό το οποίο περιμένει από εμάς είναι να δει την καθαρότητα του προσώπου μας. Να καταλάβει από τα λόγια και τις τοποθετήσεις μας την ειλικρίνειά μας και την ιστορική συνέχεια που μας κατέχει. Να συνειδητοποιήσει μέσα από την ιστορική μας στάση και συμπεριφορά για όλα τα θέματα, ότι έχει να κάνει με ανθρώπους που μέσα τους κυλά το αίμα και η μαρτυρία των αγωνιστών που γνωρίζουμε μέσα από τα κατορθώματα τους το 21, αλλά και από άλλα πρόσωπα, των οποίων η προσφορά είναι  αξιοθαύμαστη και εξίσου σημαντική, απλώς εμείς δεν την γνωρίζουμε όσο θα έπρεπε.

Μην τους απογοητεύσουμε. Μην τους στείλουμε λάθος μηνύματα. Μέσα από τα λανθασμένα μηνύματα, μην  επιτρέψουμε σε κάποιους καιροσκόπους  να παίξουν τα παιχνίδια τους εις βάρος της εθνικής, ιστορικής, πολιτισμικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς. Μην κάνουμε το θανάσιμο λάθος, να υποστείλουμε την σημαία της εθνικής μας αξιοπρέπειας, μέσα στα παγκοσμιοποιημένα συνθήματα που κυκλοφορούν και πουλούν σε τιμή ευκαιρίας,  που όμως είναι απρόσωπα, απροσδιόριστα, κρύβοντας μέσα τους την αβεβαιότητα και  την ανασφάλεια, προκαλώντας ταραχή, φόβο, ένταση πολεμική, οδηγώντας στον σωματικό, πολύ δε περισσότερο στον πνευματικό θάνατο.

Να ευχηθούμε με τις πρεσβείες της Υπερμάχου Στρατηγού, Κυρίας Θεοτόκου, να έχουμε χρόνια πολλά και καλά, γεμάτα ειρήνη, αγάπη και παρουσία Θεού στη ζωή μας, απολαμβάνοντας τα αγαθά της ελευθερίας που μας χάρισαν οι ήρωες της επαναστάσεως του 1821, αξιοποιώντας τα στην δική μας καθημερινότητα, μέσα στις ιδιαιτερότητες  της εποχής μας.