• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Παρασκευή, 4 Ιουλίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Ναοί και λαϊκή θρησκευτικότητα στην ελληνική Θράκη

30 Αυγούστου 2019
in Απόψεις - Γνώμες
Ναοί και λαϊκή θρησκευτικότητα στην ελληνική Θράκη
Share on FacebookShare on Twitter

Γράφει ο Μ. Γ. Βαρβούνης Καθηγητής Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Η λαϊκή εθιμική και τελετουργική ζωή και δραστηριότητα επικεντρώνεται συνήθως γύρω από ιερά κτίσματα, τα οποία και αποτελούν κομβικά σημεία για τον ορισμό του ιερού χώρου και του ιερού χρόνου, των δύο αξόνων στους οποίους εγγράφεται η παραδοσιακή θρησκευτική συμπεριφορά και οι ανάλογες εθιμικές και τελετουργικές εκδηλώσεις της. Με τον τρόπο αυτό τα θρησκευτικά μνημεία των διαφόρων θρησκειών και δογμάτων έχουν καθοριστικό ρόλο τόσο για τη συγκρότηση του συστήματος της παραδοσιακής θρησκευτικής συμπεριφοράς, όσο και για την χωρική οριοθέτηση των θρησκειών αυτών, στα πλαίσια των παραδοσιακών κοινοτήτων.

Γι’ αυτό και τα θρησκευτικά μνημεία δεν αποτελούν αντικείμενα μόνο της αρχαιολογίας ή της ιστορίας της τέχνης, αλλά η συστηματική προσέγγιση και μελέτη τους επιβάλλει και την εξέτασή τους από την οπτική της θρησκευτικής λαογραφίας. Και μάλιστα, την εξέταση σε δύο επίπεδα, τόσο ως προς τα έθιμα και τις τελετουργίες που στεγάζονται σε αυτά, όσο και ως προς την ιδεολογική φόρτισή τους στα πλαίσια της λαϊκής συνείδησης και ιδεολογίας, στα όρια της συλλογικής ιστορικής μνήμης και της διαδικασίας σχηματισμού και παγίωσης της πολιτισμικής ταυτότητας. Και μάλιστα, αν πρόκειται για περιοχή όπου συνυπάρχουν διάφορες θρησκευτικές ομάδες, στην παγίωση και των ετεροτήτων, που συχνά αποτελούν τους τρόπους με τους οποίους η μία θρησκευτική κοινότητα αναφέρεται στην άλλη.

Στην Κομοτηνή και την περιφέρειά της, που παλαιότερα συγκροτούσε το νομό Ροδόπης, συνυπάρχουν αρμονικά, ως γνωστόν, πιστοί διαφόρων θρησκειών, δογμάτων και ομολογιών: Ελληνορθόδοξοι και αρμένιοι, μουσουλμάνοι σουνίτες και μπεκτασήδες στα βορειοανατολικά του νομού, αλλά και εβραίοι παλαιότερα, συγκροτούν τις κύριες συνισταμένες του θρησκευτικού μωσαϊκού της περιοχής, μαζί με ορισμένες προτεσταντικές κοινότητες, οι οποίες τις τελευταίες κυρίως δεκαετίες έχουν κάνει εναργέστερη την παρουσία τους. Ολες αυτές οι θρησκευτικές ομάδες, πέρα από την πίστη και τα δόγματά τους, πέρα από τις θρησκευτικές τους ιεραρχίες, έχουν και τα δικά τους ιερά κτίσματα, τα δικά τους θρησκευτικά μνημεία, γύρω από τα οποία δομείται το σύστημα των παραδοσιακών θρησκευτικών τελετουργιών της λαϊκής τους θρησκευτικότητας.

Στην κύρια θέση βρίσκονται οι χριστιανικοί ναοί, τα μουσουλμανικά τζαμιά και η εβραϊκή συναγωγή. Πρέπει εδώ να παρατηρήσουμε ότι οι ιστορικές συνθήκες που κυριάρχησαν στην περιοχή στα μέσα του 20ού αιώνα, οδήγησαν στον αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας, με αποτέλεσμα και η συναγωγή της εβραϊκής κοινότητας της Κομοτηνής να έχει σήμερα αφανιστεί και να χρήζει αναστηλώσεως, αλλά και ιουδαϊκές θρησκευτικές τελετουργίες να μην τελούνται σήμερα στην πόλη, και φυσικά και στην ευρύτερη περιφέρειά της.

