• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Τρίτη, 17 Ιουνίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον – «Ἄκου ἕνα βιβλίο»

28 Μαρτίου 2020
in Άκου ένα βιβλίο
Τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον – «Ἄκου ἕνα βιβλίο»
Share on FacebookShare on Twitter

«Ἄκου ἕνα βιβλίο» μέ τόν ἀρχιμανδρίτη Ἰάκωβο Κανάκη

Τό «πνευματικό» Εὐαγγέλιο

Ὁ Χριστός στήν ἐπίγεια ζωή του δημιούργησε κύκλους μαθητῶν. Εἶναι ὁ κύκλος τῶν ἐβδομήκοντα ἀποστόλων, τῶν δώδεκα, τῶν τριῶν καί τοῦ ἑνός καί αὐτός, ὁ ἕνας, εἶναι ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης.[1] Διαβάζουμε ὡς πρός τήν βιογραφία του: «…Ἔστι δέ πατρίδος μέν ἤτοι κώμης εὐτελοῦς∙ ἀπό Βηθσαϊδά τῆς Γαλιλαίας∙πατρός δέ ἀλιέως καί πένητος∙» (Ἰ.Χρυσοστόμου). Ὁ Χριστός τόν κάλεσε ὡς μαθητή Του μαζί μέ τόν ἀδελφό του τόν Ἰάκωβο, «τούς υἱούς Ζεβεδαίου»,[2] τούς ὁποίους ὀνόμασε «υἱούς βροντῆς» (Μκ.3,17).[3] Μπορεῖ δέ, νά ἦταν πρίν τόν καλέσει ὁ Χριστός, μαθητής τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστή. Ὡς πιστός μαθητής Του, ἔλαβε μέρος σέ ὅλα τά μεγάλα γεγονότα τῆς δράσης καί τῶν Παθῶν τοῦ Ἰησοῦ.[4] Συμμετέχει στόν Μυστικό Δεῖπνο,[5] βρίσκεται κάτω ἀπό τόν Σταυρό, ὅπου ὁ Χριστός τοῦ ἐμπιστεύθηκε τήν μητέρα Του (19,26-27), τρέχει στόν κενό τάφο καί μετά τήν Πεντηκοστή κατέχει ἡγετική θέση στά Ἰεροσόλυμα (Πραξ.3,1). Ἡ ἁγία ζωή του ὁλοκληρώνεται σέ βαθύτατο γῆρας στήν Ἔφεσο ἐπί Τραϊανοῦ «ὅπου καί σήμερα δεικνύεται ὁ τάφος του».[6] Ὅμως ὁ Ἰωάννης, «ὅν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς» (21,7), δέν εἶναι ἁπλά ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀνήκει στήν εἰδική κατηγορία τῶν Εὐαγγελιστῶν. Γιά τό συγγραφικό του ἔργο θά ἀναφερθοῦμε στήν συνέχεια, τόσο ὡς «αὐτόνομο» κείμενο[7] ὅσο καί σέ σχέση μέ τά ὑπόλοιπα Εὐαγγέλια.[8]

Τά τρία πρῶτα (συνοπτικά), «καί σωματικά» κατά τόν Κλήμη τόν Ἀλεξανδρέα, Εὐαγγέλια γράφτηκαν γιά τήν ἀνάγκη κατηχήσεως τῶν πιστῶν, γι’ αὐτό καί ὀνομάζονται «κατηχητικά». «Αὐτός πού θά ἐνδιαφέρεται νά γίνει μέλος τῆς Ἐκκλησίας, δέν θά διαβάσει, δέν θά σπουδάσει, δέν θά μελετήσει μαζί μέ τούς κατηχητές του ἤ μέ τίς ὁδηγίες καί τήν καθοδήγηση τῶν κατηχητῶν, καί τά τρία Εὐαγγέλια, ἀλλά ἕνα ἀπό τά τρία, ἀνάλογα τήν παράδοση ἀπό τήν ὁποία προέρχεται. Π.χ. ἕνας Ἰουδαῖος πού πιστεύει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Μεσσίας, ὁ σωτήρας τοῦ κόσμου, θά διαβάσει τό Κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο… Ἐάν ὅμως ὁ κατηχούμενος προέρχεται ἀπό μιά παιδεία πού τήν ὀνομάζουμε «ρωμαϊκή», τό κατάλληλο κατηχητικό ἐγχειρίδιο γι’ αὐτόν εἶναι τό Κατά Μᾶρκον Εὐαγγέλιο. Σύντομο, καθαρό, ἕνα καί ἕνα κάνουν δύο… εἶναι ἡ ρωμαϊκή νοοτροπία ὅπως ἔχει διαμορφωθεῖ ἤδη ἀπό τόν 1ο αἰώνα. Στό Κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο πού προορίζεται ὡς ἐγχειρίδιο κατηχήσεως γιά ἀνθρώπους (μέ ἑλληνική παιδεία) προβάλλεται ἡ ἀνάγκη γιά τήν σοφία…τήν ἀλήθεια…(εἶναι) τό Εὐαγγέλιο μέ τόν πιό στρωτό ἑλληνικό λόγο».[9]

