Το πρωί της Τρίτης, 13ης Ιουνίου, στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως μας στη Βέροια πραγματοποιήθηκε το Θεολογικό Συνέδριο με θέμα: «Θεολογία και κοινωνική δικαιοσύνη», το οποίο αποτέλεσε την καθιερωμένη επιμορφωτική Ιερατική Ημερίδα που πραγματοποιείται ετησίως στο πλαίσιο των «ΚΘ’ Παυλείων».
Αρχικά, την ημερίδα προλόγισε και παρουσίασε ο Αρχιερατικός Επίτροπος Βεροίας και Ιδιαίτερος Γραμματέας του Σεβασμιωτάτου, Πρωτοπρ. Οικ. Θρόνου π. Στυλιανός Μακρής, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Δήμαρχος Βεροίας κ. Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης.
Την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου σήμανε με την προσλαλιά του ο Ποιμενάρχης μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων και εν συνεχεία ο κ. Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος, Καθηγητής του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού Α.Π.Θ παρουσίασε την εναρκτήρια εισήγηση με θέμα: «Θεολογία, δικαιοσύνη και ελευθερία».
Στην πρώτη συνεδρία προήδρευσε ο κ. Ιωάννης Μπάκας, αντιπρόεδρος του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ. και εισηγήσεις ανέπτυξαν α) ο π. Αθανάσιος Γκίκας, Καθηγητής του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ. με θέμα: «Ποιμαντική και κοινωνικότητα στη σύγχρονη εποχή» και β) ο κ. Χρίστος Τσιρώνης, Καθηγητής του τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. με θέμα: «Οικονομία και Θρησκεία στην Ύστερη Νεωτερικότητα: Αμφισημία-Διασύνδεση-κρίση και αβεβαιότητα».
Πριν τη λήξη της πρώτης συνεδρίας ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως μας Αρχιμ. Αθηναγόρας Μπίρδας ενημέρωσε τους εφημερίους για τρέχοντα υπηρεσιακά θέματα και για τις προσεχείς εκδηλώσεις των «ΚΘ’ Παυλείων».
Στη δεύτερη συνεδρία προήδρευσε ο κ. Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος, Καθηγητής του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού Α.Π.Θ και εισηγήσεις ανέπτυξαν α) ο κ. Νικόλαος Δεναξάς, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας Ε.Κ.Π.Α. με θέμα: «Θρησκεία και Εργασία στον 21Ο αιώνα. Η κοινωνική διδασκαλία του Χριστιανισμού» και β) ο π. Αθανάσιος Νίκου, Δρ. Θεολογίας Α.Π.Θ. με θέμα: «Κοινωνική διδασκαλία του Χριστιανισμού και πολιτική οικονομία (Max Weber-Werner Sombart)».
Μετά το πέρας των δύο συνεδριών ακολούθησε γόνιμη συζήτηση και στο τέλος ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων κήρυξε τη λήξη του θεολογικού συνεδρίου και προσέφερε τα αναμνηστικά των «ΚΘ’ Παυλείων», μία προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (αγαλματίδιο), καθώς φέτος η Αποστολική μας Μητρόπολη, η γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τιμά τη μνήμη του εκλεκτού τέκνου της που σκόρπισε τον Ελληνικό πολιτισμό και τη γλώσσα στην Ανατολή, διά των οποίων ο Απόστολος Παύλος έφερε το φως της θεογνωσίας στην Ελλάδα.
Κατά τον χαιρετισμό του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων, εξέφρασε λόγους ευγνωμοσύνης προς τους συμμετέχοντες, αναφέροντας μεταξύ άλλων: Mέ πολλή χαρά σᾶς καλωσορίζω στή σημερινή ἐκδήλωση τῶν ΚΘ´ Παυλείων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας πού πραγματοποιεῖται στό Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Βεροίας, λίγα βήματα ἀπό τόν τόπο, στόν ὁποῖο ἐκήρυξε ὁ πρωτοκορυφαῖος ἀπόστολος Παῦλος στήν πόλη μας.
