Ο Δεσπότης της Καρδιάς μας

του φιλολόγου Γιάννη Γιγουρτσή

Καθηγητού στην Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή

Με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκα το μεσημέρι της Πέμπτης τον θάνατο του μακαριστού Μητροπολίτη Πέτρας και Χερρονήσου Νεκταρίου. Δεν επρόκειτο απλά για έναν εξαιρετικό ιεράρχη, έναν κληρικό με βαθύ εκκλησιαστικό και προσωπικό ήθος, έναν μητροπολίτη με έργο, παρουσία ποιμαντική και πνευματική έντονη και ουσιαστική, έναν ομιλητή μελίρρυτο, έναν άνθρωπο φιλόξενο και γλυκύτατο. Ο Νεκτάριος υπήρξε ένα πραγματικό διαμάντι για την Εκκλησία της Κρήτης και για την ελληνόφωνη ορθοδοξία εν γένει. Υπήρξε τυχερή η ιστορική μητρόπολή του και εξίσου τυχερό υπήρξε και το Ηράκλειο, η πατρίδα μου, όπου πέρασε τα πρώτα χρόνια τις δημιουργική διακονίας του ως κληρικός.

Γνωρίζω προσωπικά πάρα πολλούς κληρικούς, με κάποιους με συνδέουν φιλίες και πνευματικές συγγένειες. Για πολύ λίγους όμως θα μπορούσα να εκφράσω την ίδια υψηλή εκτίμηση που έχω για τον πρόσφατα εκλιπόντα μητροπολίτη. Ο Νεκτάριος υπήρξε, φρονώ, το παράδειγμα του πώς θα πρέπει να είναι και πώς να κινείται ένας επιτυχημένος εκκλησιαστικός ηγέτης στον σύγχρονο κόσμο. Προσηνής και προσιτός στον κλήρο και τον λαό, εργατικός, με πνευματικότητα, με ηθικό ανάστημα ικανό να δώσει το παράδειγμα στους γύρω του και συγχρόνως- αν και παράδοξο- μεγαλοπρεπής ως αρχιερέας και ταπεινός ως άνθρωπος. Υπήρξε μετριοπαθής, χωρίς ωστόσο να χαρίζεται σε κανέναν, και με το θάρρος της γνώμης του, που την εξέθετε με παρρησία και τρόπο εύγλωττο (υπήρξε και εξαιρετικός ομιλητής) προς όλες τις κατευθύνσεις, ανεξαρτήτως του αν αυτή άρεσε ή δυσαρεστούσε κάποιους. Άλλωστε ο κόσμος τον λάτρευε. Και στο Λασίθι, το οποίο εποίμανε για 25 ολόκληρα χρόνια, και στο Ηράκλειο, όπου η παρουσία του ως θεολόγου καθηγητή και πρωτοσυγκέλλου έμεινε αξέχαστη έως τις μέρες μας. Ο Πέτρας Νεκτάριος δεν κατόρθωσε ποτέ να εκλεγεί αρχιεπίσκοπος Κρήτης, όπως ο ίδιος ήθελε και όπως του άξιζε, όμως βρισκόταν πάντα στις καρδιές των Ηρακλειωτών, ως ένας δικός τους άνθρωπος, ως ένας, και ως ένας αρχιερέας εκλεκτός και εξαιρετικά αγαπητός. Ο κόσμος τον αγαπούσε από όπου και αν πέρασε, και οι αντίπαλοι του, όπου υπήρχαν τέτοιοι, δεν ήταν παρά από τον ίδιο τον χώρο του κλήρου, ορισμένοι που με κάποιον τρόπο κατά καιρούς δυσαρέστησε με την ειλικρίνειά του ή άλλοι που «ξεβόλεψε» ή ξεσκέπασε.

Με τον μακαριστό Νεκτάριο με συνδέουν πολλά πράγματα πολλαπλά, σε επίπεδο οικογενειακό και προσωπικό, εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Ο θάνατός του υπήρξε και για μένα μια προσωπική απώλεια και ως τέτοια την καταθέτω. Για τον λόγο αυτό και ένιωσα την ανάγκη- αν και δίστασα αρχικά- να μοιραστώ τις παραπάνω απόψεις αλλά και τα προσωπικά συναισθήματά μου δημόσια. Η γλυκεία παρουσία του είχε σημαδέψει τα παιδικά μου χρόνια στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά όπου υπηρετούσε. Στη συνέχεια ενδιαφέρθηκε για τις σπουδές μου, για τα πρώτα βήματα της προσωπικής μου επαγγελματικής καριέρας στην Κρήτη, και στη συνέχεια χαιρόταν για τις εξελίξεις που με έφεραν τελικά να υπηρετώ ως εκπαιδευτικός στην Πόλη, δίπλα από το αγαπημένο του Φανάρι. Ακόμα και εδώ στην Πόλη, όποτε με έβλεπε, με ρωτούσε πάντα αν χρειάζομαι κάτι, και αν μπορεί σε κάτι να με βοηθήσει «Όταν θέλεις κάτι να μου το λες». Δεν ήθελα και δεν τον επιβάρυνα με τις δικές μου έγνοιες, αλλά και μόνο που μου το έλεγε- και ήξερα ότι το εννοούσε απολύτως- μου έφτανε.

