Το εικονοστάσι

Τοῦ Μητροπολίτου Ἐλευθερουπόλεως ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Τὴν ἄχραντον εἰκόνα Σου προσκυνοῦμεν ἀγαθέ…»

Πρώτη Κυριακὴ σήμερα, ἀγαπητοὶ Ἀδελφοί, τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, Κυριακή της Ὀρθοδοξίας, καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ὥρισαν νά τιμοῦμε τὸν θρίαμβο, ποὺ κατήγαγε κάποτε ἐναντίον ὅλων ἐκείνων τῶν ἀσεβῶν, ποὺ μισοῦσαν καί κατέστρεφαν τὶς ἅγιες εἰκόνες.

Ἔχουν περάσει πολλὰ χρόνια ἀπὸ ἐκείνη τὴν ταραγμένη ἐποχή, συγκεκριμένα τὸν 8ον αἰώνα, ἐποχή κατὰ τὴν ὁποίαν μερικοὶ αὐτοκράτορες τοῦ ἔνδοξου Βυζαντίου μας ἀκολουθούμενοι ἀπὸ ὁμοϊδεάτες τους πῆραν τὴν ἀλλοπρόσαλλη ἀπόφαση νὰ ἀπομακρύνουν βιαίως ἀπὸ ναούς, ἀπὸ μοναστήρια καὶ ἀπὸ αὐτά τά χριστιανικά σπίτια ἀκόμη, κάθε ἱερή εἰκόνα. Γιὰ ποιὸ λόγο ἀπεφάσισαν τὴν ἀνίερη αὐτὴ ἐκστρατεία μέσα στὸ ἴδιο τὸ κράτος τους; «Ἱνατί», γιά νά ἐπαναλάβωμε μαζί μέ τόν ἱερό Ψαλμωδό, «ἐφρύαξαν ἔθνη καί λαοί ἐμελέτησαν κενά;» (Ψαλμ.2,1). Πολλὰ λέγονται ἀπό τούς ἱστορικούς, προκειμένου νὰ ἑρμηνεύσουν τὴν παράξενη αὐτὴ στάση τῆς Πολιτείας στὰ χρόνια ἐκεῖνα τοῦ Βυζαντίου ἐναντίον τῶν εἰκόνων τῆς Ἐκκλησίας.

Ἀποτέλεσμα πάντως αὐτῆς τῆς παράφρονος ἀποφάσεως τοῦ Κράτους, ἦτο νὰ διαιρεθῆ ὁ λαός. Οἱ ὀλίγοι, εὐτυχῶς, οἱ ὁμόφρονες τῶν ἀσεβῶν πολιτικῶν ἀρχόντων, ἀπετέλεσαν τὴν θλιβερὴ παράταξη τῶν εἰκονομάχων. Οἱ περισσότεροι, εὐσεβεῖς κατὰ τὸ πλεῖστον χριστιανοὶ καὶ εὐλαβεῖς ἐπίσης μοναχοὶ, ἀπετέλεσαν τότε τὴν πολυαριθμότερη παράταξη τῶν εἰκονοφίλων. Ἦσαν ἐκεῖνοι, πού ἔμειναν ἑδραῖοι καί «ἐκράτησαν τάς παραδόσεις» (Β΄ Θεσσαλ. 2,15), ποὺ ἐσέβοντο τὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καὶ τῶν Ἁγίων. Ἦσαν ἐκεῖνοι οἱ πιστοὶ χριστιανοί, ποὺ ἐπίστευαν, αὐτὸ ποὺ ἐδίδασκαν τότε ἅγιοι ἄνδρες καὶ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι δηλαδὴ «ἡ τιμὴ τῆς εἰκόνος ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει».

Ἔδωσε ὅμως ὁ Θεὸς καὶ ἡ θύελλα, ποὺ εἶχε ξεσπάσει μέσα στὴν Ἐκκλησία σιγά – σιγὰ ἐκόπασε και ἡττήθηκαν οἱ εἰκονομάχοι. Προπάντων οἱ εὐσεβεῖς Βυζαντινοί πρόγονοι μας εἶδαν μετά χαρᾶς νὰ ἀναρτῶνται καί πάλι ἀφόβως οἱ ἅγιες εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καὶ τῶν Ἁγίων καὶ στοὺς ναοὺς καὶ στὰ σπίτια.  Ἡ ἐπίσημη δέ, ἡ πανηγυρικὴ ἐπαναφορὰ ἤ ὅπως λέγεται, ἡ ἀναστήλωση τῶν σεπτῶν εἰκόνων, ἔγινε τέτοια ἡμέρα, Κυριακὴ Α΄ τῶν Νηστειῶν, ὅταν στὸ ἔνδοξο θρόνο τοῦ Βυζαντίου καθόταν ἡ Αὐτοκράτειρα Θεοδώρα καὶ στὸν Πατριαρχικὸ θρόνο ὁ Πατριάρχης Μεθόδιος. Ἦταν Μάρτιος τοῦ 843 μ.Χ.