Ἰδιαιτέρως καλωσορίζω τούς καθηγητές τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τούς ὁμιλητές καί διοργανωτές τοῦ Θεολογικοῦ Συνεδρίου, τό ὁποῖο θά παρακολουθήσουμε σήμερα καί τό ὁποῖο δίδει μία ἄλλη διάσταση στήν Ἡμερίδα, τήν ὁποία διοργανώνει κάθε χρόνο ἡ Ἱερά μας Μητρόπολη γιά τούς ἱερεῖς της μέσα στά Παύλεια.
Τό θέμα τοῦ Συνεδρίου, ὅπως ὅλοι γνωρίζετε, εἶναι «Θεολογία καί κοινωνική δικαιοσύνη», ἕνα θέμα διαχρονικό, τό ὁποῖο μᾶς ἀπασχολεῖ ὡς Ἐκκλησία, ὡς κληρικούς ἀλλά καί ὡς μέλη τῆς κοινωνίας, καί πολλές φορές καλούμεθα νά δώσουμε ἀπάντηση, ἄλλοτε μέ τόν λόγο μας καί ἄλλοτε μέ τό ἔργο μας καί τίς ἐπιλογές μας, σχετικά μέ τή θέση μας γιά τήν κοινωνική δικαιοσύνη.
Ἄν καί ἡ ἔννοια τῆς δικαιοσύνης εἶναι ἔμφυτη στόν ἄνθρωπο καί ὑπῆρξαν ἄνθρωποι στόν προχριστιανικό κόσμο πού τιμήθηκαν μέ τήν ἐπωνυμία δίκαιος, ὅπως π.χ. ὁ δίκαιος Ἀριστείδης στήν ἀρχαία Ἀθήνα, ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο πραγματώνεται ἡ κοινωνική δικαιοσύνη ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἀντίληψη πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος γιά τόν συνάνθρωπο καί τήν κοινωνία. Γι᾽ αὐτό καί χωρίς ἀμφιβολία ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τό Εὐαγγέλιό του, ὅπως τό κήρυξαν οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι καί συνεχίζει νά τό κηρύσσει ἡ Ἐκκλησία μας, ἔχει καθοριστικό ρόλο στήν ἔννοια τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης ἀλλά καί στήν ἐφαρμογή της.
Διότι πῶς μπορεῖ νά ὑπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη σέ μία κοινωνία στήν ὁποία τά μέλη της δέν θεωροῦνται οὔτε ἴσα οὔτε ἰσότιμα, ὅπως αὐτό συνέβαινε στήν προχριστιανική ἐποχή καί συμβαίνει ἐν μέρει καί τώρα;
Πῶς μπορεῖ νά ὑπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη, ὅταν κυριαρχεῖ ἡ ἐπιδίωξη τοῦ ἀτομικοῦ συμφέροντος ἤ τίθεται ὑπεράνω ὅλων τό κέρδος, τό χρῆμα, ἡ οἰκονομική εὐημερία, χωρίς νά δίδεται καμία σημασία στίς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων;
Κατανοοῦμε, πιστεύω, ὅμως ὅλοι τήν ἐπίδραση πού ἔχει στήν ἐμπέδωση τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης ὁ λόγος τοῦ ἀποστόλου Παύλου «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ», ἀλλά «πάντες ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3.28), καί πόσο ἀλλάζει τή θεώρηση τῶν πραγμάτων ἀπό τήν κυριαρχία ἀπόψεων ὅπως «οὐ συγχρῶνται Ἰουδαῖοι Σαμαρείταις» (Ἰωάν. 4.9).
Καί ἀκόμη πόσο μεταβάλλει τή στάση τῶν ἀνθρώπων καί προάγει τήν ἔννοια τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης ἡ διακήρυξη τοῦ οὐρανοβάμονος ἀποστόλου Παύλου ὅτι «πάντα μοι ἔξεστιν ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει» (1 Κορ. 10.23) πού ἀκολουθεῖται ἀπό τήν προτροπή «μηδείς τό ἑαυτοῦ ζητείτω ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου» (1 Κορ. 10.24).