Έχω πολλά να θυμάμαι και να διηγούμαι από τον εξαιρετικό αυτό άνθρωπο που υπήρξε για μένα κάτι ανάμεσα σε πνευματικό, πατέρα και φίλο, και κάποια στιγμή θα τα αφηγηθώ.

Θα κλείσω όμως με ένα ευχάριστο περιστατικό που θυμήθηκα και είναι ενδεικτικό το ύφους και του ήθους του. Καλοκαίρι, πριν κάμποσα χρόνια, στο πανηγύρι της Αγίας Άννας στην Χερσόνησο. 25 Ιουλίου, ζέστη, κόσμος αρτοκλασίες, πάγκοι μικροπωλητών. Χαμός. Το εκκλησάκι βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην εθνική οδό, λίγο πριν την είσοδο του οικισμού. Τα αυτοκίνητα να έχουν φρακάρει το δρόμο και η κίνηση στον κεντρικό που οδηγεί στο κέντρο του δημοφιλούς τουριστικού θέρετρου να είναι απερίγραπτη. Ο Νεκτάριος έχει μόλις λειτουργήσει και έχει βγάλει μία καταπληκτική ομιλία όπου μιλά για την σημασία και την προσφορά που έχουν οι γιαγιάδες στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Τονίζει πως σήμερα είναι ουσιαστική η γιορτή των γιαγιάδων, και έτσι θα πρέπει να την βλέπουμε και να την τιμούμε την γιορτή της αγίας Άννας αφού και η ίδια ήταν γιαγιά, η γιαγιά του Χριστού. Απίστευτος συνειρμός, απολύτως εύλογος, που ωστόσο δεν τον είχα σκεφτεί ποτέ και με χαροποίησε που τον ανακάλυψα. Πού το βρήκε πάλι αυτό, σκέφτηκα. Μπράβο του. Οι γιαγιάδες πάντως της πανηγύρεως πανευτυχείς. Η λειτουργία τελείωσε και δεν τον έβλεπα πλέον. Ο κόσμος πολύς, η ζέστη το ίδιο. Δεν τον έψαξα για να τον χαιρετίσω, άλλη φορά σκέφτηκα θα τον δω. Έκανα να φύγω και κινήθηκα προς το σημείο που είχα παρκάρει. Κάποια στιγμή ακούω μια φωνή να με φωνάζει. «Γιάννη, που πάς; Έλα να σε δω». Γυρίζω και τι να δω. Από την πίσω πλευρά της εκκλησίας είχε εμφανιστεί ο Νεκτάριος που και αυτός κατευθυνόταν προς το δικό του αυτοκίνητο, μόνος. Ο διάκος του είχε μείνει αρκετά πιο πίσω. Έσπευσα να τον χαιρετίσω, με λίγη αμηχανία βεβαίως που δεν το είχα κάνει πριν. και κοντοστάθηκα για να μιλήσουμε. Αυτός το κατάλαβε αμέσως και θέλησε να με χαλαρώσει. «Τι ζέστη κάνει σήμερα, πάω να σκάσω, άντε πάνε να φύγουμε από εδώ να πάμε σε καμιά θάλασσα». Γέλασα. «Μα δεν με βλέπεις και εμένα πως είμαι;»Πραγματικά, τον προσέχω και τι να δω. Ο ίδιος ήταν χωρίς εξώρασο και καλυμμαύχι, με τα πάνω κουμπιά από το αντερί του να είναι ανοιχτά και την μακριά γενειάδα του ανεμίζει. Όμως το πιο περίεργο δεν ήταν αυτό. Το αντερί που φορούσε ήταν κάτασπρο. Δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο. 

«Τα βλέπεις, μου λέει, πως μας έκανε ο καιρός; Σαν παγωτατζής δεν είμαι;» και άρχισε να γελάει δυνατά από μόνος του, παρασύροντας με και μένα σε ένα δυνατό γέλιο και διώχνοντας όλη την αμηχανία μου. «Άντε να φύγουμε. Σε περιμένω για καφέ στην Νεάπολη το απόγευμα, αν μπορέσεις. Έχουμε δροσιά και πολύ ωραίο παγωτό εκεί. Μην φοβάσαι. … Δεν το έφτιαξα εγώ». Με φίλησε και με αποχαιρέτησε με αγάπη.

Καλό σου κατευόδιο αγαπημένε μου πατέρα Νεκτάριε. Η γειτονιά των αγγέλων θα χαίρεται που σε έχει πια κοντά της. Θα τα πούμε. Θα έρθω να σε δω στην Νεάπολη μόλις κατεβώ στην Κρήτη. Άσε μας την ευχή σου και να πάρε μαζί σου την αγάπη μας.