Ένα από τα πολλά στοιχεία που επικρατούν στην Αγία μας Εκκλησία είναι και ο συμβολισμός. Ιερά σύμβολα διανθίζουν τους ιερούς μας ναούς. Ιερά σύμβολα συνθέτουν την Ιερά μας Παράδοση. Ιερά σύμβολα εμπλουτίζουν τη ζωή των χριστιανών. Και μόνο το βλέμμα μας να στρέψουμε γύρω μας, θα αντικρύσουμε ‘‘ιερά πράγματα- σύμβολα’’ της πίστης μας, της Ορθοδοξίας μας, της χριστιανοσύνης ολάκερης. Μπορεί κάποιοι να επιζητούν σήμερα την κατάργησή τους, η αξία τους αντιθέτως παραμένει απαράμιλλη στο διάβα των αιώνων. Μπορεί να είναι ο τύπος, δεν παύουν όμως να παραπέμπουν στην ουσία. Πίσω από ένα ‘‘ιερό πράγμα’’ κρύβεται ένα βαθύτερο νόημα. Εξάλλου η χριστιανική λατρεία είναι υλικο-πνευματική. Είναι διφυής όπως ακριβώς συμβαίνει με τον άνθρωπο. Η λατρεία από τη μία ονομάζεται λογική, απευθυνόμενη σε λογικά όντα και από την άλλη πνευματική, εφόσον προσλαμβάνει τα υλικά στοιχεία και δια του Παναγίου Πνεύματος τα μεταβάλλει σε αγιάσματα. Ένδοθεν της Εκκλησίας αγιάζεται όλη η κτίση.
Ένα κτιστό εκκλησιαστικό στοιχείο είναι και η λαμπάδα, το απλό κερί που ανάβει ο κάθε πιστός εισερχόμενος στον οίκο του Θεού. Άραγε μπαίνοντας στον ιερό ναό και προβαίνοντας σε αυτή την ενέργεια, αναρωτηθήκαμε ποτέ τι σημαίνει ή σε τι μας αναγάγει αυτή η λαμπάδα; Ιδού βρισκόμαστε στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα! Λαμπάδες και κεριά αναμμένα ενυπάρχουν παντού προσδίδοντάς μας το κατανυκτικό και το της χαρμολύπης πνεύμα. Από την πρώτη ακολουθία του Νυμφίου μέχρι την νύκτα της Αναστάσεως οι εκκλησιές μας εκτός της τεχνητής φωτοχυσίας, πλημμυρίζουν και από το φυσικό φως των κεριών. Αλλά γενικότερα σε κάθε λειτουργική πράξη το άναμμα της λαμπάδας κυριαρχεί. Πάνω στον ιερότερο χώρο του ναού, στον τόπο της «αναιμάκτου θυσίας», στην Αγία Τράπεζα πάντοτε καίγουν δύο λαμπάδες.
Αναζητώντας την σημασία της λαμπάδας για τον κάθε πιστό, θα την ανεύρουμε την Αγία και Μεγάλη Τρίτη. Το συναξάρι της ημέρας αυτής είναι αφιερωμένο σε μια λίαν διδακτική παραβολή, την παραβολή των δέκα παρθένων. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός θέλοντας να υπερτονίσει την πνευματική ετοιμότητα στη ζωή μας, παρομοιάζει την ώρα της Θείας Βασιλείας Του με γάμους. Ήταν κάποτε δέκα παρθένες οι οποίες πρόσμεναν τον γαμπρό για να έλθει να νυμφευθεί. Η ώρα του γάμου άγνωστη! Το ίδιο και ο χρόνος ερχομού του Νυμφίου! Οι πέντε από τις δέκα, συνετές και φρόνιμες, ξαγρύπνησαν όλη τη νύκτα, περιμένοντας τον γαμπρό. Μάλιστα προς τούτο είχε προετοιμάσει η καθεμιά και την λαμπάδα της. Οι άλλες πέντε παρθένες, ασύνετες και άμυαλες, λησμόνησαν την έλευση του Νυμφίου και αποκοιμήθηκαν. Εξαίφνης στα μέσα της νύκτας, ακούστηκε φωνή: « Ιδού ο Νυμφίος έρχεται!». Και οι φρόνιμες παρθένες άναψαν τις λαμπάδες τους και εισήλθαν μαζί με τον Νυμφίο στον γάμο. Από τον θόρυβο ξύπνησαν και οι άλλες, ζητώντας την τελευταία στιγμή να ανάψουν τις λαμπάδες τους. Μάταια, δεν είχαν προμηθευτεί λάδι για αυτές. Δεν φρόντισαν να είναι έτοιμες παρά παρασύρθηκαν από τον «ύπνο». Το αποτέλεσμα ήταν να παραμείνουν στο σκοτάδι χωρίς να έχουν αντιληφθεί τον Νυμφίο. Έτσι δεν απόλαυσαν την χαρά και την ευωχία του νυμφώνα!