Συχνά τα θρησκευτικά μνημεία της Κομοτηνής και της περιοχής της συνδέονται με την τέλεση παλαιότατων, προχριστιανικών ήδη, τελετουργικών πρακτικών, που συνεχίζουν να επιβιώνουν στη λαϊκή λατρευτική πρακτική των ημερών μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι πανηγυρικές ζωοθυσίες, τα γνωστά στον θρακικό χώρο κουρμπάνια. Σύμφωνα με την επικρατούσα στη Θράκη πρακτική της τελετουργικής αυτής αιματηρής θυσίας, το ζώο δένεται στο προαύλιο του ναού, όπου και σφάζεται, εκεί δε γίνεται και το μαγείρεμα του κρέατος, ώστε να διανεμηθεί στους πιστούς. Η περίπτωση του κουρμπανιού στον Αγιο Χαράλαμπο της Μαρώνειας, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο με τις παλαιοχριστιανικές βασιλικές, αποτελεί απολύτως ενδεικτική παρόμοια χρήση του προαυλίου του ναού.

Αλλά και η λατρεία των αγιασμάτων και η προσφορά απαρχών των καρπών, πρακτικές αναίμακτων θυσιών που επιχωριάζουν στον αγροτοκτηνοτροφικό χώρο, αποτελούν άλλες όψεις του ίδιου φαινομένου. Στις μέρες μας, που τα πολιτισμικά όρια στην κατάσταση που παλαιότερα αποκαλούσαμε «αγροτοκτηνοτροφικό δίπολο» – δηλαδή την αυστηρή πολιτισμική διχοτομία και διαφοροποίηση ανάμεσα στον αγροτικό χώρο της υπαίθρου και τον ανάλογο αστικό των πόλεων – έχουν ατονήσει, και που οι νεωτερικές τελετουργίες των πόλεων έχουν κατακλύσει την ύπαιθρο, αλλά και οι αγροτοκτηνοτροφικές γονιμικές τελετουργίες εισάγονται ως φολκλοροποιημένες μορφές στο άστυ, παρόμοιες τελετουργίες εντοπίζονται συχνά στους ναούς της Κομοτηνής και της ευρύτερης περιοχής της.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει σαφής και η προσφυγική διάσταση στα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής. Εν προκειμένω, πέρα από την πόλη της Κομοτηνής, τη Μαρώνεια και τη Γρατινή, τα σπουδαιότερα χριστιανικά πολίσματα της περιοχής, μετά το 1920, λόγω των δεινών πολιτικών γεγονότων που άλλαξαν τόσο την πολιτική γεωγραφία όσο και την ανθρωπογεωγραφία της μείζονος Θράκης, στην περιοχή του πρώην νομού Ροδόπης εγκαταστάθηκαν αρκετοί προσφυγικοί πληθυσμοί, τόσο από την Ανατολική και τη Βόρεια Θράκη, όσο και από άλλες μικρασιατικές κατά μείζονα λόγο περιοχές, όπως ο Πόντος, η Καππαδοκία, αλλά και η Κωνσταντινούπολη και τα νησιά της Ιμβρου και της Τενέδου. Οι προσφυγικοί αυτοί πληθυσμοί ίδρυσαν βεβαίως τα δικά τους θρησκευτικά μνημεία, που αποτελούν και τα σεβάσματα της λατρείας τους.

Πέρα από τα κειμήλια, τις εικόνες, τα λείψανα και τα αντικείμενα, τα ιερά σκεύη, τα ευαγγέλια, τα εκκλησιαστικά βιβλία και τους κεντημένους επιταφίους που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες, κατά κανόνα στους ναούς που έχτισαν αναπαρήγαν τις λατρείες της ιδιαίτερης πατρίδας τους. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο η Κομοτηνή και η περιοχή της, αλλά και η Θράκη και ευρύτερα η Βόρεια Ελλάδα, εμπλουτίστηκαν με τις λατρείες αγίων που εν πολλοίς ήταν άγνωστοι στον ελλαδικό χώρο. Και φυσικά αυτό αποτυπώνεται στα θρησκευτικά μνημεία που ίδρυσαν, και τα οποία είναι φυσικά άξια μελέτης και φροντίδας.

Εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»

Πρόσφατα Άρθρα

ΕΚΟΙΜΗΘΗ ΕΝ ΚΥΡΙΩ Ο ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΣΕΡΒΟΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΕΚΟΙΜΗΘΗ ΕΝ ΚΥΡΙΩ Ο ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΣΕΡΒΟΣ

4 Ιουλίου 2025

Σε ηλικία 77 ετών, εκοιμήθη την Πέμπτη 3 Ιουλίου 2025 ο αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Σέρβος, Κληρικός της Ι. Μητροπόλεως Χαλκίδος από...

