Στὸ πλαίσιο τῶν ἐργασιῶν γιὰ τὴ στερέωση καὶ ἀποκατάσταση τῆς τράπεζας τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου, ἡ Ἐφορία Ἀρχαιοτήτων Χαλκιδικῆς καὶ Ἁγίου Ὄρους διενήργησε ἐπιλεκτικὰ ἀνασκαφικὲς τομὲς μὲ στόχο τὴν ἀναζήτηση τῆς βυζαντινῆς Τράπεζας.
Οἱ ἐργασίες ἔφεραν στὸ φῶς μεγάλο μέρος τῆς ἀρχικῆς βυζαντινῆς τράπεζας τοῦ 10ου αἰώνα, ἡ ὁποία προκύπτει ὅτι ἦταν ἐπίσης σταυρόσχημη, ὅπως καὶ ἡ σημερινή. Ἐντοπίστηκε ἐπίσης ἡ μεγέθυνση τῆς τράπεζας τοῦ 12ου αἰώνα πρὸς τὰ δυτικὰ καὶ τὰ κατὰ καιροὺς ἐπάλληλα δάπεδα καὶ βάσεις τῶν τραπεζιῶν, στοιχεῖα ποὺ μαρτυροῦν τὶς ἀνακαινιστικὲς ἐργασίες ποὺ γίνονταν γιὰ ἕνα διάστημα 700 περίπου χρόνων.
Ἀπὸ τὶς γραπτὲς πηγὲς γνωρίζουμε τρεῖς χρονικὲς στιγμὲς ποὺ σχετίζονται μὲ τὴ βυζαντινὴ Τράπεζα: α) ἡ πρώτη σχετίζεται μὲ τὴν ἵδρυση τῆς Μονῆς στὰ τέλη τοῦ 10ου αἰ. , β) ἡ δεύτερη μὲ τὴ μεγέθυνση τῆς τράπεζας στὰ τελευταῖα χρόνια τοῦ 12ου αἰ., γ) καὶ ἡ τρίτη μὲ τὴν ἀνακαίνιση τῆς τράπεζας στὰ 1319.
Τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἀνασκαφῆς ἔρχονται σὲ ἀξιοσημείωτη συμφωνία μὲ τὰ δεδομένα ἀπὸ τὶς ἱστορικὲς πηγές.