Αὐτά τά τρία Εὐαγγέλια διέρχεται μελετώντας κάποιος γιά νά φθάσει στό βάπτισμα.[10] Μετά ὅμως τό βάπτισμα συνεχίζεται ἡ κατήχηση τῶν πιστῶν, ἀλλά μέ νέα βάση καί αὐτή εἶναι τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, τό ὁποῖο εἰσάγει πλέον στόν «μυσταγωγικό χαρακτῆρα» τῆς Πίστης.[11]

Εἶναι γεγονός ὅτι ὑπάρχουν σαφεῖς διαφορές τοῦ κατά Ἰωάννην μέ τά συνοπτικά Εὐαγγέλια, καταρχάς ὡς πρός τήν δομή του.[12] Γιά παράδειγμα, στήν θεραπεία τοῦ τυφλοῦ γίνεται διαφορετική περιγραφή, ἀφοῦ μόλις τελειώνει ἡ θεραπεία ξεκινάει μία διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ στόν λαό περί φωτός. Τυφλότητα καί θεραπεία εἶναι τά θέματα μέ κατάληξη τήν ἰδέα: Εἶμαι τυφλός ἀλλά βλέπω γιατί τό φῶς μου εἶναι ὁ Χριστός.[13] Σημαντική διαφορά ἐπίσης, εἶναι ἡ ἐλάχιστη ἀναφορά θαυμάτων ἀπό τόν Ἰωάννη. Δέν «ἐπιμένει» στήν παράθεσή τους ὁ Εὐαγγελιστής. Σημαντική εἶναι ἀκόμα ἡ παρατήρηση ὅτι τά θαύματα πού τελεῖ ὁ Ἰησοῦς δέν γίνονται ἀπό συμπάθεια καί λύπη, ἀλλά γιά νά φανερώσει ὁ Κύριος τήν δόξα του.[14] Παρατηροῦμε ὅτι τό τέταρτο Εὐαγγέλιο φαίνεται νά ἔχει περισσότερο δογματικό χαρακτῆρα καί στρέφεται πιό πολύ «περί τήν προΰπαρξιν τοῦ Κυρίου καί περί τάς ἀξιώσεις αὐτοῦ ὡς μόνου εἰδότος τόν Πατέρα καί ἀποκαλύπτοντος Αὐτόν καί παρέχοντος ζωήν αἰώνιον».[15]  Ἄλλη διαφορά μέ τούς συνοπτικούς εἶναι ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀναφέρει πέντε ἀνόδους τοῦ Ἰησοῦ στά Ἰεροσόλυμα, ἐνῶ οἱ ἄλλοι τρεῖς ἀναφέρουν μόνο τήν τελευταία ἄνοδο.[16] Ἔτσι ὁ Ἰωάννης ξεδιπλώνει τρία χρόνια δημόσιας δράσης, ἐνῶ οἱ ἄλλοι τά γεγονότα ἑνός μόνο ἔτους.[17]

Πρόβλημα ἀποτελεῖ καί τό ζήτημα τῶν διαφορῶν στό ὕφος τοῦ τετάρτου Εὐαγγελίου καί τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Ἰωάννου. Παρατηροῦμε ὅτι ἡ γραμματική τῆς Ἀποκαλύψεως παρουσιάζεται «ἰσχυρῶς ἑβραϊζουσα».  Παράλληλα καί λέξεις ὅπως οἱ: «εἰκών, μυστήριον, νοῦς, σιγή, σοφία», πού ἀπαντοῦν στήν Ἀποκάλυψη, ἀποφεύγονται ἐπιμελῶς στό Εὐαγγέλιο, πιθανῶς λόγῳ τῆς θέσεως αὐτῶν στήν διδασκαλία τοῦ Γνωστικισμοῦ.  Αὐτό καί ἄλλα, ὥθησαν τούς ἐρευνητές στήν ὑπόθεση ὅτι εἶναι διαφορετικός ὁ συγγραφέας τῶν δύο αὐτῶν κειμένων. Ὡστόσο πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι  καί ἀρκετές ὁμοιότητες ὑπάρχουν μεταξύ τῶν ἱερῶν αὐτῶν βιβλίων.

