ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΛΟΥΚΑ
Λουκ. ιβ’, 16 – 21
Του Πρωτ. Γεωργίου Σούλου
«καθελώ μου τας αποθήκας και μείζονας οικοδομήσω, και συνάξω εκείπάντα τα γενήματά μου και τα αγαθά μου»
Στη σημερινή ευαγγελική περικοπή περιγράφεται η συμπεριφορά ενός πλουσίου ανθρώπου, του οποίου τα κτήματα καρποφόρησαν τόσο πολύ, ώστε τον απασχολούσε το πρόβλημα πού θα συγκεντρώσει τα αγαθά του. Ενώ δηλαδή άλλοι άνθρωποι σκεπτόταν πώς θα εξοικονομήσουν τα προς το ζην, αυτός αντίθετα ανησυχούσε που δεν είχε πού να αποθηκεύσει τα αγαθά του.
Το κατάντημα του «άφρονα πλουσίου» έχουν όλοι εκείνοι, που ακολουθούν το παράδειγμα του και στρέφουν την προσοχή τους μόνο στα υλικά αγαθά και διέπονται από το σύμπλεγμα της φιλαργυρίας και της απληστίας.
Εις ό,τι αφορά τη «φιλαργυρία», κατά τη Χριστιανική διδασκαλία, θεωρείται ειδωλολατρία, και είναι η αιτία του άκρατου πλουτισμού. Ο πιστός πρέπει να ζει, με απλότητα και λιτότητα. Η πίστη μας, δεν είναι ιδεολογία, δεν είναι διανοητική κατάσταση. Είναι ότι ζούμε στο Θεό, Τον βλέπουμε, δεν χρειάζεται να πεθάνουμε για να δούμε το Θεό. Στην Εκκλησία μας υπάρχει η γνώση και η εμπειρία, της οριζόντιας και της κάθετης διάστασης, που είναι η αγάπη του Θεού και του πλησίον.
Εις ό,τι αφορά την «απληστία», η λέξη παράγεται από το στερητικό «α» και το «πληστός» που σημαίνει πλήρης – γεμάτος. Άπληστος, επομένως, είναι ο πλεονέκτης, ο ακόρεστος, ο ανεκπλήρωτος από την επιθυμία, ο κενός.
Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά γίνονται εμφανή στη διήγηση της Ευαγγελικής περικοπής, του «άφρονος πλουσίου».
Είναι γεγονός ότι η επιθυμία της βουλιμίας λειτουργούν στον άνθρωπο, ως αρχέτυπο, το οποίο του καθορίζει την «τάση» και τη «θέση» της ζωής.
Ο Αϊνστάιν είπε ότι τρεις δυνάμεις κινούν τον κόσμο: α) η ανοησία, β) ο φόβος και γ) η απληστία.
«Η γη παράγει αρκετά για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του ανθρώπου, όχι όμως την απληστία του», είπε και ο Γκάντι, για να αντιληφθούμε, ότι αυτό το συγγενές ή επίκτητο ιδίωμα, γίνεται ιδιαίτερα εμφανές στον άνθρωπο, το οποίο αναδεικνύεται έντονα από την έναρξη του πολιτισμού του, που τελικά τον οδηγεί στην απληστία.
Ψυχολογικές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο άπληστος ζει διαρκώς με το «άγχος της επιβίωσης και από το άχθος του θανάτου», που αποδίδεται ως μια αντίδραση «φυσιολογική», η οποία είναι αποτέλεσμα των μεταβολών των ορμονών και της ψυχολογικής καταστάσεως του καθενός.
Όντως το δεσπόζον πρόσωπο της Ευαγγελικής περικοπής, όχι απλά βιώνει αυτή τη ψυχολογική κατάσταση, αλλά έχει πλήρως κατακυριευθεί, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να αξιοποιήσει την εμπειρία, της οριζόντιας και της κάθετης διάστασης, που είναι η αγάπη του Θεού και του πλησίον.
Βέβαια υπάρχουν κάποιοι στους οποίους αυτή η σταυροειδής διάσταση φαντάζει, ως ουτοπία, ως μη ρεαλιστική στάση ζωής. Όμως, μετά από είκοσι και πλέον αιώνες εμπειρίας, δεν μπορούμε να λέμε πλέον ότι είναι ουτοπία και όχι ρεαλιστικά. Οι μάρτυρες, οι άγιοι σε όλα τα μήκη και πλάτη του Ορθόδοξου κόσμου είναι η βεβαίωση, η εδραίωση και η σφραγίδα της Χριστιανικής Αλήθειας και διδασκαλίας.
Παρά ταύτα λείπει από τη ζωή μας αυτή ακριβώς η σφραγίδα, που θα επιβεβαιώσει το ήθος και το ύφος μας, ως Χριστιανών, ως αδελφών του Χριστού.