Read more
Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ Ι. ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΥ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΧΑΛΚΙΔΟΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ Ι. ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΥ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΧΑΛΚΙΔΟΣ

3 Ιουλίου 2025

Με εκκλησιαστική ευλάβεια και θρησκευτική κατάνυξη εορτάστηκε η μνήμη των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, στο επ’ ονόματί τους τιμώμενο...

Read more
Ο Κερκύρας Νεκτάριος στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρουμανίας
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο Κερκύρας Νεκτάριος στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρουμανίας

3 Ιουλίου 2025

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων, κ. Νεκτάριος, κατά το διάστημα μεταξύ 26 και 30 Ιουνίου, ταξίδεψε στην...

Read more
Φθιώτιδος Συμεών: «Δημιουργείται μια μικρή μοναστική Λαύρα στην Δυτική Φθιώτιδα»
Εκκλησία της Ελλάδος

Φθιώτιδος Συμεών: «Δημιουργείται μια μικρή μοναστική Λαύρα στην Δυτική Φθιώτιδα»

3 Ιουλίου 2025

Μόλις είκοσι μέρες πριν από την εορτή του Αγίου Ενδόξου Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου και μια ιδιαιτέρως σημαντική ημέρα, όντως...

Read more
Η Εξόδιος Ακολουθία του «Άτλαντα των Μετεώρων» Γέροντος Ισιδώρου
Εκκλησία της Ελλάδος

Η Εξόδιος Ακολουθία του «Άτλαντα των Μετεώρων» Γέροντος Ισιδώρου

3 Ιουλίου 2025

Καθώς ο ήλιος έγερνε αργά προς τη δύση, το απόγευμα της Πέμπτης 3 Ιουλίου, στο καθολικό της Ιεράς Μονής Βαρλαάμ...

Read more
Μία μορφή μεταξύ οὐρανοῦ και γῆς!
Αφιερώματα

Μία μορφή μεταξύ οὐρανοῦ και γῆς!

3 Ιουλίου 2025

Μεταξύ οὐρανοῦ καί γῆς, στόν ἀπόκρημνο βράχο τοῦ Βαρλαάμ, ὁ ταπεινός καί ἐπιβλητικός Γερο-Ἰσίδωρος, γνήσιος συνεχιστής τῆς παράδοσης καί ἀπροσπέλαστο...

Read more
Τρισάγιο ενώπιον του σκηνώματος του Γέροντος Ισιδώρου τέλεσε ο Μητροπολίτης Βρεσθένης
Εκκλησία της Ελλάδος

Τρισάγιο ενώπιον του σκηνώματος του Γέροντος Ισιδώρου τέλεσε ο Μητροπολίτης Βρεσθένης

3 Ιουλίου 2025

Τρισάγιο ενώπιον του σκηνώματος του μακαριστού Γέροντος Ισιδώρου στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ, στα άγια Μετέωρα τέλεσε σήμερα το πρωί ο...

Read more
Φθιώτιδος Συμεών: «Στα πρόσωπα των Αγίων Αναργύρων εορτάζουμε την δικαιοσύνη»
Εκκλησία της Ελλάδος

Φθιώτιδος Συμεών: «Στα πρόσωπα των Αγίων Αναργύρων εορτάζουμε την δικαιοσύνη»

3 Ιουλίου 2025

Στην Γλύφα και στον Καραβόμυλο της παραθαλάσσιας Ανατολικής Φθιώτιδας αλλά και στον γραφικό Ναό του Κάστρου της Λαμίας ιερούργησε ο...

Read more
ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΑΝ ΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΑΝ ΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ

2 Ιουλίου 2025

Με επιτυχία διενεργήθηκαν και εφέτος οι προαγωγικές και διπλωματικές-πτυχιακές εξετάσεις της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Χαλκίδος, στην έδρα...

Read more
π. Φίλιππος: Το παράπονο των ανθρώπων…”άνθρωπον ουκ έχω “.
Εκκλησία της Ελλάδος

π. Φίλιππος: Το παράπονο των ανθρώπων…”άνθρωπον ουκ έχω “.

2 Ιουλίου 2025

Εγκαινιάστηκε το πρωί της Τετάρτης 2 Ιουλίου 2925 η νέα Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και οικοτροφείο Ατόμων με Αυτισμό, στη Μερόπη...

Read more
Η εορτή της Παναγίας Βλαχερνών στην Κέρκυρα
Εκκλησία της Ελλάδος

Η εορτή της Παναγίας Βλαχερνών στην Κέρκυρα

2 Ιουλίου 2025

Την Τετάρτη, 2 Ιουλίου 2025, ημέρα εορτής της Καταθέσεως της Τιμίας Εσθήτος της Υπεραγίας Θεοτόκου εν Βλαχέρναις, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης...

Read more
Λαμπρά πανήγυρις Ιεράς Μονής Αγίων Πάντων Βαρλαάμ Μετεώρων
Αφιερώματα

Ἀπὸ τὸ ὕψος τῶν Μετεώρων στὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ

2 Ιουλίου 2025

Στὴν σημερινὴ κοίμηση τοῦ Γέροντος Ἰσιδώρου Βαρλααμίτου Ἀπὸ τὸ ὕψος τῶν Μετεώρων στὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ Ὑψηλὸ ἀνάστημα ἐναρέτου βιοτῆς,...

Read more
Η Ακολουθία του Επιταφίου στα Μετέωρα
Αφιερώματα

Ο Γέροντας των Μετεώρων που φώτισε με το πέρασμά του: Καλό Παράδεισο, πατέρα Ισίδωρε

2 Ιουλίου 2025

Η γαλήνη του μεσημεριού της Τετάρτης σκίστηκε από τη θλιβερή είδηση που ανακοίνωσε η Μητρόπολη Σταγών και Μετεώρων: ο εμβληματικός...

Read more
Η Ακολουθία του Επιταφίου στα Μετέωρα
Εκκλησία της Ελλάδος

Eκδημία του εμβληματικού Γέροντος των Μετεώρων, Αρχιμανδρίτου Ισιδώρου Τσιατά, προηγουμένου της Ιεράς Μονής Βαρλαάμ

2 Ιουλίου 2025

Η Ιερά Μητρόπολις Σταγών και Μετεώρων μετά βαθυτάτης θλίψεως αναγγέλει την προς Κύριον εκδημία του εμβληματικού Γέροντος των Μετεώρων, Αρχιμανδρίτου...

Read more
Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ ΕΥΒΟΙΑ
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ ΕΥΒΟΙΑ

2 Ιουλίου 2025

Κατά το διήμερο 30/6 και 1/7 2025, ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας, Μητροπολίτης Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος συμμετείχε σε πανηγύρεις των αγίων...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

Τα τρία φάρμακα
Αγίων Αναργύρων

Τα τρία φάρμακα

31 Οκτωβρίου 2024

Του μακαριστού Μητροπολίτου Καστορίας  Σεραφείμ Πλησιάζουμε, σύμφωνα με την παράδοση της Αγίας μας Εκκλησίας, καθημερινά τους Αγίους μας, τιμούμε την...

«Από τον Ιπποκράτη στον Μέγα Βασίλειο»

«Από τον Ιπποκράτη στον Μέγα Βασίλειο»

31 Οκτωβρίου 2024
Η εορτή των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού στην Ι.Μ. Κορίνθου

Oι άγιοι των φτωχών Άγιοι Ανάργυροι

30 Ιουνίου 2022
Αγία Γραφή και Ασθένειες

«Μή πάντες ἀπόστο­λοι; μή πά­ντες προφῆ­ται; … μή πάντες χαρί­σματα ἔχουσιν ἰαμά­των;»

1 Ιουλίου 2019
«Ἀτελεύτητος ὑπάρχει τῶν Ἁγί­ων ἡ χάρις ἥν παρά Θεοῦ ἐκομί­σαν­το»

«Ἀτελεύτητος ὑπάρχει τῶν Ἁγί­ων ἡ χάρις ἥν παρά Θεοῦ ἐκομί­σαν­το»

1 Ιουλίου 2019

«Καί ἄν ἔχω πίστιν ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δέ μή ἔχω, οὐδέν εἰμί».

1 Νοεμβρίου 2018
«Ἀτελεύτητος ὑπάρχει τῶν Ἁγί­ων ἡ χάρις, ἥν παρά Χρι­στοῦ ἐκο­μίσαντο»

«Ἀτελεύτητος ὑπάρχει τῶν Ἁγί­ων ἡ χάρις, ἥν παρά Χρι­στοῦ ἐκο­μίσαντο»

1 Νοεμβρίου 2018
Next Post
Η Τήνος τίμησε πανευλαβώς την εύρεση της ιεράς εικόνας της Παναγίας

Μαργαρίτες αίνου και ικεσίας

Τα Χαρακτηριστικά των Νεοφανών Αιρέσεων

Tα ΚΟΛΠΑ των Αιρέσεων

Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης: Ας πηγαίνουμε στον πνευματικό για να βρούμε τον Θεό

Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης – Ιχνηλασία ζωής

Tο πρώτο λιμάνι της χώρας τίμησε  τον προστάτη της ναυτοσύνης και των θαλασσών Άγιο Νικόλαο

Η απάντηση του Πειραιώς Σεραφείμ στο αίτημα της «Μητρόπολης Ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδος»

Οι διώξεις εναντίον των χριστιανών

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist