Στο πλαίσιο της επετείου των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή ξεκίνησε από τις 11 Ιουνίου 2022 στο Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας το πρώτο εκθεσιακό επετειακό αφιέρωμα μνήμης το οποίο θα διαρκέσει κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο.
Η μεγάλη αφιερωματική έκθεση με τίτλο «1922 – 2022, Σ. Παπαλουκάς, Φ. Κόντογλου, Σ. Βασιλείου, Ιστορίες μνήμης και τέχνης» με έργα των τριών σπουδαίων αυτών ζωγράφων στο πεδίο της εκκλησιαστικής ζωγραφικής, πραγματοποιείται με αφετηρία τα τραγικά γεγονότα του Μεσοπολέμου που ώθησαν τους Έλληνες καλλιτέχνες σε πνευματικό αναστοχασμό και εξερεύνηση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι η περίοδος που ο Σπύρος Παπαλουκάς, ο Φώτης Κόντογλου και λίγο αργότερα ο Σπύρος Βασιλείου, καλλιτέχνες με σκευή ακαδημαϊκή, ανακαλύπτουν τις αισθητικές αξίες της βυζαντινής ζωγραφικής και τολμούν τη σύζευξη του μοντερνισμού με την παράδοση. Η έκθεση περιλαμβάνει σειρά γνωστών και άγνωστων θρησκευτικών έργων (μακέτες, προσχέδια, σχέδια και εικόνες) των τριών καλλιτεχνών με στόχο να ιχνηλατήσει την πορεία τους στην αναζήτηση της «ελληνικότητας» στην τέχνη. Η πρωτοποριακή αυτή έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη σκιαγραφείται η πρόσληψη της βυζαντινής ζωγραφικής μέσω της «μαθητείας» σε πρωτότυπα έργα, ενώ στις δύο επόμενες αναδεικνύεται η προσωπική εικαστική έκφραση του κάθε καλλιτέχνη, όπως αυτή αποτυπώθηκε τόσο στη μνημειακή τέχνη όσο και τις φορητές εικόνες αντίστοιχα.
Η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει ότι οι τρεις συγκεκριμένοι δημιουργοί, εμφορούμενοι από το πνεύμα του Μοντερνισμού στη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, παραδίδουν με καθαρά προσωπικό και συνάμα πρωτοπόρο εικαστικό τρόπο, παράλληλες και ταυτόχρονα διαφορετικές ο καθένας δυναμικές μορφοπλαστικές εκφάνσεις της εκκλησιαστικής ζωγραφικής, αποδεικνύοντας εν τέλει ότι η πρόσληψη και η γόνιμη μετουσίωση στο έργο τους των αισθητικών αξιών της βυζαντινής, μεταβυζαντινής και λαϊκής ζωγραφικής, αφενός υπηρετεί την ώσμωση της παράδοσης με τα νεωτερικά καλλιτεχνικά ρεύματα και αφετέρου αναδεικνύει τη βυζαντινή τέχνη σε τέχνη ευρωπαϊκή.
Στη μνημειακή ζωγραφική προηγείται ο Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957), ο οποίος στις εντυπωσιακές τοιχογραφίες του μητροπολιτικού ναού της Άμφισσας (1927-1932) συνταιριάζει με τόλμη και καλλιτεχνική δεξιότητα τα αξιώματα της Εσπερίας με τα διδάγματα και τις αρχές της βυζαντινής τέχνης, επιτυγχάνοντας να προσδώσει μια ανανεωτική πνοή στη θρησκευτική ζωγραφική του καιρού του.
Ακολουθεί η εικαστική πρόταση του νέου τότε ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου (1902-1985) για την αγιογράφηση του ναού του Αγίου Διονυσίου στην Αθήνα (1936-1939), η οποία αν και μένει πιστή στον τύπο και το πνεύμα της βυζαντινής και λαϊκής μας παράδοσης, αναδεικνύεται συγχρόνως καινοτόμα και ανανεωτική συμβάλλοντας στην καθιέρωση της «νεοβυζαντινής» τεχνοτροπίας.
Ωστόσο κύριος εκπρόσωπος και ένθερμος ιεραπόστολος του «νεοβυζαντινού» ύφους θα αναδειχθεί στα χρόνια που ακολουθούν ο Αϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου (1895/6-1965) ο οποίος θα εκπληρώσει το όραμα του «αναπροσανατολισμού» της εκκλησιαστικής μας ζωγραφικής στις βυζαντινές της ρίζες.
Οι τρεις σπουδαίοι δημιουργοί συνομιλούν εικαστικά με έναν τρόπο μοναδικό στην έκθεση «1922 – 2022, Σ. Παπαλουκάς, Φ. Κόντογλου, Σ. Βασιλείου, Ιστορίες μνήμης και τέχνης» με έργα που έχουν διαθέσει για το σκοπό αυτό μεγάλα Ιδρύματα της χώρας (ΜΙΕΤ, Ίδρυμα Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη) και σημαντικοί Έλληνες Συλλέκτες.
Την επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβαν με γνώση και έμπνευση η Ανδρομάχη Κατσελάκη, Δρ Αρχαιολογίας, ΜΑ Ιστορίας Τέχνης και η Μαρία Νάνου, ΜΑ Ιστορίας Βυζαντινής Τέχνης, Διευθύντρια του Τομέα Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και Κειμηλίων της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου.
Η έκθεση εγκαινιάστηκε το Σάββατο 11 Ιουνίου 2022 και θα διαρκέσει έως την Τετάρτη 27 Ιουλίου 2022 (ώρες επισκέψεων: 9.00 – 16.00 & 19.30 – 21.30). Επιπλέον πληροφορίες υπάρχουν στην ιστοσελίδα του Μουσείου, https://www.iamy.gr/
Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο [email protected] άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.