Συγκεφαλαιώνοντας, βλέπουμε ὅτι ὁ Εὐαγγελιστής διαφέρει ἀπό τούς συνοπτικούς, στό ὅτι ἐμφανίζει στό περιεχόμενο τοῦ Εὐαγγελίου διαφορετική μέθοδο καί μορφή καθῶς καί ξεχωριστή θεματολογία.[18] Κατά τόν καθηγήτη Σ. Ἀγουρίδη «τό Δ΄ Εὐαγγέλιο διαφέρει ἀπό τά συνοπτικά Εὐαγγέλια ὡς πρός τό ὑλικό στίς περικοπές περί τῆς ζωῆς καί τήν διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ, ὡς πρός τήν μορφή τοῦ περιεχομένου, ὡς πρός τό διάγραμμα τῆς δημόσιας δράσης τοῦ Ἰησοῦ καί ὡς πρός τό πνευματικό ὑπόβαθρο τῶν θεολογικῶν ἐννοιῶν καί εἰκόνων ἀπό τίς ὁποῖες ἀντλεῖ ὁ Εὐαγγελιστής».[19]

Σκοπός τῆς συγγραφῆς εἶναι ἡ συμπλήρωση τῆς ἀφηγήσεως τῶν συνοπτικῶν, τίς ὁποῖες φαίνεται ὅτι γνώριζε καί «ἐπιδοκίμαζε» ὁ Ἰωάννης.  Θέλει στό Εὐαγγέλιό του νά καταγράψει τό τμῆμα τῆς δημόσιας δράσης τοῦ Κυρίου, «τό προηγηθέν τῆς φυλακίσεως τοῦ Βαπτιστοῦ,  ὅπερ ἀπεσιώπησαν οἱ συνοπτικοί».  Ὁ σκοπός ὅμως τοῦ Εὐαγγελίου περιγράφεται σαφῶς μέσα στό ἱερό κείμενο: «Ταῦτα δέ γέγραπται, ἵνα πιστεύσητε ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστός ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ, καί ἵνα πιστεύσοντες ζωήν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ» (Ἰω.20,31).  Συνοπτικά, ὁ σκοπός τοῦ Ἰωάννη εἶναι πρακτικός, διδακτικός, ἱστορικός,  δογματικός, καί κατά τήν γνώμη κάποιων, πολεμικός, ὡς μιά ἀπάντηση στήν αἵρεση τῶν Νικολαϊτῶν.  Κατά τήν Ἐκκλησιαστική Παράδοση, ἔχει ἐνδιαφέρον  ἡ ἀφορμή τῆς συγγραφῆς τοῦ Εὐαγγελίου, πού συνίσταται στήν προτροπή «ὑπό τῶν γνωρίμων του» γιά τήν συγγραφή.

Ἄλλα θέματα περί τοῦ Εὐαγγελίου ἀποτελοῦν ὁ χρόνος καί ὁ τόπος συγγραφῆς του. Ἔτσι, ἡ  συγγραφή αὐτή τοποθετεῖται στό 105 μ.Χ. περίπου καί μάλιστα συντάχθηκε μετά τήν Ἀποκάλυψη.[20] Στήν δεκαετία τοῦ 90΄ ὑποστηρίζει ὁ Ἰ. Παναγόπουλος,[21] ἐνῶ οἱ περισσότεροι τό τοποθετοῦν χρονικά μεταξύ τῶν ἐτῶν 80-100.[22] Ὁ τόπος συγγραφῆς φαίνεται νά εἶναι ἡ Ἔφεσος ἤ ἡ Πάτμος.[23] Ἀναφέρει ὁ Εὐσέβιος: «Ἔπειτα Ἰωάννης ὁ μαθητής τοῦ Κυρίου, ὁ καί ἐπί τό στῆθος αὐτοῦ ἀναπεσών, καί αὐτός ἐξέδωκε τό εὐαγγέλιον, ἐν Ἐφέσω τῆς Ἀσίας διατρίβων» (Εὐσεβίου, Ἐκκλ. Ἱστ. V 8, 4).[24] Ἐπιπροσθέτως,  ὁ Παπίας Ἱεραπόλεως ἀναφέρεται ἐμμέσως στό θέμα καί λέει ὅτι στήν Ἔφεσο ἔζησαν καί ἔδρασαν δύο πρόσωπα μέ τό ὄνομα Ἰωάννης, ὁ ἀπόστολος Ἰωάννης καί ὁ «πρεσβύτερος» Ἰωάννης. Ὁ τελευταῖος ἦταν καί αὐτός μαθητής τοῦ Κυρίου (Ἐκκλ. Ἱστ. ΙΙΙ 39, 2-6).[25]

Ἡ ταυτότητα τοῦ συγγραφέα τοῦ Δ΄ Εὐαγγελίου, τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Ἰωάννου καί τριῶν Ἐπιστολῶν του ἔχει ἀπασχολήσει τούς ἐρευνητές.  Ἐκ τοῦ περιεχομένου τους, ἐξάγεται τό συμπέρασμα ὅτι ὁ Εὐαγγελιστής δέν εἶναι Ἕλληνας, ἀλλά προέρχεται ἀπό τήν ἰουδαϊκή παράδοση, γι’αὐτό καί χρησιμοποιεῖ τήν ἑλληνική γλῶσσα ἑνός Ἰουδαίου τῆς ἐποχῆς ἐκείνης μέ πολλούς ἑβραϊσμούς.[26] Ἡ γλῶσσα του δέν εἶναι ἄριστη, οὔτε ὅμως καί κακότεχνη. Ἡ ἑλληνική δέν φαίνεται νά εἶναι ἡ μητρική του γλῶσσα. Ἐπίσης, τό λεξιλόγιό του δέν εἶναι πλούσιο καί οἱ λέξεις ἐπαναλαμβάνονται συχνά. Τό ὕφος του ἔχει ρυθμό, περιέχει ποιητικά σχήματα καί ἐμφανίζει προοδευτική ἔνταση στήν ἀνάπτυξη τῶν θεμάτων του.[27] Σχετικά μέ τόν συγγραφέα τοῦ Εὐαγγελίου ἀπό παλαιά ἡ ἔρευνα ἔχει ὑποστηρίξει ὡς πιθανό συντάκτη, ἕναν ἄλλον, διαφορετικό συγγραφέα καί ὄχι τόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη, τόν ὁποῖον, ὅπως προαναφέραμε, ὀνόμασαν «πρεσβύτερο Ἰωάννη».   Ἡ ταυτότητα τοῦ Ἰωάννου αὐτοῦ ἀποτελεῖ ἕνα ζητούμενο γιά τούς εἰδικούς, κάποιοι ἐκ τῶν ὁποίων ὑποστήριξαν ὅτι πρόκειται γιά πιθανό μαθητή τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου.  Ὅποιος ὅμως καί νά εἶναι ὁ συγγραφέας, γνωρίζουμε ὅτι  ἡ Ἐκκλησία ἔχει υἱοθετήσει το ἱερό κείμενό του στόν κανόνα τῆς Καινῆς Διαθήκης καί ἔτσι τό πιστεύουμε ὡς θεόπνευστο.

Τά θέματα τοῦ Εὐαγγελίου:

Ὁ Ἰωάννης ἐπικεντρώνει τό ἐνδιαφέρον του στήν α) Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καί τίς συνέπειές της γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, β) στήν ὑπόδειξη καί ἀνάπτυξη τῆς ὁδοῦ πού ἐπιτρέπει τήν οἰκείωση αὐτῆς τῆς σωτηρίας ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρώπου, γ) στήν διαμόρφωση τῶν σχέσεων (ἐντός τῆς Ἐκκλησίας), ποιμένων καί ποιμενομένων μέσῳ μιᾶς ἱεραρχίας πού ὡς πρότυπο ἔχει τήν ἑνότητα ἐντός τῆς θεότητας (τῆς Ἁγίας Τριάδος), δ) στήν ἐπισήμανση ὅτι μόνη δυνατότητα θεραπείας τῆς ἀνθρώπινης φύσης εἶναι ἡ σχέση της μέ τήν θεότητα σέ ὑπαρξιακό ἐπίπεδο, δηλαδή ἡ σχέση κτιστοῦ καί ἀκτίστου ὡς θεία υἱοθεσία, καί ε) στό ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ νέος, ὁ πραγματικός ἄνθρωπος (νέος Ἀδάμ), πού θεμελίωσε μέ τό σωτηριῶδες ἔργο του μιά νέα πατριά.[28]

Ἕναν ἄλλον διαχωρισμό τῶν θεμάτων κάνει ὁ Ἰ.Παναγόπουλος: Ἡ Χριστολογία εἶναι τό πρῶτο θέμα πού ἀναφέρει καί εἰδικά ἡ ἀναφορά τῆς ὑϊκῆς σχέσης Πατρός καί Υἱοῦ. Προτιμᾶ γι’αὐτόν τόν τονισμό τήν ἔκφραση  «υἱός Θεοῦ». Ἡ μοναδική αὐτή σχέση ἐπαναλαμβάνεται μέ διαφόρους τρόπους, πού δηλώνεται ἡ τέλεια ἑνότητα μεταξύ τους.[29] Συνοπτικά, ὁ Χριστός εἶναι ὁ τέλειος Θεός καί ὁ τέλειος ἄνθρωπος, σέ τέλεια ἑνότητα μέ τόν Πατέρα κατά τήν φύση καί τό ἔργο του.[30] Εἶναι ὁ «Λόγος» πού θα χαρακτηρίζει τό θεανθρώπινο προσώπου Του.[31]

Ἅλλο θέμα τοῦ Εὐαγγελίου εἶναι ἡ θεολογία τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Τό ἅγιο Πνεῦμα συνδέεται ὀργανικά μέ τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ἀφορᾶ στήν ἀποκάλυψη τοῦ θείου προσώπου Του. Τό ἅγιο Πνεῦμα θά κατέλθει κατά τήν Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ καί θά μείνει ἐπάνω Του, θά ὀνομαστεῖ «Παράκλητος» καί  θά διδάξει τούς μαθητές τήν ἀλήθεια. Ἐπίσης, ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα, τόν ἀποστέλλει ὅμως στόν κόσμο ὁ Ἰησοῦς (15,26).[32] Ὅπως, ὁ Ἰησοῦς δοξάζει τόν Πατέρα, τό ἴδιο καί τό Πνεῦμα, θά δοξάσει τόν Υἱό καί θά λάβει ἀπό αὐτόν τά πάντα (16,14).[33]

Ὁ Ἰωάννης ἐκτός τῶν προηγουμένων θεμάτων ἀναπτύσσει καί Τριαδολογική θεολογία.[34] Στό κεφ. 14 ἀναγνωρίζεται ἡ «οἰκονομία» τῶν τριαδικῶν προσώπων. Ἔτσι, στό κεφ. 16 ἡ κίνηση ἀρχίζει μέ τόν Παράκλητο, ὁ ὁποῖος ἀποκαλύπτει τόν Ἰησοῦ καί αὐτό ὁδηγεῖ πρός τόν Πατέρα.

Σημαντικό ἀκόμα θέμα ἀποτελεῖ ὁ ἐκκλησιολογικός χαρακτῆρας τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει ὡς πυρήνα της τόν κύκλο τῶν μαθητῶν, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἄρρηκτα ἑνωμένοι μαζί Του καί μεταξύ τους. Σαφῶς ἔχει οἰκουμενική προοπτική, ἀφοῦ ὁ Ἰησοῦς φαίνεται ὅτι μεριμνᾶ γιά τούς ἔξω ἀπό τήν ποίμνη.[35] Ἀναφέρεται, ὅτι ἡ μοναδική προϋπόθεση γιά τήν ἀνάσταση καί τήν εἴσοδο στήν αἰώνια ζωή εἶναι ἡ βρώση τοῦ Σώματος καί ἡ πόση τοῦ Αἵματός Του (6,53-57).[36]

Ἄλλο θέμα πού ἀναπτύσσεται εἶναι ἡ «αἰώνιος ζωή». Ἡ ἔκφραση αὐτή δηλώνει πίστη στόν Ἰ.Χριστό, ἡ ὁποία ἐκπληρώνεται ὡς γνώση τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου καί τοῦ Πατρός (17,3). Ἡ πίστη στόν Χριστό συνεπάγεται τήν σωτηρία, τήν ζωή, ἐνῶ ἡ ἀπιστία τήν κρίση καί τήν καταστροφή. Τήν σωτηρία ἤ τήν κρίση τους προκαλοῦν οἱ ἴδιοι ἄνθρωποι, ἀνάλογα μέ τήν στάση τους πρός τόν Ἰ. Χριστό. Καί οἱ δύο καταστάσεις ἐπισυμβαίνουν πραγματικά στήν παροῦσα ζωή καί θά ὁλοκληρωθοῦν στό μέλλον.[37]

Τελευταῖο θέμα πού θά ἀναφέρουμε εἶναι περί τῆς ἀγάπης. Εἶναι ἡ πεμπτουσία τοῦ Εὐαγγελίου, ἀφοῦ ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ κοινή ἐντολή τοῦ Χριστοῦ πρός τούς μαθητές καί τούς πιστούς. Ἡ ἀγάπη δέν εἶναι ἕνα ἁπλό συναίσθημα, ἀλλά ἡ φανέρωση τῆς ἀγάπης τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ (15,12), δηλαδή πρόκειται γιά γεγονός θεοφάνειας. « Ἡ θεία ἀγάπη ἀποτελεῖ τήν ὑπόσταση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, καθόσον φανερώνει τήν σχέση τοῦ Πατρός πρός τόν Υἱό καί αὐτοῦ πρός τόν κόσμο».[38] 

[1] Βλ. Bull Klaus-Michael, «Βιβλογνωσία τῆς Καινῆς Διαθήκης», Μτφρ. Καρακόλης Χρῆστος, Ἀθήνα 2015, σ.77.

[2] Ἀγουρίδου Σ., Ἑρμηνεία Καινῆς Διαθήκης, Τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο Α΄κεφ.1-12, Θεσσαλονίκη 2005, σ.22.

[3] Βλ. Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.123.

[4] Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.124.

[5] Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.166

[6] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σσ.133-134

[7] Keener C., The Gospel of John, A Commentary, U.S.A. 2003, p.42.

[8] Bull Klaus-Michael, «Βιβλογνωσία τῆς Καινῆς Διαθήκης», Μτφρ. Καρακόλης Χρῆστος, Ἀθήνα 2015, σ.72.  Keener C., The Gospel of John, A Commentary, U.S.A. 2003, p.40.

[9] Ἀγουρίδου Σ., Ἑρμηνεία Καινῆς Διαθήκης, Τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο Α΄κεφ.1-12, Θεσσαλονίκη 2005, σ.22. Μαυροπούλου Δ., Σχόλια στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, Ἀθήνα 2017, σσ. 17-18

[10] Ἀγουρίδου Σ., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα 1971, σ.186

[11] Μαυροπούλου Δ., Σχόλια στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, Ἀθήνα 2017, σ.19

[12] Βλ. Bull Klaus-Michael, «Βιβλογνωσία τῆς Καινῆς Διαθήκης», Μτφρ. Καρακόλης Χρῆστος, Ἀθήνα 2015, σσ. 82-84

[13] Μαυροπούλου Δ., Σχόλια στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, Ἀθήνα 2017, σ.24.

