Με Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και στη συνέχεια επιμνημόσυνη δέηση, χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών, κ. Μάρκου, στην Ιερά Μονή Αγίου Μηνά, τιμήθηκε το πρωί η μνήμη των σφαγιασθέντων στον τόπο της φρικτής τραγωδίας και μεγάλης Σφαγής του 1822.
Η Επίκαιρη Ομιλία εκφωνήθηκε από την Πρεσβυτέρα Δέσποινα Ι.Μπογή, Φιλόλογο, ενώ σε ένδειξη τιμής στους αντιστασιακούς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πρώτος κατέθεσε στεφάνι στο οστεοφυλάκιο των Αγίων Τεσσαράκοντα, ο Γεώργιος Καρασούλης και στη συνέχεια ακολούθησαν οι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών (Βουλευτές Χίου, Ανδρέας Μιχαηλίδης, Νότης Μηταράκης, Αντιπεριφερειάρχης Στ. Κάρμαντζης, Δήμαρχος, Μ. Βουρνούς).
Κατά το έθιμο για μια ακόμη χρονιά οι Νεοχωρούσοι μετέφεραν με πομπή τις εικόνες από τις εκκλησίες του χωριού στο μοναστήρι του Αγίου Μηνά, μιας και εκεί είχαν καταφύγει το ’22 για να σωθούν από τους Τούρκους και πολλοί Νεοχωρούσοι, που τελικά σφαγιάστηκαν.
Για το συγκεκριμένο έθιμο, γράφει ο θεολόγος Κώστας Καρατζάς:
Νιότριτο στο Νεχώρι και στη Μονή Αγίου Μηνά Χίου εις τιμήν και μνήμην των θυμάτων της Σφαγής του 1822 από τους Τούρκους στους χώρους του μοναστηριού (14/04/2015). Κάθε χρόνο την Τρίτη της Διακαινησίμου Εβδομάδος (Νιότριτο) οι Νεοχωρούσοι, θέλοντας να τιμήσουν τα θύματα του ολοκαυτώματος και της σφαγής στη Μονή του αγίου Μηνά το 1822, πιστοί σε παλαιά παράδοσή τους, ανεβαίνουν με τα πόδια στην Μονή, μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, μετά από την Θεία Λειτουργία, η οποία τελείται στην χωριοκκλησιά του Νεοχωρίου χωρίς να γίνει απόλυση. Μαζί τους φέρουν, σε κατανυκτική λιτανεία, τις ιερές εικόνες των αγίων με των οποίων το όνομα τιμούνται οι οὐκ ὀλίγοι ναοί του χωριού τους, με επικεφαλής εκείνη της Αναστάσεως. Την ίδια ώρα στη Μονή τελείται επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της σφαγής και του ολοκαυτώματος από τον εκάστοτε μητροπολίτη Χίου παρουσία των Αρχών της νήσου και με τη συμμετοχή πλήθους ευλαβών προσκυνητών. Η δέηση ολοκληρώνεται την ίδια ώρα που οι Νεοχωρούσοι φτάνουν με τη λιτανεία τους στον αυλόγυρο της Μονής και παίρνουν θέση με τις εικόνες τους μπροστά από τη νότια πλευρά του Καθολικού, στραμμένοι προς το μαυσωλείο, όπου φυλάσσονται τα οστά των θυμάτων της σφαγής του 1822 στη Μονή. Δίπλα τους παρατάσσονται η Φιλαρμονική του Δήμου Χίου, στρατιωτικό άγημα αποδόσεως τιμών και η έκτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου Θυμιανών. Τότε ο Μητροπολίτης, περιστοιχιζόμενος από ιερείς και από τις Αρχές του νησιού, αναπέμπει στο ιερό ναΐδριο των αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων δεήσεις προς τον Αναστημένο Χριστό, για να αναπαύει τις ψυχές όσων στον ιερό χώρο της Μονής έχυσαν το τίμιο αίμα τους για την ελευθερία της πατρίδος μαζί με εκείνες των αγίων και των δικαίων. Μετά τον πανηγυρικό λόγο της ημέρας, που είναι συνήθως η περιγραφή του δραματικού χρονικού της καταστροφής της Μονής από τους Τούρκους το 1822, και ο οποίος παλαιότερα εκφωνούνταν από εκπαιδευτικό του Δημοτικού Σχολείου Νεοχωρίου (λειτουργούσε μέχρι το σχολικό έτος 1998-1999 οπότε και έκλεισε λόγω έλλειψης μαθητών) και σήμερα από αντίστοιχο του Δημοτικού Σχολείου Θυμιανών, κατατίθενται δάφνινα στεφάνια από τις Αρχές της νήσου στο ναΐδριο και τηρείται ενός λεπτού σιγή στην μνήμη των θυμάτων της σφαγής και του ολοκαυτώματος στη Μονή. Η λαμπρή αυτή εθνικοθρησκευτική τελετή, που σήμερα γίνεται με πρόγραμμα της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου περατώνεται στην αυλή της Μονής με την ανάκρουση του Εθνικού μας Ύμνου από την Φιλαρμονική του Δήμου Χίου. Στην συνέχεια η Μονή παραθέτει στα κελιά της δεξίωση, όπου, προς το τέλος της ο μητροπολίτης Χίου είθισται να μοιράζει σ’ όλους τους παρευρισκομένους, επίσημους και μη, πασχαλινά αυγά, πάνω στα οποία εικονίζεται ο Αναστημένος Χριστός. Όσον αφορά τη λιτανεία των Νεοχωρούσων, αυτή δεν ολοκληρώνεται στη Μονή, αλλά στην παλιά μαρμάρινη βρύση, η οποία βρίσκεται κοντά στην πλατεία του χωριού τους. Έκει ο εκάστοτε ιερέας του χωριού αναγιγνώσκει την ευαγγελική περικοπή που ακούγεται στις εκκλησίες κάθε Κυριακή του Πάσχα (Οὔσης οὖν ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνη τῇ μιᾷ τῶν σαβάτων … , Ιωαν. κ΄ 19-25) και κάμνει απόλυση στη θεία λειτουργία. Στη συνέχεια στον αυλόγυρο της χωριοκκλησιάς, η οποία τιμάται στο όνομα των Εισοδίων της Θεοτόκου (γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου), στρώνεται Πασχαλινό Τραπέζι για όλους όσους συμμετείχαν στην λιτάνευση των εικόνων. Το να εορτάζεται κάθε Τρίτη της Διακαινησίμου Εβδομάδος η μεγάλη θυσία των Χίων στη Μονή του Αγίου Μηνά για την ελευθερία της πατρίδος καθορίστηκε με ποιμαντορική εγκύκλιο του μητροπολίτη Χίου Παντελεήμονος Φωστίνη το 1961. Επιλέχθηκε εκείνη η ημέρα, ούτως ώστε στον ίδιο αυτό τόπο η σύμπτωση του χρόνου των θρησκευτικών τελετών με την Ανάσταση του Χριστού να μεταφέρει τη φαντασία και τη σκέψη των εκκλησιαζομένων στις σκληρές εκείνες ώρες που έζησαν τα θύματα της σφαγής και του ολοκαυτώματος στη Μονή το 1822. Τότε μόνο θα χαλυβδώνεται η αντίθεση των ελευθέρων ανθρώπων προς κάθε μορφή τυραννίας.
Πηγή: Καρατζά Κωνσταντίνου Γεωργ., Η ιστορία της Ιεράς Μονής των Αγίων Μηνά, Βίκτωρος & Βικεντίου της Χίου, Χίος Νοέμβριος 2008. [Δεύτερη έκδοση του βιβλίου, βελτιωμένη και επαυξημένη πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2010].