Τελικὰ σεπτοὶ Ἱεράρχες μποροῦμε νὰ ἐλπίζουμε στὴν Πανορθόδοξη;

Toῦ Βασίλειου Εὐσταθίου, Δρ. Φυσικοῦ, πτ. Θεολογίας (Τμ.Κοιν.Θ.ΕΚΠΑ)

Κατ΄ ἀρχὴν θὰ ἐπιθυμούσαμε νὰ σχολιάσουμε ὅσον ἀφορὰ τὸ ἄρθρο τοῦ σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱερόθεου »Ρωσία καὶ Οὐκρανία» τὰ ἐξής: Ἐδῶ καὶ ἕνα χρόνο σαφέστατα ὁ Μητροπολίτης Ὀνούφριος μὲ τὸ μεγάλο μέρος τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ ποὺ τὸν ἀκολουθεῖ ἀποδεικνύουν μὲ τὴν ἀπόρριψη τῆς χορήγησης τῆς Αὐτοκεφαλίας ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὅτι νιώθουν τους Ρώσους ὡς ἀδελφούς τους, καὶ ὄχι ὡς ἐχθροὺς τους ἀπὸ τοὺς ὁποίους θέλουν νὰ ἀποκοποῦν.

Ἀντιθέτως αὐτοὶ μὲ τοὺς ὁποίους δὲν θέλουν νὰ ἔχουν οὔτε κὰν κοινωνία, εἶναι οἱ ἀχειροτόνητοι καὶ οἱ καθηρεμένοι σύμφωνα μὲ τὴν συνοδικὴ ἀπόφαση τῶν Ρώσων Ἱεραρχῶν. Αὐτὴ ἡ σταθερὴ καὶ ἀκλόνητη στάση τους, παρ᾿ όλους τοὺς διωγμούς καὶ τοὺς κατατρεγμούς τους κατὰ καιρούς, ὅπως σήμερα ἀπὸ ὀπαδοὺς τῆς Αὐτοκέφαλης, μπορεῖ νὰ γίνει κατανοητή, γιατὶ ὅσον ἀφορὰ τὰ ἐγκλήματα τοῦ Σοβιετικοῦ καθεστώτος, αὐτὰ δὲν ἦταν μόνο εἰς βάρος τῶν Οὐκρανῶν, ἀλλὰ καὶ εἰς βάρος ὅλου τοῦ Ρωσικοῦ λαοῦ. Καὶ αὐτὸ συνέβη καὶ μὲ τὴν πείνα, λόγω τῆς κολεκτιβοποίησης. Ἐπίσης οἱ ἀπαρχὲς τῆς οὐνίας δὲν ἔχουν καμιὰ σχέση μὲ τὴν πολιτικὴ ἐπιρροὴ τῆς Ρωσίας στὴν Οὐκρανία, καθὼς αὐτὲς ἐντοπίζονται ἱστορικὰ τὴν περίοδο τῆς Πολωνικῆς κατάκτησης τῆς περιοχῆς μέχρι τὸ 1667, ὅπου ἄν καὶ τότε αὐτὴ τερματίστηκε, ἡ οὐνία δὲν ἔπαψε νὰ ἀκολουθεῖ τὴν Οὐκρανία στὴν ἱστορία της μέχρι σήμερα. Καὶ σήμερα βέβαια εἶναι τοῖς πάσι γνωστὸ ὅτι δὲν ὑποστηρίζεται ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς κανονικῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ὑπὸ τὸν Ὀνούφριο τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπὸ τὸν Ἐπιφάνιο.