[14] Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.144.

[15] Τρεμπέλα Π., Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, Ἀθήνα 1990, σσ.25-26.

[16] Τρεμπέλα Π., Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, Ἀθήνα 1990, σ.29.

[17] Μαυροπούλου Δ., Σχόλια στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, Ἀθήνα 2017, σ.24

[18] Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.150.

[19] Ἀγουρίδου Σ., Ἑρμηνεία Καινῆς Διαθήκης, Τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο Α΄κεφ.1-12, Θεσσαλονίκη 2005, σ.24.

[20] Μαυροπούλου Δ., Σχόλια στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, Ἀθήνα 2017, σ.17

[21] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.146.

[22] Laurence E. Porter, New International Bible commentary, United States of America, 1986, p.1418.  Ἀγουρίδου Σ., Εἰσαγωγή εἰς την Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα 1971, σ.187.  Τρεμπέλα Π., Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, Ἀθήνα 1990, σ.36. Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.160.

[23] Τρεμπέλα Π., Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, Ἀθήνα 1990, σ.36. Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σσ. 145-146. Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.160. Laurence E. Porter, New International Bible commentary, United States of America, 1986, p.1418.

[24] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.130

[25] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.130

[26] Μαυροπούλου Δ., Σχόλια στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, Ἀθήνα 2017, σ.20

[27] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.136.

[28] Βλ. Laurence E. Porter, New International Bible commentary, United States of America, 1986, p.1418. Μαυροπούλου Δ., Σχόλια στό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, Ἀθήνα 2017, σσ.483-484.

[29] Βλ. Keener C., The Gospel of John, A Commentary, U.S.A. 2003. Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σς.146-147.

[30] Βλ. Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.159. Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.148.

[31] Laurence E. Porter, New International Bible commentary, United States of America, 1986, p.1418.   Ἰωαννίδου Β., Εἰσαγωγή εἰς τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθήνα, 1996, σ.155.

[32] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.149.

[33] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.149.

[34] Laurence E. Porter, New International Bible commentary, United States of America, 1986, p.1418.

[35]Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.150. Laurence E. Porter, New International Bible commentary, United States of America, 1986, p.1418.

[36] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.151.

[37] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.152.

[38] Παναγοπούλου Ἰ., Εἰσαγωγή στήν Καινή Διαθήκη, Ἀθήνα 1995, σ.152.

Πρόσφατα Άρθρα

35η   ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΕΙΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΣ  ΤΗΣ ΑΘΜ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
Πατριαρχεία - Αυτοκέφαλες Εκκλησίες

35η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΕΙΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΑΘΜ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

17 Ιουνίου 2025

Με σεμνότητα και ιεροπρέπεια ετίμησε και φέτος η Α.Θ.Μ. ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρος Β’...

Read more
Θυρανοίξια τοῦ τρίτου Ἱεροῦ Ναοῦ, πρός τιμήν τοῦ Ὁσίου Παϊσίου στήν Πάτρα
Εκκλησία της Ελλάδος

Θυρανοίξια τοῦ τρίτου Ἱεροῦ Ναοῦ, πρός τιμήν τοῦ Ὁσίου Παϊσίου στήν Πάτρα

17 Ιουνίου 2025

Σέ κλῖμα ἱερᾶς κατανύξεως ἐτελέσθησαν τά θυρανοίξια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου στήν Ἐνορία τῆς Κοιμήσεως τῆς...

Read more
Φθιώτιδος Συμεών: «Κάθε Ενορία είναι η ζώσα Εκκλησία»
Εκκλησία της Ελλάδος

Φθιώτιδος Συμεών: «Κάθε Ενορία είναι η ζώσα Εκκλησία»

17 Ιουνίου 2025

Με ένα ευχαριστιακό και πολιτιστικό ολοήμερο ενοριακό πανηγύρι ολοκληρώθηκε ο κύκλος των δράσεων του φετινού κατηχητικού έτους, την  Κυριακή των...

Read more
Κυριακή των Αγίων Πάντων στα Αγγίδια Νάξου
Εκκλησία της Ελλάδος

Κυριακή των Αγίων Πάντων στα Αγγίδια Νάξου

17 Ιουνίου 2025

Την Κυριακή των Αγίων Πάντων 15-6-2025, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Καλλίνικος, μετέβη στον Ιερό Ενοριακό Ναό Αγίου Χαραλάμπους Αγγιδίων...

Read more
Κρήτης Ευγένιος: «Οι φωτογράφοι καταφέρνουν με το χάρισμά τους να κάνουν στιγμιαίο το αιώνιο»
Εκκλησία της Ελλάδος

Κρήτης Ευγένιος: «Οι φωτογράφοι καταφέρνουν με το χάρισμά τους να κάνουν στιγμιαίο το αιώνιο»

17 Ιουνίου 2025

Τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας με θέμα «Τα λιμάνια μας», τελέστηκαν χθες Κυριακή 15/6 τον Σεβ. Μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Ιγνάτιο...

