Το «καλωσόρισμα» του Αρχιεπισκόπου στον Πρωθυπουργό

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΙΣ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ Β΄ ΕΠΙ ΤΗ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ κ. ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΕΡΑΝ ΣΥΝΟΔΟΝ (13.12.2021)

Ἐξοχώτατε Κύριε Πρωθυπουργέ,

Θά ἤθελα νά ἐκφράσω τήν ἱκανοποίηση τόσον τῶν ἀδελφῶν Ἀρχιερέων, τῶν μελῶν τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὅσον καί ἐμοῦ προσωπικῶς γιά τήν ἄμεση ἀνταπόκρισή σας στήν πρόσκλησή μας.

Ἡ παρουσία σας ἐδῶ σήμερα δέν ἔχει τυπική σημασία ἀλλά εἶναι συμβολική, μέ τό θεολογικό νόημα τοῦ ὅρου σύμβολο. Ἀπό τήν ἐπίσκεψή σας σήμερα, αὐτό σημαίνεται καί συμπεραίνεται. Ἡ μεταξύ μας ἤδη ὑπάρχουσα ἐπικοινωνία ἐπιβεβαιώνει τήν ἀναγνώριση τῆς ἀνάγκης τῆς συνέχειας καί τῆς ἐξελίξεως τῶν μεταξύ μας σχέσεων, τῶν Σχέσεων Ἐκκλησίας-Πολιτείας.

Αὐτό εἶναι καί ἕνας τρόπος ἀναγνώρισης τῆς ἀνάγκης τῆς παρουσίας τοῦ ἄλλου. Σέ αὐτό τό πνεῦμα τέθηκαν στήν ἱστορία μας οἱ βάσεις γιά τίς σχέσεις συναλληλίας μεταξύ Ἐκκλησίας καί Πολιτείας.

Παρά τίς ἐπιμέρους, διαφορετικές ἐνίοτε, προσεγγίσεις τῶν ποικίλων θεμάτων πού ἀνακύπτουν, αὐτό τό πνεῦμα τῆς συναλληλίας εἶναι πού δέν κάνει μόνιμη καμία διάσταση στίς κατά καιρούς ἀμφισβητήσεις τῶν βάσεων τῆς συναλληλίας αὐτῆς. Ἔχει νόημα πάντοτε νά σκεπτόμαστε, ὅτι ὅλοι εἴμαστε μέλη ἑνός σπουδαίου ἔθνους καί ὑπηρετοῦμε ἕναν σπουδαῖο λαό, ὁ ὁποῖος ποτέ «δέν περνᾶ ἀπαρατήρητος».

Τό ἀποτύπωμα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στήν ἑλληνική κοινωνία ἦταν καί θά εἶναι πάντοτε πνευματικό. Ὅμως γιά τήν Ὀρθοδοξία ἡ ζωή εἶναι Μία καί δέν διαχωρίζεται σέ πνευματική καί βιολογική. Πρέπει πρῶτα νά ὑπάρχει ὁ ἄνθρωπος γιά νά ἀνθίσει καί νά καρπίσει ἡ πνευματική του ὕπαρξη.

Ἡ Ἐκκλησία φροντίζει τόν ὅλον ἄνθρωπο γιατί ἔτσι ὁλάκερον τόν ἔφτιαξε ὁ Δημιουργός του. Ἡ Ἐκκλησία περιθάλπει ὅλες τίς ἀνθρώπινες κοινότητες γιατί ὅλες τους δημιουργοῦνται ἀπό τήν ἔμφυτη ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου γιά συνύπαρξη καί κοινωνία μέ τούς ἄλλους.

Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀπό τῆς συστάσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους ὑπῆρξε ἀκοίμητος ἀρωγός στό κοινωφελές ἔργο τῆς Πολιτείας. Εἶναι ἡ «σκέπουσα» τῶν «ἀσκεπῶν», ἡ «θάλπουσα» τῶν ἀσθενῶν, ἡ «συντηροῦσα» τήν ἐλπίδα ἑνός λαοῦ πού πολλές φορές βρέθηκε σέ ἀπόγνωση. Ὅλα αὐτά ἐπιτυγχάνονται μέ τά μέσα πού προσφέρει κάθε ἐποχή.

