Ιερά Μονή Σωσίνου: Η Φωτοβόλος Εστία της Ηπείρου

H Ιερά Μονή Σωσίνου -Ευαγγελίστρια όπως είναι πιο γνωστή στους κατοίκους της περιοχής- βρίσκεται 50 χιλιόμετρα βορειοδυτικά των Ιωαννίνων. Είναι σταυροπηγιακή Μονή, αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και ανήκει στην αρμοδιότητα της Ιεράς Μητρόπολης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης.

Η ιστορική της διαδρομή «χάνεται» στους αιώνες. Το βέβαιο είναι πως τη σημερινή της μορφή έλαβε το 1598, όταν κτίστηκε πάνω στα ερείπια άλλου Βυζαντινού μοναστηριού. Ενδεχομένως ο αρχικός ιδρυτής της να λεγόταν Σώσινος, εξού και η ονομασία του λόφου στον οποίο είναι κτισμένη η Ιερά Μονή.

Κτήτορας της Ι.Μ. είναι ο μεγαλέμπορας, καταγόμενος από την περιοχή (Πογδόριανη η παλαιά της ονομασία) Ιωάννης Σιμωτάς, που δραστηριοποιείτο στη Μολδαβία. Με την ανακατασκευή της το 1598, την κατέστησε θρησκευτικό και εκπαιδευτικό κέντρο της περιοχή, καθώς για 126 χρόνια ήκμασε η «Σχολή Σωσίνου», την οποία ο Ιωάννης Λαμπρίδης (ένας από τους κορυφαίους Ηπειρώτες ερευνητές – συγγραφείς), είχε χαρακτηρίσει ως «φωτοβόλο εστία της Ηπείρου».

Στη Σχολή καλλιεργήθηκαν τα γράμματα, όχι μόνο τα θεολογικά, αλλά η Ελληνική γραμματεία καθώς και τα λατινικά. Μεταξύ των κορυφαίων διδασκάλων της ήταν ο Δανιήλ, μητροπολίτης (στην αρχή) Τομοράβας και Πρεσλάβας (παλιάς πρωτεύουσας της Βουλγαρίας) και στη συνέχεια ηγούμενος και καθηγητής της Ιεράς Μονής Σωσίνου.

Από την Ιερά Μονή Σωσίνου προέρχεται -μεταξύ άλλων- και ο μετέπειτα μητροπολίτης της Ουγγροβλαχίας Δοσίθεος Φιλίτης.

Οι τοιχογραφίες του ναού χρονολογούνται στα 1602. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο παραστάσεις στο ιερό και στο νάρθηκα με τις μορφές των κτητόρων της Μονής. Πρόκειται για τον Ιωάννη Σιμωτά, τον Ιωάννη και Εμμανουήλ Κονδαράτο και τον Ιωαννάκη Κυρίτζη, που φαίνεται να έχουν συνεισφέρει κι αυτοί στην κατασκευή της Μονής. Τοιχογραφίες έγιναν και κατά το έτος 1838. Σταδιακά η Ιερά Μονή Σωσίνου ακολούθησε την τύχη των άλλων μοναστηριών της Ηπείρου και γνώρισε την παρακμή, η οποία ειδικά μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, συνοδεύτηκε και με εγκατάλειψη του συγκροτήματος που σταδιακά επέφερε την κατάρρευση των κτισμάτων, εκτός του καθολικού της Ιεράς Μονής.

Το 2008, είναι ο χρόνος-σταθμός για την Ιερά Μονή, καθώς έγινε η πρώτη μεγάλη και ολοκληρωμένη προσπάθεια αποκατάστασης και ανάδειξής της. Από την τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (με πρωτοβουλία του νυν Περιφερειάρχη Ηπείρου Αλ. Καχριμάνη) και με την επίβλεψη των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών, διατέθηκαν σημαντικές πιστώσεις με τις οποίες «ανασυστάθηκε» πάνω στα υπολείμματα το Αρχονταρίκι, μεγάλο μέρος των κελιών, αποκαταστάθηκε η στέγη του καθολικού κ.α. Το συγκρότημα, εντός του οποίου υπάρχει και στεγασμένη στέρνα, περιβάλλεται από πέτρινο τοίχο.

Η Ιερά Μονή υπάγεται στην ενορία του Αγ. Παντελεήμονος Παρακαλάμου και την ευθύνη της έχει ο πρεσβύτερος π. Διονύσιος Τάτσης. Με πρωτοβουλία και μέριμνα του ιδίου, σε χώρους της Ιεράς Μονής έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια δύο παρεκκλήσια: Του Αγίου Παϊσίου και των Ηπειρωτών Αγίων, το οποίο έχει τη μορφή κατακόμβης.

Σήμερα αποτελεί ένα από τα πλέον επισκέψιμα μοναστήρια των Ιωαννίνων από μεμονωμένους προσκυνητές, σχολεία, προσκυνηματικές εκδρομές.

Ο λόφος Σωσίνου αποτελούσε τις πρώτες ημέρες κήρυξης του Ελληνοϊταλικού πολέμου, την έδρα του παρατηρητηρίου του Ελληνικού Στρατού και ειδικότερα του Πυροβολικού, από το οποίο δόθηκαν οι συντεταγμένες για την πρώτη νίκη κατά των εισβολέων με την επιτυχή στόχευση του Ταγματάρχη Κωστάκη κατά των Ιταλικών στρατευμάτων. Στον αύλειο χώρο της Ιεράς Μονής έχει ανεγερθεί μνημείο για τους «πολεμιστές» της επιτυχίας αυτής.

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει εγκατεστημένη μοναστική αδελφότητα, στην Ιερά Μονή τελείται πλήθος ακολουθιών στη διάρκεια του χρόνου, από τον εφημέριο της Ενορίας Παρακαλάμου. Μεταξύ άλλων -στην εορτή του- την 25^η Μαρτίου, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα (Εσπερινός της Αγάπης), του Αγίου Παϊσίου, των Ηπειρωτών Αγίων, της Αναλήψεως, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου (παρακλήσεις), την 28^η Οκτωβρίου, στα Εισόδια της Θεοτόκου κ.α.

Πώς θα πάτε: Η Ιερά Μονή Σωσίνου βρίσκεται στον Παρακάλαμο Ιωαννίνων (στο βορειοδυτικό τμήμα του Ν. Ιωαννίνων). Από την πόλη των Ιωαννίνων απέχει 50 χιλιόμετρα (45 Παρακάλαμος + 5 για τη Μονή).

Για την επίσκεψή σας, μπορείτε να επικοινωνείτε, είτε με την Ενορία, είτε με τον π. Διονύσιο (τηλ. 26550-22788).

Κιβωτός της Ορθοδοξίας