Κυριακή των Προπατόρων

Βασιλική-Μαρία Βασιλείου, φοιτήτρια Θεολογικής Σχολής Αθηνών

Κυριακή των Προπατόρων (Ααρών, Αβραάμ, Αδάμ, Εύα, Δαυίδ, Δεβόρα, Εσθήρ, Μελχισεδέκ, Νώε, Ραχήλ, Ρεβέκκα, Σάρα, Ισαάκ, Ιώβ, Ιακώβ, Ιωσήφ)

Η Κυριακή των Προπατόρων αποτελεί κινητή εορτή κατά την οποία εορτάζονται από την Εκκλησία μας οι προπάτορες του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού (Ααρών, Αβραάμ, Αδάμ, Εύα, Δαυίδ, Δεβόρα, Εσθήρ, Μελχισεδέκ, Νώε, Ραχήλ, Ρεβέκκα, Σάρα, Ισαάκ, Ιώβ, Ιακώβ, Ιωσήφ).

Εκκινώντας με χρονολογική σειρά θα τοποθετούσαμε πρώτο τον προπάτορα (κατ’ άλλους πρωτόπλαστο. Ο όρος «προπάτορας» προτιμάται από τους Πατέρες της Εκκλησίας) Αδάμ (= χοϊκός, χωμάτινος), ο οποίος είναι ο πρώτος άνθρωπος που δημιούργησε ο Θεός κατά την έκτη ημέρα της Δημιουργίας (Γεν. 1:26-27 και 2:7- δύο ανθρωπολογικές διηγήσεις) και ακολούθως έπλασε την Εύα από την δεξιά πλευρά αυτού (Γεν. 2:21-22).

Παραμένουμε στο βιβλίο της Γενέσεως και προχωρούμε στο επόμενο πρόσωπο, τον Νώε. Ο Νώε είναι εκείνος που στην γνωστή βιβλική διήγηση κατασκευάζει μετά από εντολή του Θεού μια Κιβωτό για να σώσει την οικογένεια του και όλα τα είδη ζώων από τον επερχόμενο κατακλυσμό που θα ισοδυναμούσε με αφανισμό κάθε ζωντανού πλάσματος πάνω στην γη (Γεν. 6-8).

Ο Μελχισεδέκ (εβρ. βασιλιάς της δικαιοσύνης), εμφανίζεται ως προστάτης του Αβραάμ (Γεν. 14:18-20) αλλά και ως βασιλιάς, άρα και ιερέας της Σαλήμ. Στον 109ο Ψαλμό ο Δαυίδ παρουσιάζεται ως συνεχιστής του Μελχισεδέκ (σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ), ενώ στην Προς Εβραίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου (Εβρ. 7, 5:6-10 και 6:20) το πρόσωπο, το όνομα, οι τίτλοι του Μελχισεδέκ, σκιαγραφούν κατά κάποιο τρόπο τα χαρακτηριστικά του Ιησού.

Έπειτα έρχεται στο προσκήνιο ο γενάρχης Αβραάμ και η σύζυγος του Σάρα. Οι δύο αυτοί άνθρωποι όντας μεγάλοι σε ηλικία αδυνατούν να τεκνοποιήσουν. Ο Θεός συνάπτει διαθήκη με τον Αβραάμ και του υπόσχεται ότι οι απόγονοι του θα είναι τόσοι πολλοί όσοι οι κόκκοι της άμμου (Γεν. 15:5). Η Σάρα εμφανίζεται δύσπιστη έχοντας γνώση της αδυναμίας της λόγω ηλικίας να κυοφορήσει (Γεν. 18:9-15), όμως ο Θεός τους χάρισε έναν γιό, τον Ισαάκ. Ο Θεός, βέβαια, για να δοκιμάσει την πίστη του Αβραάμ του ζητά να προσφέρει θυσία τον υιό του και να αποδειχθεί έτσι η εμπιστοσύνη του σε Αυτόν (Γεν. 22:1-19).

Ο Ισαάκ νυμφεύθηκε την Ρεβέκκα και απέκτησε μαζί της δύο υιούς. Ο Ιακώβ, ο οποίος αν και δευτερότοκος, όπως μαρτυρά η βιβλική διήγηση, εξαπατά τον πατέρα του προσποιούμενος τον αδελφό του και λαμβάνει την ευλογία του αντί του αδελφού του Ησάυ (Γεν. 27:1-40).