Σήμερα διανύουμε τίς ἀρχές τοῦ 21ου αἰώνα, μιά περίοδο μέ συγκεκριμένα δεδομένα στήν παιδεία, τόν νομικό πολιτισμό, τήν οἰκονομία καί τήν τεχνολογία. Οἱ τέσσερεις αὐτοί πυλῶνες εἶναι ἀλληλένδετοι μεταξύ τους σέ βαθμό πού δέν γνώρισε ἄλλη ἐποχή. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὡς κύτταρο τῆς κοινωνίας τῶν Ἑλλήνων στή χώρα μας, θέλει νά ζεῖ, νά ἐργάζεται, νά ὁραματίζεται, νά δημιουργεῖ καί νά προσφέρει, ἀξιοποιῶντας στό ἔπακρο τά σύγχρονα ἑλληνικά καί εὐρωπαϊκά κεκτημένα τῆς παιδείας, τοῦ νομικοῦ πολιτισμοῦ, τῆς οἰκονομίας καί τῆς τεχνολογίας.

Πρός τήν κατεύθυνση αὐτή τά τελευταῖα ἔτη ἐργαστήκαμε ἐντατικά γιά τή σχηματοποίηση καινοτόμων ἀναπτυξιακῶν στόχων, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν ἱστορικό προηγούμενο.

Ἀναθεωρήσαμε τούς Κανονισμούς πού ἀφοροῦν στή διαχείριση καί ἀξιοποιήση τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας ὥστε νά προβοῦμε σέ ἀξιοποίηση καί ἀπεμπλοκή ἀπό νομικές καί ἄλλες δυσκολίες ὅσων ἐκτάσεων μᾶς ἔχουν ἀπομείνει, μέ στόχο τήν συμβολή στήν ἐθνική προσπάθεια ἀνακάμψεως καί τήν ἀνάπτυξη τοῦ φιλανθρωπικοῦ καί κοινωνικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας μέ γνώμονα τήν διαφάνεια καί τήν κοινωνική λογοδοσία.

Ἀναμένουμε ὅμως καί τήν πάντοτε ἀπαραίτητη συναντίληψη καί ἀρωγή τῆς Πολιτείας γιά τήν ὡρίμανση, ἔνταξη καί ὑλοποίηση τῶν προτάσεών μας στά δικά της σχέδια καί ἀπευθυνόμαστε στό Κράτος ὡς δημοκρατικό ἐκφραστή τῆς Κοινωνίας τῶν Πολιτῶν καί διαχρονικό συνοδοιπόρο τῆς Ἐκκλησίας μας μέ κοινή προτεραιότητα τόν ἄνθρωπο καί τήν ἠθική καί ὑλική βελτίωση τῶν συνθηκῶν ζωῆς του.

Ἡ προοπτική τῆς ἀξιοποιήσεως τῆς ἀναξιοποίητης ἀκίνητης περιουσίας μέ κοινωνική στόχευση καί περιβαλλοντικό πρόσημο ἔχει ἤδη προκαλέσει ἐνδιαφέρον δημόσιων καί ἰδιωτικῶν φορέων καί δεν παύουμε νά ἐλπίζουμε ὅτι τό ὄφελος γιά τό Κράτος καί τήν κοινωνία θά εἶναι οὐσιώδες καί διαρκές.

Συναφῶς ἔχουμε ὑποβάλει στούς ἁρμόδιους Ὑπουργούς προτάσεις γιά τίς παραπάνω πρωτοβουλίες, ὅσο καί ἰδέες γιά τον ἐξορθολογισμό τῆς νομοθεσίας σχετικά μέ τήν διαχείριση τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας καί τήν ἐκκαθάριση πολυετῶν ἐκκρεμοτήτων μεταξύ Ἐκκλησίας καί Πολιτείας. Εἶναι ἀτυχές ἀποτέλεσμα αὐτῶν τῶν χρονίων δυσκολιῶν ὅτι μέχρι σήμερα ἡ Ἐκκλησία κτηματολογικῶς μέν ἐμφανίζεται ὡς ἰδιοκτήτης σημαντικῆς περιουσίας, δημοσιονομικῶς ὅμως παραμένει ἀδύναμη.