Ο Νυμφίος δεν είναι παρά ο Χριστός, ο οποίος μας προσκαλεί να λάβουμε μέρος στον γάμο. Η παραβολή αυτή παρομοιάζει την είσοδο μας στην αιώνια ζωή με έναν γάμο. Οι δέκα παρθένες είναι όλο το σώμα της Εκκλησίας, άπαντες οι χριστιανοί. Στα πρόσωπα των δέκα παρθένων αντικατοπτρίζεται η ζωή του κάθε μέλους αυτού του σώματος. Υπάρχουν αυτοί που καλλιεργούν αρετές προκειμένου να γευθούν τους καρπούς της Βασιλείας του Θεού. Υπάρχουν όμως και αυτοί που αδιαφορούν για την πνευματική προκοπή τους. Υπάρχουν οι άγρυπνοι φρουροί των ιερών και των οσίων της πίστης μας, περιμένοντας την Δευτέρα του Χριστού Παρουσία επί της γης. Υπάρχουν όμως και αυτοί που ραθυμούν και κλείνονται στον εγωισμό τους, μη ενδιαφερόμενοι για την ώρα της τελικής κρίσης.
Η κάθε λαμπάδα σηματοδοτεί τα εξωτερικά σημεία μιας χριστιανικής ζωής, όπως την επαγρύπνηση και την πνευματική ετοιμότητα. Όπως μέσα στο έρεβος το άναμμα ενός και μόνο κεριού φέρνει το ζωογόνο φως, αντίστοιχα και στην πνευματική ζωή ο χριστιανός αγωνιζόμενος και εφαρμόζοντας τις ευαγγελικές επιταγές, προσδοκά ‘‘την ανάστασιν των νεκρών και την ζωήν του μέλλοντος αιώνος’’. Το φως που εκπέμπεται από την λαμπάδα δεικνύει την εσωτερική πνευματική δύναμη του χριστιανού. Όσο δυνατή είναι η φλόγα του κεριού, τόσο δυνατή πρέπει να είναι και η πίστη του καθενός για Αυτόν που σταυρώθηκε «υπέρ των του λαού αμαρτημάτων». Τότε η λαμπάδα ήταν ένα μικρό φανάρι για το οποίο απαιτούνταν η χρήση ελαίου. Το λάδι, όπως σημειώνουν οι Άγιοι Πατέρες, είναι η εσωτερική ζωή, η ‘‘θεο-κοινωνία’’ μας. Αυτή δύναται να μας φωτίσει και να μας οδηγήσει στην παραδείσια τρυφή και απόλαυση.
Η κάθε λαμπάδα εκτός της ζωντανής και βαθειάς μας πίστης, έρχεται να δηλώσει τη ζωή μας. Η λαμπάδα καίει και φθάνει μέχρι που αργοσβήνει, όταν λιώνει. Και για τη ζωή του καθενός μας υπάρχει η εντύπωση πως κάποια στιγμή όλα τελειώνουν, σβήνουν σαν μια λαμπάδα. Στην πραγματικότητα η λαμπάδα της ζωής μας δεν σβήνει. Ανάβει ακόμα περισσότερο. Φωτίζεται ‘‘μετα-θάνατον’’ από μια υπερκόσμια φλόγα. Όντας καθαρή πλέον, τοποθετείται στο κηροπήγιο της αιωνιότητας. Βέβαια ο ιερός υμνογράφος στην σημερινή ακολουθία χαρακτηρίζει ως μικρές λαμπάδες της ψυχής μας και τις αρετές, τις οποίες οφείλουμε να έχουμε σε ενεργητικότητα και όχι σε αδρανοποίηση. Ο Κύριος με μια και μόνο λέξη του, επικεντρώνει το νόημα της ‘‘λαμπάδας’’: «Γρηγορείτε». Είναι σαν να μας συμβουλεύει: ‘‘Ξυπνήστε από τον λήθαργο της αμαρτίας. Μην χάνετε τον καιρό σας άσκοπα. Μην μένετε σε προφάσεις και δικαιολογίες του τύπου: «Έχουμε καιρό!». Κανείς δεν γνωρίζει το πότε θα αναχωρήσει από την ματαιότητα αυτή.’’ ‘‘Καιρός νυν ευπρόσδεκτος’’ μετάνοιας και επιστροφής μας στον Θεό-Πατέρα μας. Η Εκκλησία μας όλη αυτή την εβδομάδα μας απευθύνει ένα κάλεσμα μετοχής μας στα μεγάλα και υπερφυή γεγονότα του Θεανθρώπου, από το εκούσιο Πάθος μέχρι την Ανάστασή Του. Έλεγε ο Άγιος Πορφύριος: «Σκοπός είναι να ανάψει μέσα μας η θεϊκή φλόγα, διότι τότε ζη μέσα μας ο Χριστός και κανονίζει αυτός τη ζωή μας.» Μη μείνωμεν έξω του Νυμφώνος Χριστού. Με το άναμμα της λαμπάδας μας αυτές τις άγιες ημέρες, ας ανάψει και η φλόγα μας για την προσωπική μας πνευματική Ανάσταση. Γένοιτο!
Ιωάννη Αν. Γκιάφη, Θεολόγου-Πολ. Επιστήμονος
