Το φαινόμενον της Υπογεννητικότητος ως μείζον εθνικόν πρόβλημα

Εισήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας κ. Γαβριήλ ενώπιον της σεπτής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος με θέμα: «Το φαινόμενον της Υπογεννητικότητος ως μείζον εθνικόν πρόβλημα»

Τετάρτη 9 Ὀκτωβρίου 2019

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τά τελευταῖα ἔτη ἡ μικρή πληθυσμιακά πατρίδα μας ἔχει εἰσέλθει σέ ἕναν φαῦλο κύκλο πολλῶν μεγάλων, δυσεπίλυτων, ἀλλά καί συνεχῶς νέων ἀναφυόμενων κοινωνικῶν προβλημάτων. Ἀνεργία, δημόσιο χρέος, φτώχεια, μετανάστευση, ρατσισμός, βία καί ἐγκληματικότητα, κατάθλιψη καί αὐτοκτονίες, κοινωνική ἀσφάλιση, παιδεῖα∙ ὅλα αὐτά καί ἄλλα πολλά, ὡς ἀπόρροια τῆς βαθιᾶς καί παρατεταμένης οἰκονομικῆς κρίσεως πού μαστίζει τή χώρα μας ἀπό τά τέλη τοῦ 2009 εἶναι μερικά ἀπό τά πλέον ἀνησυχητικά ζητήματα πού ἀπασχολοῦν τό μεγαλύτερο μέρος τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας μας.

Ὑστερα ἀπό μία μακρά περίοδο πολιτικῶν διαβουλεύσεων καί πολύωρων διαπραγματεύσεων μεταξύ τῶν εὐρωπαίων ἡγετῶν, ὑπό τίς προκλητικές μάλιστα, πολλές φορές, ἀπειλές διεθνῶν οἰκονομικῶν κύκλων, οἱ ὁποῖοι συνέβαλαν ἀποφασιστικά στή συμφωνία νέων οἰκονομικῶν προγραμμάτων οἰκονομικῆς προσαρμογῆς (Μνημόνια), ἡ ἑλληνική οἰκονομία δείχνει, μέ τά ἕως τώρα δεδομένα, νά διαφεύγει τόν κίνδυνο τῆς χρεοκοπίας, καίτοι ἡ οἰκονομική ὕφεση συνεχίζεται. Τό τρέχον μάλιστα ἔτος (2019), μέ τήν ὑποτιθέμενη ἔξοδο τῆς χώρας μας ἀπό τά οἰκονομικά αὐτά προγράμματα καί τήν περιβόητη «ἐπιστροφή στήν κανονικότητα», ἡ ἑλληνική οἰκονομία παύει τόσο νά ἐξαρτάται ἀπό τήν ἐπίβλεψη τῶν προγραμμάτων αὐτῶν, ὅσο καί νά θέτει σέ ἄμεσο κίνδυνο τήν κατάρρευση τοῦ ἑνιαίου ἐπισήμου νομίσματος τῆς εὑρωζώνης.

Μολονότι ἡ χώρα μας εἰσέρχεται πλέον, ὅπως τουλάχιστον φαίνεται, σέ μία πιό σταθερή τροχιά δημοσιονομικῆς πολιτικῆς, ἡ ὁποία ἀσφαλῶς ἐξέλιπε τά προηγούμενα ἔτη, ἐντούτοις, φέροντας μαζί της τίς ἀνεπούλωτες πληγές τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως, ξεκινᾶ τώρα νά ἀντιμετωπίζει τήν ἐπόμενη φάση τῆς ἀπειλῆς. Ἡ ἀπειλή αὐτή ἔχει νά κάνει μέ τήν ἐντυπωσιακή μείωση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν γεννήσεων σέ σύγκριση μέ τόν ἀριθμό τῶν θανάτων, γεγονός πού ἔχει αὐξήσει κατά μεγάλο ποσοστό τήν πιθανότητα τοῦ τραγικοῦ φαινομένου μιᾶς ἀποδυναμωμένης, συρρικνωμένης, ἐξουθενωμένης ἤ καί «γηρασμένης» Ἑλλάδος τά χρόνια πού θά ἐπέλθουν.

Ὁ λόγος βεβαίως, γιά τό «δημογραφικό» πρόβλημα ἤ τό πρόβλημα τῆς «ὑπογεννητικότητος», τό ὁποῖο ἀφορᾶ ἕναν μεγάλο καί ὑπαρκτό κίνδυνο, ἤ, ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ ἡ ἔκφραση, μία «ὡρολογιακή βόμβα», ἡ ὁποία βρίσκεται στά θεμέλια τῆς χώρας μας καί εἶναι πάνω καί πέρα ἀπό ὁποιαδήποτε οἰκονομική καί πολιτική κρίση. Ἕνα μεῖζον ζήτημα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας πού διαρκῶς ἐντείνεται καί ὁδεύει πρός μή ἀναστρέψιμη πορεία.