Ἔκτοτε οἱ εἰκόνες ἔχουν τὴ θέση των στοὺς ναούς μας, ἀλλὰ καὶ στὰ σπίτια μας. Στὸ καλύτερο μάλιστα μέρος τοῦ σπιτιοῦ, τὸ πιὸ ἐπίσημο, οἱ χριστιανοὶ τοποθετοῦν τὸ εἰκονοστάσι. Ἐκεῖ τοποθετοῦν τὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας καὶ ἐκείνων συνήθως τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τῶν ὁποίων φέρουν τὰ τίμια ὀνόματα, «αἰτούμενοι συγχώρησιν τῶν πταισμάτων των».

Τὸ εἰκονοστάσι εἶναι τὸ ἱερώτερο μέρος τοῦ σπιτιοῦ. Ἐκεῖ καθημερινὰ ἡ πιστὴ νοικοκυρά, τὴν ὥρα ἰδίως τοῦ ἑσπερινοῦ, θὰ θυμιάση τὶς εἰκόνες καὶ ὅλο τὸ σπίτι, ἀφοῦ προηγουμένως μὲ εὐλάβεια ἀνάψη τὸ καντήλι. Ἐκεῖ ὅλα τὰ μέλη τῆς οἰκογένειας θὰ συγκεντρωθοῦν γιὰ νὰ ἀναπέμψουν τὶς προσευχὲς των καὶ ἀφοῦ εὐχαριστήσουν τὸν φιλάνθρωπο Θεὸ ἐκζητήσουν μὲ θέρμη πίστεως τὸ μέγα Του ἔλεος.

Τὸ ταπεινὸ εἰκονοστάσι μέσα στὸ σπίτι εἶναι ἡ γωνιὰ τῆς πίστεως, ἡ γωνιὰ τῆς ἐλπίδος, τοῦ Χριστοῦ ἡ εὐωδία καὶ ὁ ἁγιασμός. Ἀπὸ τὴν εὐλογημένη αὐτὴ γωνιὰ ἐκπέμπεται σ’ ὅλο τὸ χριστιανικὸ σπίτι ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ἡ μυστηριώδης δύναμη τῆς πίστεως, ποὺ ἀποδιώχνει κάθε κακό. Τὸ εἰκονοστάσι ἀναζωπυρώνει,ζωντανεύει τὴν εὐλάβεια τῆς οἰκογένειας, γίνεται σχολεῖο γιὰ τὰ νέα παιδιὰ εὐσεβείας, μεταβάλλει τὸ σπίτι σὲ μικρὴ ἐκκλησία, στὴν κατ’ οἶκον ἐκκλησία τῶν ἀρχαίων χριστιανῶν.  Τὰ χριστιανικά μας μυστήρια,ὅπως γνωρίζομε, πρώτη φορά δὲν τελέσθηκαν σὲ ναοὺς μεγαλοπρεπεῖς, ἀλλὰ μέσα σὲ τέτοια σπίτια, ποὺ ἀνεδείχθησαν καὶ μὲ τὴν παρουσία τῶν ἁγίων τότε ἀποστόλων πράγματι σὲ κατ’ οἶκον ἐκκλησίες.

Ἄς μὴ λείψη, παρακαλοῦμε, ἡ εὐλογημένη αὐτή συνήθεια ἀπὸ κανένα σπίτι χριστιανικό, σπίτι ἑλληνικό. Θἆναι τὸ φτωχότερο σπίτι ἐκεῖνο τὸ σύγχρονο σπίτι, ἔστω μὲ τὰ πιὸ ἀκριβὰ ἔπιπλα καὶ τὸν τελειότερο, λαμπρό ἐσωτερικὸ διάκοσμο, ἐὰν λείπη ἀπὸ ἐκεῖ μέσα τὸ πατροπαράδοτο εἰκονοστάσι. Στή θλιβερή αὐτή περίπτωση θὰ τὸ ἔχουν δυστυχῶς ἀπομακρύνει ὑλιστικές, πολὺ φθηνὲς ἀθεϊστικὲς ἀντιλήψεις. Καὶ ἀντὶ γιὰ τοῦ Χριστοῦ τὴ σεβάσμια εἰκόνα καὶ τὴν χαριτόβρυτη εἰκόνα τῆς Παναγίας μας, θά κρέμονται μὲ αὐθάδεια ψυχρά πέταλα καὶ ἀπαίσια δόντια καὶ ἄλλα αἰσχρά σύμβολα τῆς ἀπιστίας στὸ Θεὸ τὸν ἀληθινὸ καὶ συνάμα πίστεως στὰ εἴδωλα καὶ τὰ ξόανα τοῦ σύγχρονου ψευδοπολιτισμοῦ.

Χριστιανὲς μητέρες, πάλι παρακαλοῦμε, διδάξετε τὰ παιδιά σας, ὅτι τὸ πρῶτο ἀντικείμενο μὲ τὸ ὁποῖο θὰ πρέπη νά στολίσουν τὸ νέο σπιτικό τους εἶναι τὸ εἰκονοστάσι στὴν καλύτερη μάλιστα θέση. Ἀμὴν!