Κύριε Πρωθυπουργέ,

Θά ἤθελα νά ὑπογραμμίσω, ὅτι ὅλα αὐτά τά χρόνια μέ τούς προκατόχους σας εἴχαμε μία καλή συνεργασία καί τύχαμε τοῦ σεβασμοῦ των. Αὐτή ἡ συνεργασία καί ὁ σεβασμός συνεχίζονται ἀπρόσκοπτα καί ἐπί τῶν ἡμερῶν σας καί ἐκφράζω τίς εὐχαριστίες μου πρός τήν ἐξοχότητά σας γιά τή συμβολή σας, ὥστε νά προωθηθῇ ἀκόμη περισσότερο ἡ μεταξύ μας συναντίληψη καί ἀλληλοκατανόηση.

Ἐπί τῆς πρωθυπουργίας σας διευθετήθηκε τό χρονίζον θέμα τῆς διοικήσεως καί διαχειρίσεως τῶν μή Ἐνοριακῶν Κοιμητηριακῶν Ναῶν (Διαστρέβλωση τοῦ ΙΑ΄ ψηφίσματος τῆς Δ΄ Ἐθνικῆς Συνέλευσης τοῦ Ἄργους στίς 11 Ἰουλίου 1829).

Ἀκόμη νά εὐχαριστήσω Ἐσᾶς, τήν Ὑπουργό μας κ. Νίκη Κεραμέως καί τούς ἐκλεκτούς συνεργάτες σας γιά «τό παράθυρο» πού ἀνοίξατε καί τήν ἐλπίδα πού μᾶς δώσατε, γιατί μέ νόμο ρυθμίσατε τά τῶν σπουδῶν τῶν ἱερέων-ἐφημερίων τῶν χωριῶν καί τῶν κωμοπόλεων τῆς πατρίδος μας.

Γιά πρώτη φορά ἡ Ἐκκλησία μας μετά πάροδο διακοσίων (200) χρόνων θά ἔχει τήν πλειοψηφία τῶν Συμβουλίων στά Ἐκκλησιαστικά Σχολεῖα. Δηλαδή, στήν ἐπιλογή τῶν ὑποψηφίων πρός σπουδήν γιά τήν Ἱερωσύνη, στήν ἐπιλογή τῶν καθηγητῶν τους καί στήν «ὕλη μάθησης» τῶν σπουδαστῶν.

Ἀκόμη νά σᾶς εὐχαριστήσω γιά τήν πρόσφατη οἰκονομική συμπαράσταση πρός μερική στήριξη τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων στίς δύσκολες ὧρες τῆς πανδημίας.

Ἔχουμε ὡς Σύνοδος ἑτοιμάσει ὑπόμνημα μέ τίς κατά καιρούς ἐκκρεμοῦσες ὑποθέσεις μεταξύ Πολιτείας καί Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γιά νά ἐξετασθοῦν ἀπό κοινή Ἐπιτροπή (ὁλιγομελῆ καί βραχείας διαρκείας). Σήμερα ὅμως θά θέλαμε νά ἀκούσουμε ἀπό σᾶς, ἄν ἔχει προχωρήσει στήν σκέψη σας καί στό πρόγραμμά σας τό ζήτημα τοῦ ἐκσυγχρονισμοῦ καί ἐξορθολογισμοῦ τῆς νομοθεσίας περί μισθοδοσίας τοῦ προσωπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας.

   Ἄν καί τό γνωρίζετε πλήρως, ὀφείλω νά διευκρινίσω σέ ἀπάντηση πάσης παρανοήσεως, καλόπιστης καί μή, ὅτι τό ἀνωτέρω πρόβλημα δέν ἔγκειται σέ αἴτημα γιά σύσταση νέων ὀργανικῶν θέσεων, οὔτε γιά δήθεν μονιμοποίηση συμβασιούχων ἤ ὑπεράριθμων κληρικῶν. Οἱ μισθοδοτούμενοι ἀπό τό Δημόσιο κληρικοί μας ἔχουν διορισθεῖ μέ πράξεις νόμιμα δημοσιευμένες στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως καί γνωστές στά συναρμόδια Υπουργεία, ἐνῷ κατέχουν θέσεις σέ Ἐνορίες, πού συστήθηκαν ὡς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ἀπό τήν Πολιτεία μέ δικά της διατάγματα.