Ο διαπρεπής σύγχρονος φιλόσοφος Χρήστος Γιανναράς, λέγει: «Βλέπει κανείς τη βουλιμική απληστία να εκφράζεται με αναιτιολόγητη αδηφαγία, λαιμαργία λιμασμένων ανθρώπων και αυτό σε «επίσημες» δεξιώσεις επιστημονικών σωματείων, κρατικών αξιωματούχων, πετυχημένων επιχειρηματιών. Η ίδια αρπαχτικότητα πεινασμένων ανθρώπων και στην αχαλίνωτη κερδοσκοπία, όχι μόνο μικρεμπόρων το καλοκαίρι που μας καταληστεύουν στα νησιά, αλλά και πανελληνίως –στις υπεραγορές όλο τον χρόνο– σε σημείο που να είναι ασύγκριτα φθηνότερη η διαβίωση στο Βερολίνο και στη Νέα Υόρκη παρά στην Ελλάδα. Λιμασμένη συμπεριφορά πειναλέων ανθρώπων προδίδει και η ακόρεστη αισχροκέρδεια μεγαλεργοληπτών του Δημοσίου, προμηθευτών που λυμαίνονται, ναι, νοσοκομεία και κοινωνικά ιδρύματα οι ασυνείδητοι, ή τις Ένοπλες Δυνάμεις, την άμυνα και αξιοπρέπεια της κοινής πατρίδας. Γνωρίσαμε αυτή τη βουλιμική, τυφλή ιδιοτέλεια και στα πολυποίκιλα σκάνδαλα τιμημένων στον δημόσιο βίο ανθρώπων: υπουργών, αρχόντων σε κρατικούς θώκους επιφανείς, όπως και παρ’ αξίαν ευνοημένων της κομματικής καμαρίλας» Και συνεχίζει: «Οι βουλιμικές συμπεριφορές τυφλού ενστικτώδους εγωκεντρισμού είναι σύμπτωμα κοινωνικής παθολογίας, έχει άμεση σχέση με την κοινωνική ψυχολογία, άρα με κεντρικούς παράγοντες λειτουργίας του κοινωνικού γεγονότος. Γι’ αυτό και είναι πρόβλημα πολιτικό, η θεσμική αντιμετώπισή του απαιτεί σοβαρό επιτελικό σχεδιασμό, έκτακτη ευφυΐα και κριτική ωριμότητα από την πλευρά των διαχειριστών της εξουσίας».(Εφημ. Καθημερινή 8/11/09).
Αμφιβάλλει κανείς ότι παρόμοια στάση επέδειξε και ο «άφρον πλούσιος»; Συνεπώς η κατάληξη των ακολουθούντων το παράδειγμά του, ασφαλώς θα είναι η ίδια.
Όντως, τυφλώνει η απληστία τους ανθρώπους και τους καθιστά έρμαιά της. Η απληστία ταυτίζεται με την αδηφαγία και είναι απότοκο ψυχολογικών διαταραχών, έλλειψης παιδείας και ανοησίας, πλήρους αδυναμίας στοιχειώδους κατανόησης της φύσης του ανθρώπου και της λειτουργίας του πλανήτη. Η απληστία φτιάχνει γιγαντισμούς που λειώνουν στο πέρασμά τους ανθρώπους, που εξουσιάζουν και χρησιμοποιούν τον πλανήτη ολόκληρο για την ικανοποίηση μιας ματαιότητας με πεπερασμένο βιολογικά χαρακτήρα. Αλλά ακόμα και εάν νικούσαμε το θάνατο, τον πλανήτη που μας κουβαλά δύσκολα θα μπορούσαμε να τον «νικήσουμε» με τον όποιο γιγαντισμό μας. Η απληστία είναι ύβρις απέναντι στη ζωή, απέναντι στην ουσία και την ποιότητά της, απέναντι στην ίδια την ανθρώπινη φύση και στην συνέχεια του είδους προς το μέλλον. Η απληστία δημιούργησε μεγέθη μη υπαρκτά στον πλανήτη, εικονικές αξίες μετρημένες σε χαρτιά, ομόλογα, χρήματα, αξιόγραφα, μετοχές, χρεόγραφα εν γένει. Πρόκειται για λογιστικές αξίες χωρίς πραγματικό αντίκρισμα, για τα κομμάτια μιας απάτης χωρίς προηγούμενο. Χαρτιά αγοράζουν ανθρώπινες ψυχές και ζωές και χαρτιά τις αφαιρούν.
Στην πραγματικότητα, η αγωνία για εξουσία, η απληστία κάποιων ελαχίστων, οι οποίοι απεδείχθησαν και «ολίγιστοι» να είναι οι πλουσιότεροι, να είναι οι δυνατότεροι, να κατέχουν τον πλανήτη με όλα του τα «παραρτήματα», να κατέχουν και να κατευθύνουν ανθρώπους, οδήγησε στην σημερινή κατάσταση.
Στην πραγματικότητα, η αγωνία για εξουσία, η απληστία κάποιων ελαχίστων, οι οποίοι απεδείχθησαν και «ολίγιστοι» να είναι οι πλουσιότεροι, να είναι οι δυνατότεροι, να κατέχουν τον πλανήτη με όλα του τα «παραρτήματα», να κατέχουν και να κατευθύνουν ανθρώπους, οδήγησε στην σημερινή κατάσταση.
Άραγε, ποιο θα είναι το μέλλον της ανθρωπότητας στον πλανήτη;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει, σύντομα να πράξουν το καθήκον τους όσοι έχουν συλλάβει την ιδέα της κοινωνικής και ανθρώπινης προόδου, της απεξάρτησης από τις κοινωνίες της ζούγκλας και όχι μόνο οφείλουν να χτίσουν άμεσα τις λύσεις για την κοινωνική οργάνωση, αλλά οφείλουν, προς όφελος της ανθρωπότητας, να ξεθεμελιώσουν τις κοινωνίες ζούγκλας που εγκαθίδρυσε η απληστία μιας ελάχιστης ψυχικά διαταραγμένης μειοψηφίας, όπως ο «άφρον πλούσιος».