Συνεπῶς, στήν παρακάτω σύντομη μελέτη μας θά προσπαθήσουμε ἀρχικά νά ἐμβαθύνουμε στήν προβληματική τοῦ ἐν λόγῳ φαινομένου, προκειμένου νά ἀναδείξουμε τούς ἄμεσους ἤ καί ἕμμεσους κινδύνους πού ἐγκυμονούνται. Λαμβάνοντας ὑπόψη μας τόσο τίς σύγχρονες ἐπιστημονικές ἔρευνες καί τίς προοπτικές μελέτες, ὅσο καί τά πρόσφατα στατιστικά στοιχεῖα θά ἀναλύσουμε τόν ἀντίκτυπο τοῦ φαινομένου, ὅπως αὐτός ἐκφράζεται σέ πανελλήνιο καί σέ διεθνές ἐπίπεδο μέ τά αἴτια καί τίς συνέπειες πού τόν ἀκολουθοῦν. Ἐπιπλέον, θά ἀναφερθοῦμε στίς εὐκαιρίες πού παρουσιάζει τό μεταναστευτικό στή χώρα μας καθώς καί στόν σημαντικό ρόλο πού καλεῖται στό ἐξῆς νά ἀναλάβει ἤ καί νά διαδραματίσει ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος.

Ἡ μελέτη μας ὁλοκληρώνεται μέ συγκεκριμένες προτάσεις πού ἀπευθύνονται πρός τά σεπτά Μέλη τῆς Ἱεραχίας τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἀφοροῦν τόσο στήν ἄμεση καί ἐπιτακτική λήψη μέτρων, ὅσο καί στήν ἀναγκαῖα δημιουργία ὁράματος.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Τό ζήτημα τῆς ὑπογεννητικότητος εἶναι ἕνα ἰδιαίτερα πολυσύνθετο, πολυσυζητημένο καί ζωτικῆς σημασίας πρόβλημα. Ἡ ἀντιμετώπισή του δε εἶναι ἐξαιρετικά δύσκολη ἐξαιτίας διαφόρων καί πολυδιάστατων παραγόντων (οἰκονομικοί, κοινωνικοί, θρησκευτικοί, μεταναστευτικοί κλπ). Ἀποτέλεσμα τῆς ὑπογεννητικότητος εἶναι ἡ συρρίκνωση τοῦ πληθυσμοῦ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ὕπαρξη τοῦ δείκτη τῶν γεννήσεων εἶναι χαμηλότερη σέ σύγκριση μέ τόν δείκτη πού ἀπαιτεῖται γιά τήν ἀνανέωση τοῦ πληθυσμοῦ . Τό γεγονός αὐτό καθιστᾶ τό φαινόμενο τῆς ὑπογεννητικότητος ὡς τό μεγαλύτερο πρόβλημα τῆς σύγχρονης Ἑλλάδος, τό ὁποῖο λαμβάνει ἐθνικές διαστάσεις, ἀφοῦ ἀπειλεῖ ὄχι μόνο τήν ἐθνική μας ἀνεξαρτησία καί τήν ἐδαφική μας ἀκεραιότητα , ἀλλά καί τό ἴδιο τό μέλλον τοῦ ἔθνους μας.

Ἡ σημαντικότητα τοῦ προβλήματος ἀποδεικνύεται ἐπίσης ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ Ἑλληνική Βουλή φρόντισε νά τό συμπεριλάβει στό Ἑλληνικό Σύνταγμα μέ τήν ἀναθεώρηση τοῦ 2001, ὅπου στό ἄρθρο 21 παρ. 5 ἀναφέρεται: «Ὁ σχεδιασμός καί ἡ ἐφαρμογή τῆς δημογραφικῆς πολιτικῆς, καθώς καί ἡ λήψη ὅλων τῶν ἀναγκαίων μέτρων ἀποτελεῖ ὑποχρέωση τοῦ Κράτους», ἀσχέτως βεβαίως ἄν κανένα ἀπό τά πολιτικά κόμματα πού κυβέρνησαν ἀπό τότε τή χώρα μας δέν ἔλαβαν ὑπόψιν τους τήν συγκεκριμένη συνταγματική ἐπιταγή.

Ὡστόσο, σήμερα, μέ τά ὑπάρχοντα δεδομένα, γινόμασθε, δυστυχῶς, καθημερινά μάρτυρες τῆς ἐθνικῆς μας αὐτοκτονίας. Οἱ προβλέψεις γιά τόν μέλλοντικό πληθυσμό τῆς πατρίδος μας εἶναι δυσοίωνες, τά ποσοτικά δεδομένα ἀδιαμφισβήτητα καί οἱ ἀριθμοί ἀμείλικτοι, γεγονός πού ὑποδεικνύει τήν ἄμεση, ἀλλά καί δίχως καθυστέρηση κινητοποίηση ἀπό ὅλους μας. Συνεπῶς, ἡ ἀνάγκη γιά νά ἀντιμετωπισθεῖ τό ἐν λόγῳ φαινόμενο, ὥς ἕνα ἄμεσης καί πρώτης προτεραιότητος ἐθνικό ζήτημα, εἶναι ἐπιτακτική. Ἡ χώρα μας καλεῖται σήμερα ἐσπευσμένα, ὄχι μόνο νά προτείνει διεξοδικές, ἀποτελεσματικές καί οὐσιαστικές λύσεις, ἀλλά καί νά λάβει τά ἀναγκαῖα ἐκείνα μέτρα, τά ὁποῖα ὀφείλουν νά εἶναι μακρόπνοα καί γενναιόδωρα, ὥστε νά ἀνακοπεῖ ἡ συνεχιζόμενη δημογραφική παρακμή τοῦ ἔθνους μας.