Πέρα ἀπὸ τὶς θέσεις τοῦ σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Ναυπάκτου καὶ ὡς πρὸς τὴν ἀναγνώριση τῆς οὐκρανικῆς Αὐτοκεφαλίας ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, δὲν παύει νὰ ἔχει παρουσιάσει μιὰ πολὺ ἐνδιαφέρον πρόταση γιὰ τὴν ἐπίλυση τοῦ οὐκρανικοῦ ζητήματος στὶς ἀρχὲς Σεπτεμβρίου, στὴν ὁποία συμφωνήσαμε κατὰ μέρος καὶ μὲ μιὰ δική μας πρόταση πρὸς τὴν ἴδια γενικὴ κατεύθυνση στὴν σχετική μελέτη μας («Εἴς τῶν τύπων τῶν ἤλων» τοῦ Οὐκρανικοῦ). Κεντρικὸς ἄξονας τῶν προτάσεων αὐτῶν εἶναι ἡ ἀναγνώριση καὶ τοῦ Ὀνούφριου καὶ τοῦ Ἐπιφάνιου σὲ ἕνα κατ΄ οἰκονομία ἐκκλησιαστικὸ καθεστῶς ὅπως αὐτὸ τῆς διαιρεμένης σὲ πέντε περιοχὲς Ἑλλάδος (ἤ ἐναλλακτικὰ ὅπως αὐτὸ τῶν παράλληλων διοικήσεων τῆς διασποράς). Βασικὸ αἴτημά τῶν προτάσεων εἶναι ἡ σύγκληση Πανορθόδοξης Συνόδου ἤ Συνόδου Προκαθημένων (ἤ ἔστω καὶ Σύναξης Προκαθημένων). Αὐτὸ τὸ αἴτημα ὑποστηρίζουν καὶ οἱ δέκα Ἕλληνες Ἱεράρχες ποὺ στὴν ΙΣΙ στὶς 12 Ὀκτωβρίου ὑποστήριξαν τὴν ἀναβολὴ τῆς λήψης ἀπόφασης γιὰ τὸ θέμα μὲ βάσιμα ἐπιχειρήματα, καὶ ἐφόσον δὲν εἰσακούονταν πρότειναν τὴν λήψη ἀπόφασης μετὰ ἀπὸ ψηφοφορία, ποὺ οὔτε σὲ αὐτὸ δὲν βρήκαν τελικὰ ἀνταπόκριση. Ὅμως ποιὰ εἶναι ἡ ἄποψη ὡς πρὸς τὴν σύγκληση Πανορθόδοξης τῶν ὑποστηρικτῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὴν χορήγηση τῆς Αὐτοκεφαλίας;

Μετὰ ἀπὸ μελέτη δημοσιευμάτων, ἀλλὰ καὶ προσωπικὴ ἔρευνα, διαπιστώσαμε ὅτι οἱ ἀπόψεις τῶν ὑπὲρ τῆς Αὐτοκεφαλίας ἤ συμβιβαζόμενων μὲ αὐτὴν Ἑλλήνων Ἱεραρχῶν διίστανται. Ἔτσι ἀπὸ τὴν μιὰ πλευρὰ ἀκούστηκαν θέσεις ὅτι ἡ ΙΣΙ, καὶ πρῶτον σεβάστηκε τὴν κανονικότητα τοῦ Μητροπολίτη Ὀνούφριου (κι ἄς μὴν ἀναφέρει τίποτα γι᾽ αὐτὸν τὸ δελτίο τύπου-ἀπὀφαση, ἀλλὰ οὔτε καὶ οἱ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς συνεδρίασης θέσεις τῶν Μητροπολιτῶν ποὺ δημοσιεύθηκαν, δηλαδὴ μὲ ἄλλα λόγια ἄς παρουσιάζεται ἐπισήμως νὰ ἀγνοεῖται πλήρως), καὶ δεύτερον Αὐτὴ μετὰ τὴν ἀπόφασή της (δηλαδὴ δελτίο τύπου της) ἄνοιξε τὸν δρόμο πρὸς τὴν σύγκληση τῆς Πανορθόδοξης καὶ τὴν ἐξεύρεση τῆς λύσης. Ἄν καὶ δὲν πιστεύουμε ὅτι μὲ αὐτὴ τὴν στάση της ἡ Ἱεραρχία βοήθησε σὲ ὁτιδήποτε στὴν ἐκκλησιαστικὴ κρίση λόγω τοῦ Οὐκρανικοῦ, ἀλλὰ μάλλον τὴν ἐπιδείνωσε, ὡστόσο εὐχόμαστε ὅντως τὸ θέμα νὰ ὁδηγηθεῖ στὴν λύση. Ὅμως ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ἀκούστηκαν θέσεις ὅτι δὲν πρόκειται νὰ ἐπιδιώξουν οἱ Ἱεράρχες μας Πανορθόδοξη, καθὼς σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση ἡ πλειοψηφία δὲν θὰ ταχθεῖ μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο μας, ἀλλὰ μὲ αὐτὸ τῆς Μόσχας. Ἔτσι γιὰ νὰ ἀποφευχθεῖ μιὰ τέτοια ἐξέλιξη, ὅπου δὲν θὰ δικαιωθεῖ τὸ Πατριαρχεῖο μας, προτιμάται ἡ παραμονὴ στὴν διαίρεση, ἐνῶ αὐτὸ ποὺ τοὺς λυπεῖ εἶναι ὅτι ἔτσι ἐκ τῶν πραγμάτων τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο δὲν θὰ ἀναγνωρίζεται πιὰ ἀπὸ ὅλους, δηλαδὴ δὲν θὰ εἶναι πιὰ Οἰκουμενικό (αὐτὸ ὅμως τότε δὲν εἶναι ἡ ὅντως μεγάλη ζημία, καὶ γι’ Αὐτό, καὶ γιὰ ὅλη τὴν Ὀρθοδοξία;).