Ἀνάλογη ἐπίδραση ἔχει καί ἡ θέση τοῦ ἀποστόλου Παύλου γιά τήν ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος ὡς ναοῦ τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο δέν ἔχει ὁ ἄνθρωπος τό δικαίωμα νά φθείρει (1 Κορ. 3.17), ἀλλά καί ἡ ἀντιμετώπιση τῆς πλεονεξίας ὡς εἰδωλολατρείας (Κολ. 3.5) μέ προφανεῖς συνέπειες γιά τή διαμόρφωση τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης καί τήν ἐφαρμογή της.
Ἀσφαλῶς ἡ κοινωνική δικαιοσύνη δέν εἶναι κάτι στατικό. Ἐξελίσσεται μαζί μέ τήν κοινωνία καί καλεῖται νά ἀντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, τίς ὁποῖες δημιουργεῖ ἡ ἀλλαγή τῶν συνθηκῶν, τά νέα δεδομένα στήν ἐξέλιξη τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας, ἡ παγκοσμιοποίηση τῆς οἰκονομίας κλπ.
Γιά τόν λόγο αὐτό καλεῖται τόσο ἡ Ἐκκλησία ὅσο καί ἡ ἀκαδημαϊκή θεολογία νά προτείνουν τίς δικές τους θέσεις καί λύσεις προκειμένου νά ἀντιμετωπισθοῦν οἱ νέες συνθῆκες καί ὄχι μόνο νά μήν διαταραχθεῖ ἡ κοινωνική δικαιοσύνη, ἀλλά καί νά ἐξελιχθεῖ καί νά ἐπεκταθεῖ, καλύπτοντας ἀκόμη περισσότερο τούς ἀνθρώπους.
Καλεῖται ὅμως ἡ Θεολογία καί ἡ Ἐκκλησία νά ἀπαντήσουν καί σέ αὐτούς πού ἀμφισβητοῦν τή συμβολή της στήν ἑδραίωση τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης ἤ καί μερικές φορές τῆς προσάπτουν ἔλλειψη εὐελιξίας ἤ θέσεων στά σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα καί στά προβλήματα πού ἀπασχολοῦν τόν κόσμο σήμερα.
Γιά ὅλα αὐτά καί γιά πολλά ἄλλα ζητήματα, πού μπορεῖ νά προβληματίσουν κάθε ἄνθρωπο καί μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας μας, καί τούς νέους μας, πού ἀσφαλῶς εἶναι πιό εὐαίσθητοι στά θέματα αὐτά, ἀλλά καί τούς ἀδελφούς μας μέσα στήν ἐνορία στήν ὁποία διακονεῖ ὁ καθένας σας, εἶναι ἀπαραίτητο νά ἔχουμε ἄποψη, νά γνωρίζουμε ποιά εἶναι ἡ θέση τῆς Ἐκκλησίας μας καί νά δροῦμε ἀνάλογα.
Γι᾽ αὐτό καί εἶναι ἐξαιρετικά ἐνδιαφέρουσα ἡ σημερινή Ἡμερίδα, στήν ὁποία οἱ ἐκλεκτοί ὁμιλητές μας, οἱ ἐλλογιμώτατοι καθηγητές τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ., θά μᾶς ἀναπτύξουν διάφορες πτυχές αὐτοῦ τοῦ θέματος καί θά ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά συζητήσουμε σχετικά.
Τούς εὐχαριστῶ, λοιπόν, θερμά γιά τήν πρότασή τους νά ὀργανώσουν τό Συνέδριο αὐτό στήν πόλη καί τήν Ἱερά Μητρόπολή μας καί μάλιστα στό πλαίσιο τῶν ΚΘ´ Παυλείων. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τόν ὑπεύθυνο τοῦ Συνεδρίου καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Κωτσιόπουλο, ὅλους ὅσους βρίσκονται ἀνάμεσά μας καί θά μιλήσουν στή συνέχεια, καί τόν π. Ἀθανάσιο πού μᾶς μετέφερε τήν πρόταση τῶν καθηγητῶν τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς καί ἀνέλαβε τήν εὐθύνη τῆς ὀργανώσεως τοῦ Συνεδρίου στήν Ἱερά μας Μητρόπολη.
Σᾶς εὐχαριστῶ ὅλους καί εὔχομαι ἐπιτυχία στίς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου μας.