Εἶναι εὑρέως γνωστό ὅτι τά αἴτια τῆς οἰκονομικῆς αὐτῆς κρίσεως ἔχουν βαθύτερες ρίζες. Ἡ οἰκονομική κρίση εἶναι κυρίως κρίση πνευματική καί ἠθική, εἶναι κρίση ἀξιῶν καί ἰδανικῶν, εἶναι κρίση θεσμῶν, ἀλλά κυρίως εἶναι κρίση ἐλπίδος καί ὁραμάτων. Δέν ὠφελεῖ νά κρυβόμαστε ἄλλο. Ἡ πνευματική μας παρακμή ἀποτέλεσε καί ἀποτελεῖ τήν κύρια καί βασική αἰτία γιά τήν σημερινή κατάσταση πού βιώνουμε ὡς λαός, ὡς ἔθνος, ὡς πρόσωπα, ἀλλά καί ὡς Ἐκκλησία. Ἡ ἀπουσία ὁράματος εἶναι δυστυχῶς τό κύριο χαρακτηριστικό τῆς σημερινῆς Ἑλλάδος. Δίχως ὅραμα δέν ὑφίσταται βούληση. Δίχως βούληση δέν ὑφίσταται ἀποφασιστικότητα, δέν ὑφίσταται τόλμη καί ἔμπνευση.

Ἔτσι, τό σύνηθες πρόβλημα μέ τήν ἑλληνική νοοτροπία καί βεβαίως μέ τίς ἐκάστοτε ἑλληνικές κυβερνήσεις εἶναι ὅτι σχεδιάζουν μόνο γιά τό «σήμερα». Μελετοῦν τό «σήμερα» καί σπάνια ἕως ποτέ δέν κοιτάζουν μπροστά. Βλέπουν τό «τώρα» δίχως νά ἀντιλαμβάνονται τίς προκλήσεις τοῦ μέλλοντος καί δίχως βεβαίως νά λαμβάνουν τά ἀπαραίτητα μέτρα. Ἡ ἀτολμία καί ὁ στρουθοκαμηλισμός ὁδήγησαν τήν Ἑλλάδα στή σημερινή δυσχερῆ θέση.

Ἔτσι, χρειάσθηκαν νά περάσουν σχεδόν 27 ἔτη ἀπό τή στιγμή πού ἡ Διακομματική Ἐπιτροπή τῆς Βουλῆς (1993) ἐπικεντρώθηκε στό δημογραφικό πρόβλημα τῆς χώρας καί διατύπωσε προτάσεις γιά τήν ἀντιμετώπισή του. Τό τραγικό εἶναι ὅτι ἀπό τότε οὐδεμία ἀπό τίς προτάσεις αὐτές ὑλοποιήθηκε . Ἐπιπλέον, ἡ μή συνετῆ ὁργάνωση σέ ἐθνικό ἐπίπεδο, ἡ ἔλλειψη φερέγγυων στατιστικῶν σειρῶν σέ συνδυασμό μέ τήν ἀνυπαρξία δημογραφικῆς παιδείας καί ἔρευνας ἔπαιξαν καθοριστικό ρόλο ὥστε νά φθάσουμε στό σήμερα.

Ἀναμφίβολα, οἱ εὐκαιρίες πού ἀπωλέσαμε ἀπό τά χρόνια πού πέρασαν ἦταν πολύτιμες. Φυσικά καί δέν φταίει ἡ κρίση. Δέν μποροῦμε ὅμως νά στεκόμασθε στό παρελθόν. Καί μόνον ἡ σκέψη ὅτι ἡ καταστροφική ἀδράνεια τῶν προηγουμένων έτῶν μπορεῖ νά συνεχισθεῖ προκαλεῖ ἀπό μόνη της τρόμο. Ἡ σημερινή κατάσταση τῆς πατρίδος μας δέν ἀφήνει χρόνο γιά μεμψίμοιρες κριτικές καί πισωγυρίσματα. Ἑνωμένοι μεταξύ μας καί ἀποφασισμένοι, ὅλοι οἱ Ἔλληνες μαζί, καλοῦμασθε νά ἀντιμετωπίσουμε τίς προκλήσεις ἑνός τόσο ἐπικίνδυνου φαινομένου. Ὡς ἐκ τούτου, ὀφείλουμε νά συνειδητοποιήσουμε ὅλοι μας τό μέγεθος καί τήν σημαντικότητα τοῦ προβλήματος καθώς καί τίς ἱστορικές εὐθύνες πού ἔχουμε ὡς Ἐκκλησία, προκειμένου νά συμβάλουμε στήν ἐπίλυσή του.