Τελικὰ τὸ αἴτημα τῆς Πανορθόδοξης στὸ ὁποῖο συγκλίνουν πολλοὶ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς δέκα σεβ. Ἕλληνες Ἱεράρχες καὶ τὸν σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱερόθεο, ἀλλὰ καὶ πέρα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἡ πλειοψηφία τῶν Προκαθήμενων καὶ πλήθος Ἱεραρχῶν, εἶδε σήμερα φῶς στὴν ἐκπλήρωσή του μὲ τὴν πρωτοβουλία τοῦ Μακαριώτατου Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Θεοφίλου, ὅπου ἀπὸ τὴν Ρωσικὴ Πρωτεύουσα ἀπεύθυνε πρόσκληση στοὺς Προκαθήμενους ὅλου τοῦ Ὀρθόδοξου κόσμου νὰ συναχθοῦν ὅλοι μαζὶ γιὰ διάλογο στὰ Ἱεροσόλυμα ὑπὲρ τῆς διατήρησης τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας καὶ τῆς εὐχαριστιακῆς κοινωνίας, ποὺ τόσο δοκιμάζεται σήμερα, μιὰ κρίση ποὺ ἔφθασε στὸ ἀπόγειό της μὲ τὸ Οὐκρανικό. Ἐμεῖς ἄς εὐχηθοῦμε τρία πράγματα: Πρῶτον, ὅλες οἱ τοπικὲς Ἐκκλησίες μέσω τῶν Προκαθήμενών τους νὰ ἀνταποκριθοῦν θετικά, χωρὶς νὰ θέσουν ὁποιαδήποτε ἐμπόδια. Δεύτερον, νὰ ξεπεραστοῦν ὅποια ἄλλα ἐμπόδια καὶ δυσχέρειες προκύψουν στὴν πορεία καὶ νὰ πραγματοποιηθεῖ ὁ διάλογος. Τρίτον, νὰ ὑπάρξει μὲ φιλαδελφία καὶ ὄχι φιλοπρωτία πνεῦμα συναίνεσης ποὺ θὰ ἐπιφέρει καλοὺς καρποὺς, ὥστε τὸ ὅλο θέμα νὰ μπεῖ σὲ σταθερὴ πορεῖα πρὸς τὴν ἐπίλυση του καὶ ἔξοδο ἀπὸ τὴν κρίση.