   Ὑφίσταται ἡ ἀνάγκη ἐκσυγχρονισμοῦ τοῦ νόμου 536/1945, ὁ ὁποῖος προέβλεπε συμβολή τοῦ Κράτους στή μισθοδοσία 6.000 ὀργανικῶν θέσεων με βάση τόν τότε πληθυσμό τῆς Χώρας (πού ἦταν περίπου 7,5 ἑκατομμύρια). Ὁ ἀριθμός αὐτός, ἀκόμα καί τότε, ὑπολειπόταν τῶν ὑπηρετούντων κληρικῶν (7.151), καί ἐπί 76 ἔτη δέν ἐπικαιροποιήθηκε. Λόγῳ τῆς ἔκτοτε πληθυσμιακῆς καί οἰκιστικῆς ἀναπτύξεως, τό Κράτος ἵδρυσε νέες Ἐνορίες μέ συνέπεια νά ἔχει ξεπερασθεῖ τό παραπάνω ὅριο. Σήμερα ὑφίστανται 8.168 Ἐνορίες στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καί κάθε Ἐνορία ἔχει τουλάχιστον μία 1 ἤ περισσότερες θέσεις κληρικῶν, ἀνάλογα μέ τόν πληθυσμό της, ἀλλιῶς δέν ὑφίσταται ὡς νομικό πρόσωπο. Συνεπῶς, ἀπό πολλῶν ἐτῶν ἡ νομοθετική ρύθμιση τοῦ 1945 ἔχει πάψει νά συμβιβάζεται ὄχι μόνο μέ τόν ἀριθμό τῶν διορισμένων ἐμμίσθων κληρικῶν, ἀλλά καί μέ τόν ἀριθμό τῶν νομικῶν προσώπων, στά ὁποῖα αὐτοί διακονοῦν καί συστήθηκαν ἀπό τό Κράτος. Σημειώνω ὅτι οἱ μισθοδοτούμενοι κληρικοί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μειώθηκαν ἀπό τό 2011 ἕως τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2021 ἀπό 9.018 σέ 8.300, ἀντίθετα μέ τίς διαδόσεις πρό 4 μηνῶν γιά δήθεν 4.000 νέους διορισμούς κληρικῶν. Ἡ ρύθμιση τῆς ἐκκρεμότητας δέν συνεπάγεται ὁποιοδήποτε πρόσθετο δημοσιονομικό βάρος, οὔτε νομιμοποίηση κάποιας παρανομίας ἤ μετατροπή προσωποπαγῶν θέσεων σέ ὀργανικές. Ἀφορᾷ τόν συντονισμό ἑνός ξεπερασμένου νομοθετήματος πρός τόν σημερινό ὑπαρκτό ἀριθμό τοῦ νομίμως διορισμένου καί μισθοδοτούμενου προσωπικοῦ τῆς Ἐκκλησίας μας καί τῶν Ἐνοριῶν μας. Τό ζήτημα τυγχάνει εὐρείας πολιτικῆς συναινέσεως, καθώς καί ή προηγούμενη Κυβέρνηση, ἀνεγνώρισε δημοσίως (μέ τό ἀπό 12 Φεβρουαρίου 2019 σχέδιο συμφωνίας Πολιτείας – Ἐκκλησίας) ὅτι ὀφείλει νά ἀποκαταστήσει αὐτή τήν νομοθετική ἀνακολουθία.

Ἐπί πλέον, ὀφείλω νά ἐπισημάνω ὅτι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος ἀναγνωρίζει τήν ὑπεύθυνη στάση τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως καί τόν ἀγῶνα τόν ὁποῖον καταβάλλετε γιά τήν ἀναχαίτιση τῆς δι­α­σπο­ρᾶς τοῦ κο­ρω­νο­ϊοῦ Covid-19, τήν διαφύλαξη τοῦ Ἐθνικοῦ Συστήματος Ὑγείας καί τήν προστασία τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, ἀναγκαζόμενοι νά λάβετε δύσκολες ἀποφάσεις.

Σέ αὐτήν τήν ἐθνική προσπάθεια ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐτέθη ἐξ ἀρχῆς (28.2.2020) καί παραμένει ἀλληλέγγυος πρός τήν Ἑλληνική Κυβέρνηση. Ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος καί ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν Ἱεραρχῶν καί τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου προτρέπουν διαρκῶς τους πιστούς μέ ἀνακοινώσεις, Ἐγκυκλίους, ἀλλά καί μέσῳ τῆς προσωπικῆς ποιμαντικῆς, ὥστε νά τηροῦν ἐπακριβῶς τά νομοθετούμενα μέτρα, ἐντός ἀλλά καί ἐκτός τῶν Ἱερῶν Ναῶν.

Ἐπιθυμοῦμε γι᾿ ἀκόμη μία φορά νά καταστήσουμε σαφές, ὅτι συνεργαζόμαστε ὅλοι μέ τήν Κυβέρνηση καί τήν ἰατρική κοινότητα, πρός τόν κοινό σκοπό τῆς ἐξαλείψεως τῆς πανδημίας καί τῆς ἐπιστροφῆς σέ κανονικές συνθῆκες ζωῆς. Γι᾿ αὐτό καί ἐπαναλαμβάνουμε τούτη την ὥρα τήν ἔκκληση, τήν ὁποία ἀπηύθυνε ἐν σώματι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος σέ ὅλο τον Ἱερό Κλῆρο καί τόν πιστό τῆς Ἐκκλησίας λαό, ὅτι κατά τήν προσέλευση στούς Ἱερούς Ναούς πρέπει νά τηροῦνται ἐπακριβῶς ὅλα τά μέτρα προστασίας γιά τήν ἀποφυγή ἐξαπλώσεως τοῦ κορωνοϊοῦ καί να πραγματοποιοῦνται οἱ ἀπαραίτητοι διαγνωστικοί ἔλεγχοι.

Ἐπί πλέον ζητοῦμε ἀπό ὅλους, Κληρικούς καί λαϊκούς, νά ἐμβολιασθοῦν, διότι αὐτό εἶναι τό ὑποδεδειγμένο ἀπό τήν ἰατρική κοινότητα οὐσιαστικό μέτρο προστασίας κατά τῆς πανδημίας.

Ὅλα τά παραπάνω ἀποτελοῦν τήν ἐπίσημη θέση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀλλά καί τῆς ἀνά τόν κόσμον Ὀρθοδοξίας καί ἐφαρμόζονται καί θά ἐφαρμοσθοῦν, σέ συνδυασμό μέ τήν ἀπαρέγκλιτη τήρηση ἐκ μέρους μας τῶν Ἱερῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ἐκκλησιαστική τάξη, μέ ἁμοιβαῖο σεβασμό καί κατανόηση τῶν ὁρίων ἑκάστης πλευρᾶς, ἀφοῦ εἶναι ξεκάθαρο ὅτι τό κινδυνεῦον δέν εἶναι ἡ Πίστη μας, ἀλλά ἡ ὑγεία καί ἡ ζωή τῶν πιστῶν.

Ἐξοχώτατε Κύριε Πρωθυπουργέ,

Ἡ παρουσία σας σήμερα ἐδῶ ἐπισφραγίζει τή θετικότητα τῆς Κυβερνήσεώς σας ἀπέναντι στή νέα σελίδα πού ἔχει ἤδη ἀρχίσει νά γράφεται στό βιβλίο τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἡ μοῖρα τῆς πατρίδας μας καί τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ εἶναι καί μοῖρα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Δέν μπορεῖ ἡ μητέρα νά ἐφησυχάζει καί νά ζητεῖ τά ἑαυτῆς ὅταν τά παιδιά της τήν χρειάζονται. Ὅ,τι ἀνήκει στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, σέ τελική ἀνάλυση, ἀνήκει στήν ἑλληνική κοινωνία και στούς ἀνθρώπους της.

Καλῶς ὁρίσατε