Ο Ιακώβ απέκτησε δώδεκα υιούς (όσες και οι φυλές του Ισραήλ). Ένας από αυτούς ονομαζόταν Ιωσήφ (από την σύζυγό του Ραχήλ, Γεν. 35:22-26). Ο Ιωσήφ εμφανίζεται στην Παλαιά Διαθήκη στην πολύ γνωστή διήγηση όπου οι αδελφοί του τον μισούν και τον πωλούν ως δούλο στον Φαραώ της Αιγύπτου (Γεν. 37:1-36).

Μια ακόμη μεγάλη βιβλική μορφή είναι ο Ααρών, ο αδελφός του Μωυσή και της Μαριάμ. Ο Ααρών στο βιβλίο της Εξόδου παρουσιάζεται να μιλά εκ στόματος Μωυσέως καθότι ο Μωυσής ήταν βραδύγλωσσος (Εξ. 4:10-17). Επίσης δεν πρέπει να παραθεωρηθεί το γεγονός ότι ο Ααρών χρίστηκε από τον Μωυσή αρχιερέας στο πρώτο ιερό, την Σκηνή του Μαρτυρίου (Λευ. 8:1-36) και από αυτόν ξεκινά η αλυσίδα των αρχιερέων «Ααρών-Ελεάζαρ-Φινεές».

Στο έβδομο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, αυτό των Κριτών, η κριτής Δεβόρα δικάζει τις υποθέσεις των ισραηλιτών (Κριτ. 4:4-5), ενώ μαζί με τον κριτή Βαράκ αντιμετώπισαν τους Χαναναίους (Κριτ.4:23-24) και δοξολόγησαν-ύμνησαν τον Θεό για τη νίκη αυτή με το περίφημο άσμα της Δεβόρα (Κριτ. 5:1-31).

Στο βιβλίο της Εσθήρ η ομώνυμη ηρωίδα-πρωταγωνίστρια και σύζυγος του βασιλιά Ξέρξη προσπαθεί να σώσει τους ιουδαίους συμπατριώτες της από τα καταστροφικά σχέδια του ανώτατου αξιωματούχου Αμάν. Ο βασιλιάς μαθαίνει μέσω της Εσθήρ τα σχέδια του Αμάν και αποφασίζει τον απαγχονισμό του, αλλά εκδίδει και διάταγμα με το οποίο σώζει τους Ιουδαίους. Η Εσθήρ, με την σωτήρια παρέμβασή της καθιέρωσε και την «Εορτή των Κλήρων» (εβρ. Πουρρίμ, μεταιχμαλωσιακή εορτή) ή αλλιώς «Μαρδοχαϊκή Ημέρα».

Ακόμη, ο Δαυίδ, ένας από τους γνωστότερους βασιλείς του ενιαίου ακόμη βασιλείου (διάσπαση σε βόρειο και νότιο: 926/5 π.Χ.) και πατέρας του μετέπειτα βασιλιά Σολομώντα που χρίεται βασιλιάς από τον τελευταίο κριτή, τον Σαμουήλ (Α’ Βας. 16:12-13) μετά την απείθεια του βασιλιά Σαούλ στον Θεό εξαιτίας της τέλεσης θυσίας από αυτόν αντί του αρχιερέα (Α’ Βας. 13:7-10). Ενώ είναι εκείνος που μετέφερε την Κιβωτό του Κυρίου από το Κιριάθ Ιαρίμ στην Ιερουσαλήμ (Β’ Βας. 6:1-19).

Ας μην ξεχάσουμε τέλος τον δίκαιο Ιώβ (ιώβειος υπομονή). Ο Θεός δοκιμάζει την ευσέβεια του Ιώβ (Ιώβ 1:1-2:13) κι εκείνος φτάνει στο σημείο ακόμα και να καταραστεί την ημέρα της γέννησής του. Παραπονείται και θλίβεται για την κατάσταση στην οποία έχει πέσει και αναπολεί το πόσο ευτυχισμένος ήταν, ενώ θίγει κατά κύριο λόγο το θέμα της θεοδικίας. Στο τέλος του βιβλίου ο Ιώβ συμφιλιώνεται με τον Θεό και επέρχεται η αποκατάστασή του στην πρότερη ευτυχία του (Ιώβ 42:7-17).