Read more
Ιερά αποδημία σε μοναστήρια της Πελοποννήσου
Εκκλησία της Ελλάδος

Δείτε τι μας περιμένει και τι θα περιέχει ο Προσωπικός Αριθμός

16 Ιουνίου 2025

Δείτε τι μας περιμένει και τι θα περιέχει ο Προσωπικός Αριθμός. Ηλεκτρονικές Ταυτότητες και Προσωπικός Αριθμός. Ζούμε σε μια εποχή...

Read more
Η ΕΞΟΔΙΟΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ  π. ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΚΡΗ ΣΤΟ ΛΕΧΑΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

Η ΕΞΟΔΙΟΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ π. ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΚΡΗ ΣΤΟ ΛΕΧΑΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

16 Ιουνίου 2025

Το Σάββατο, 14 Ιουνίου 2025, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κεγχρεών κ. Αγάπιος, με την σεπτή εντολή του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ....

Read more
«Ποιμαντικὴ ἐπίσκεψη τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας Εὐσεβίου στὴν Ἰκαρία»
Εκκλησία της Ελλάδος

«Ποιμαντικὴ ἐπίσκεψη τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας Εὐσεβίου στὴν Ἰκαρία»

16 Ιουνίου 2025

Κατὰ τὸ τριήμερο 13 ἕως 15 Ἰουνίου 2025, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας Σάμου, Ἰκαρίας καὶ Κορσεῶν κ.κ. Εὐσέβιος πραγματοποίησε ποιμαντικὴ...

Read more
Ὑποτροφία ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου
Εκκλησία της Ελλάδος

Ὑποτροφία ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου

16 Ιουνίου 2025

Τήν Παρασκευή 13 Ἰουνίου 2025 στόν προαύλιο χῶρο τοῦ Γυμνασίου τῶν Σύγχρονων Ἐκπαιδευτηρίων Κοτρώνη ἔγινε ἡ τελετή λήξη τῆς Σχολικῆς...

Read more
Εορτασμός ονομαστηρίων Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας  Ιερωνύμου
Εκκλησία της Ελλάδος

Εορτασμός ονομαστηρίων Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Ιερωνύμου

16 Ιουνίου 2025

Με πνευματική κατάνυξη, εκκλησιαστική μεγαλοπρέπεια και την παρουσία πλήθους πιστών, τιμήθηκε και εφέτος η μνήμη του Αγίου Ιερωνύμου του Πενταγλώσσου...

Read more
ΟΙ Πρωτοκορυφάιοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος
Εκκλησιαστική Επικαιρότητα

Ἡ νηστεία τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων

16 Ιουνίου 2025

Ἀρχίζει ἀπὸ τή Δευτέρα μετὰ τὴν Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων καὶ λήγει στίς 28 Ἰουνίου, τὴν παραμονὴ δηλ. τῶν Ἀγ. Ἀποστόλων Πέτρου καὶ...

Read more
Η νηστεία των Αγίων Αποστόλων: Γιατί και πώς νηστεύουμε
Πνευματικές Διδαχές

Η νηστεία των Αγίων Αποστόλων: Γιατί και πώς νηστεύουμε

16 Ιουνίου 2025

Μία ακόμη περίοδος νηστείας είναι η λεγόμενη νηστεία των Αγίων Αποστόλων. Ονομάζεται έτσι διότι προηγείται των δύο αποστολικών εορτών: της...

Read more
Σερρών Θεολόγος: «Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού!»
Εκκλησία της Ελλάδος

Σερρών Θεολόγος: «Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού!»

16 Ιουνίου 2025

Στο ιερό Παρεκκλήσιο της πόλεως των Σερρών, επ’ ονόματι των Αγ. Ιωάννου του Σερραίου και Λουκά Αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως της Κριμαίας,...

Read more
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου επι τη κοιμήσει του Αρχιεπισκόπου κυρού Χρυσοστόμου
Πατριαρχεία - Αυτοκέφαλες Εκκλησίες

Παύση Τυχικού….και στο βάθος Αθανάσιος

16 Ιουνίου 2025

Υπεύθυνη δήλωση ενώπιον Θεού και ανθρώπων : Για το παρόν ουδέποτε ζητήθηκε ευλογία από κανένα μητροπολίτη ούτε και από τον...

Read more
Κρήτης Ευγένιος : «Η θάλασσα δεν χωρίζει, ενώνει τους τόπους και τις καρδιές»
Εκκλησία της Ελλάδος

Κρήτης Ευγένιος : «Η θάλασσα δεν χωρίζει, ενώνει τους τόπους και τις καρδιές»

16 Ιουνίου 2025

Εντυπωσιακά ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις της Ναυτικής Εβδομάδας 2025, που διοργανώνει η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος και φέτος και είναι αφιερωμένη στην...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

Η εορτή των Αγίων Πάντων στην ιερά και σεβασμία Μονή των Αγίων Πάντων Τριταίας
Πνευματικές Διδαχές

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ, ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΕΣ

15 Ιουνίου 2025

του Αρχιμ . Γρηγορίου Κωνσταντίνου Δρ Θ. Ιεροκήρυξ Ι. Μ. Κασσανδρείας Οι Άγιοι Πάντες τους οποίους γιορτάζομαι κάθε χρόνο την...

Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

14 Ιουνίου 2025
Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων – Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ

14 Ιουνίου 2025
Η εορτή  των Αγίων Πάντων  στην Ιερά Μονή Παναγίας Σεϊδανάγιας

Το μήνυμα της Κυριακής των Αγίων Πάντων

14 Ιουνίου 2025
Το διαχρονικό κάλεσμα των Αγίων Πάντων

Οι φίλοι του Χριστού δικοί μας φίλοι

14 Ιουνίου 2025
Μποροῦμε νά γίνουμε ἅγιοι σήμερα;

Μποροῦμε νά γίνουμε ἅγιοι σήμερα;

10 Ιουνίου 2023
Η εορτή  των Αγίων Πάντων  στην Ιερά Μονή Παναγίας Σεϊδανάγιας

Των Αγίων Πάντων τα κατορθώματα

10 Ιουνίου 2023
Μποροῦμε νά γίνουμε ἅγιοι σήμερα;

«Υπάρχουν άγιοι;»

9 Ιουνίου 2023
Οἱ Ἅγιοι Πάντες ἔγιναν μάρτυρες τῆς δύναμης τοῦ Ἀναστάντος

Οἱ Ἅγιοι Πάντες ἔγιναν μάρτυρες τῆς δύναμης τοῦ Ἀναστάντος

18 Ιουνίου 2022
Οἱ Ἅγιοι Πάντες ἔγιναν μάρτυρες τῆς δύναμης τοῦ Ἀναστάντος

Μια ευλογημένη… διάσπαση των οικογενειακών δεσμών – Κυριακή Α’ Ματθαίου των Αγίων Πάντων

12 Ιουνίου 2020
Η εορτή  των Αγίων Πάντων  στην Ιερά Μονή Παναγίας Σεϊδανάγιας

Συνακόλουθοι και Πάντων των Αγίων

22 Ιουνίου 2019
Μποροῦμε νά γίνουμε ἅγιοι σήμερα;

Λόγος περί των Αγίων Πάντων

2 Ιουνίου 2018
Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, πρεσβευτές των ανθρώπων προς τον Ιησού Χριστό

2 Ιουνίου 2018
«Συγγενώμεθα τοις Αγίοις»

«Συγγενώμεθα τοις Αγίοις»

3 Ιουνίου 2018
Oι Άγιοι είναι ζωντανοί!

Το μήνυμα της Κυριακής των Αγίων Πάντων

2 Ιουνίου 2018
Μποροῦμε νά γίνουμε ἅγιοι σήμερα;

Οι δεσμοί με τους Φίλους μας

3 Ιουνίου 2018
Μα Συ μπορείς και παρηγορείς

Ἡ ἕνωσή μας μέ τόν Θεό

1 Ιουνίου 2018
Συγχορδία «δυνάμεων»

«Ο Δρόμος του Σταυρού»

31 Μαΐου 2018
Ἡ ἀληθινὴ τιμὴ τῶν ἁγίων

Ἡ ἀληθινὴ τιμὴ τῶν ἁγίων

31 Μαΐου 2018
Oι Άγιοι είναι ζωντανοί!

Oι Άγιοι είναι ζωντανοί!

30 Μαΐου 2018
Το διαχρονικό κάλεσμα των Αγίων Πάντων

Το διαχρονικό κάλεσμα των Αγίων Πάντων

10 Ιουνίου 2017
Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Κήρυγμα για την Κυριακή των Αγίων Πάντων

10 Ιουνίου 2017
Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Τό κήρυγμα τῆς Κυριακῆς τῶν Ἁγίων Πάντων

16 Νοεμβρίου 2023
Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Κήρυγμα εις την Κυριακή των Αγίων Πάντων

10 Ιουνίου 2017
Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Κυριακή των Αγίων Πάντων – Το Κήρυγμα του Ευαγγελίου

10 Ιουνίου 2017
Τι Εορτάζουμε την Κυριακή των Αγίων Πάντων

Κυριακή Α’ Ματθαίου των Αγίων Πάντων

10 Ιουνίου 2017
Next Post
Ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως ομιλητής στην «Κροκίδειο» Αίθουσα

Ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως ομιλητής στην «Κροκίδειο» Αίθουσα

Τα νεύρα είναι εγωισμός

Τα νεύρα είναι εγωισμός

Γιατί φιλάμε το χέρι του παπά;

Γιατί φιλάμε το χέρι του παπά;

Δύο εκδηλώσεις για την Ταυτότητα Φύλου στον Βόλο

Δύο εκδηλώσεις για την Ταυτότητα Φύλου στον Βόλο

Η Σύνοδος για το κτήμα Προμπονά

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist