Οδεύοντας από το Πάθος στην Ανάσταση

του Αρχιμ.  Γρηγορίου  Κωνσταντίνου Διδάκτωρος   Θεολογίας

Με το πέρας της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ξεκινά η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα και του Πάσχα, η σημαντικότερη ίσως περίοδος του όλου εκκλησιαστικού έτους. Σε αυτήν δεν έχουμε μόνο έναν πλούσιο λειτουργικό, υμνογραφικό και εικονογραφικό κύκλο, αλλά επεκτείνεται στην κατανόηση και σημασία των Παθών του Χριστού. Ο χριστιανός μέσα από το πέρασμα αυτής της Μ. Εβδομάδας, παρακολουθώντας συνειδητά το Θείο Δράμα, γεμίζει με πνευματικά εφόδια στην ψυχή του. Η κατανόηση των γεγονότων που διαδέχονται το ένα μετά το άλλο, μας συνιστούν ιδιαίτερη προσοχή. Από αυτά, όπως δεν μας τα παραθέτει η Εκκλησία, ιδιαιτέρως τις Ευαγγελικές περικοπές και τους υπομνηματισμούς της Παλαιάς Διαθήκης μας τονίζουν, αφ’ ενός την σχέση μας και την συμπεριφορά μας με τον Χριστό και αφ’ ετέρου την σχέση μας και συμπεριφορά με τον πλησίον. Πάσχα, δηλαδή διάβαση από τα ανθρώπινα στα θεϊκά, από τα πρόσκαιρα στα αιώνια. 

Σάββατο του Λαζάρου

Η έγερση του Λαζάρου από τον τάφο, αποτελεί μια απόδειξη της Ανάστασης του Χριστού αλλά και της Καθολικής Ανάστασης όλων ημών των χριστιανών την Ημέρα της Κρίσεως. Επίσης την ίδια μέρα έχουμε τη νύψη των ποδιών του Χριστού από μια πόρνη, τον γογγυσμό του Ιούδα για τα χρήματα για την αγορά του μύρου, την απόφαση των Φαρισαίων για να θανατώσουν τον Χριστό. Ιδιαιτέρως, πρέπει να τονίσουμε τις δύο αδελφές του Λαζάρου που θέτουν ερωτήματα στον Χριστό. Ο Λάζαρος φίλος του Χριστού, για τον οποίον ο ίδιος ο Χριστός, κατά το ανθρώπινο, δάκρυσε.  

Κυριακή των Βαϊων

Η Κυριακή των Βαΐων αποτελεί μια Δεσποτική Εορτή της εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Ο Χριστός εισέρχεται στην πόλη αυτή και ο λαός τον αναγνωρίζει ως βασιλέα του Ισραήλ, με μια κοσμική αντίληψη με πολλά εθνικά γνωρίσματα. Η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα ήταν στα μάτια πολλών, είσοδο ενός πολιτικού Μεσσία και ενός επίγειου Βασιλέα. Ο Χριστός όμως με την είσοδο του αυτή, ανοίγει την Άνω Ιερουσαλήμ, την επουράνια πόλη, εκείνη για την οποία θα αποτελέσει μια οικουμενική αναφορά, για όλα τα έθνη και όλους τους ανθρώπους. Πολλές φορές είμαστε διατεθειμένοι να ακολουθήσουμε τον Χριστό, με την προσωπική μας αντίληψη και όχι με την θέση που  μας αναφέρουν οι Ευαγγελιστές. Μια ακολουθία, που τις περισσότερες φορές ίσως και για λίγο αποτελεί μια πράξη προς το θεαθήναι, όχι μόνο για τους άλλους, αλλά και για εμάς τους ίδιους. 

Μεγάλη Δευτέρα

Ήδη από το εσπέρας της Κυριακής των Βαΐων αρχίζουν οι ακολουθίες του Νυμφίου. Η εικόνα του Νυμφίου ορθώνεται ανάμεσα μας για να μας τονίσει την αξία της ανθρώπινης ψυχής, που ο Χριστός υποφέρει και οδυνάται. Ένας νυμφίος, όχι όπως θα είχαμε υπόψιν μας, άλλα όπως ο Χριστός είναι, δηλαδή ο πάσχων δούλος για την σωτηρία μας. Ένας νυμφίος με πληγές, αλλά φωτιστικές για εμάς. Ένας Νυμφίος που δεν ζητά ανταλλάγματα, αλλά προσφέρει τον ίδιο του τον εαυτό. Το ένδυμα όμως του Νυμφίου είναι στολισμένο και εμείς καλούμαστε να ενδυθούμε με χάρη για την πρόσκληση στους γάμους. Να δούμε κατάματα ότι από τα πάθη και τις αμαρτίες λυτρωθήκαμε και απαλλαχθήκαμε από την δουλεία του εχθρού. Έτσι την Μ. Δευτέρα, επιπλέον, η Εκκλησία μας υπενθυμίζει τον Ιωσήφ τον Πάγκαλο, δια την πολύ καλή και αγαθή ψυχή που είχε. Ο Ιωσήφ προδόθηκε από τα ίδια του τα αδέρφια και πουλήθηκε στους Αιγυπτίους ως σκλάβος. Δεν αντέδρασε, αλλά υπέμεινε και ο Θεός τον ευλόγησε και τον έκανε άρχοντα της Αιγύπτου. Επίσης ο Ιωσήφ, δεν ανταπέδωσε την κακία στα αδέρφια του, αλλά τους δέχθηκε με αγάπη. Αυτό έγινε και στον ίδιο τον Χριστό, που πουλήθηκε και θανατώθηκε, όχι μόνο για τους ομοεθνείς του αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Συνεχίζει όμως η ημέρα αυτή να μας υπενθυμίζει την ξηρανθείσα συκή. Η συκιά που δεν είχε καρπούς αλλά μόνο φύλλα, μας τονίζει ότι πολλές φορές υπό την ιδιότητα του χριστιανού προβαίνουμε σε συμπεριφορές άγευστες από το πνεύμα του Ευαγγελίου. 

Μεγάλη Τρίτη

Την Μ. Τρίτη η Εκκλησία μας υπενθυμίζει την Παραβολή των Δέκα Παρθένων. Πέντε φρόνιμων και πέντε μωρών. Δύο κατηγορίες παρθένων, αυτές που αναμένουν την έλευση του Νυμφίου την νύχτα, κρατώντας λαμπάδες. Οι λαμπάδες που κρατούν οι δέκα παρθένες δεν είναι κεριά, αλλά κανδήλες με έλαιον, για να φέγγουν και να φωτίζουν, ώστε να είναι ορατές στον Νυμφίο. Οι πέντε φρόνιμες φρόντιζαν να έχουν έλεος για όλη την νύχτα της αναμονής. Οι μωρές παρθένες όμως δεν φρόντισαν. Με την έλευση του Νυμφίου, έσβησαν οι κανδήλες τους και έμειναν έξω από τους βασιλικούς γάμους. Αναζήτησαν, ζήτησαν να βρουν έλαιον. Η απάντηση των φρόνιμων παρθένων ήταν να πορευτούν και να αγοράσουν. Αλλά η ξαφνική εμφάνιση του Νυμφίου, που δεν ξέρει κανείς πότε θα έρθει, τις άφησε έξω από την θύρα. Δεν τις γνώριζε ο Χριστός. Πολλές φορές ως χριστιανοί δεν δείχνουμε έλεος στους άλλους, όσο και αν νομίζει κανείς ότι έχει αρετές ή κάνει πνευματική ζωή, εάν δεν έχει συμπόνοια, δόσιμο και βοήθεια στους άλλους θα μείνει απέξω των βασιλικών γάμων. 

Μεγάλη Τετάρτη

Την Μ. Τετάρτη βασικός τονισμός είναι η μετάνοια της πόρνης, το γνωστό τροπάριο της Υμνογράφου Κασσιανής και η πράξη της συγχώρεσης. Για την γυναίκα αυτή την δακτυλοδεικτούμενη από πολλούς, για τον Χριστό είναι πλάσμα του Θεού και αυτή. Η θεραπεία της, η συγχώρεσης της είναι δείγματα του απείρου ελέους του Θεού και την βαθιά αγάπη προς τον άνθρωπο. Την πράξη αυτή της γυναίκας ο Χριστός παραγγέλνει στους Αποστόλους να την μνημονεύουν, όπου και εάν κυρήξουν στον κόσμο. Η ανωνυμία της είναι το κλειδί της Μετανοίας, μια γυναίκα που δεν ξέρουμε το όνομά της. Αυτό το γεγονός και μόνο υπενθυμίζει  σε όλους μας, ότι ο χρόνος είναι λίγος, και πρέπει να προχωρήσουμε στην μετάνοια μας. Το ιερό Ευχέλαιο που τελείται την ίδια μέρα, έχει σχέση με την συγχώρεση, την μετάνοια, την ψυχική και σωματική θεραπεία. 

Μεγάλη Πέμπτη

Την Μ. Πέμπτη εισερχόμαστε ποιο κοντά στα πάθη και τις ατιμώσεις του Χριστού. Είναι πολλά βέβαια τα γεγονότα και οι πράξεις που πρέπει να δούμε. Η προδοσία του Ιούδα και η παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, είναι από τα βασικότερα. Πολλές φορές τα χρήματα προδίδουν φιλίες, προδίδουν σχέσεις μαθητείας για το συμφέρον ή μια πληρωμή σε βάρος άλλου. Ο Ιούδας, αν και μεταμελήθηκε τη πράξεως του, δεν πήγε να ζητήσει συγχώρεση, μένοντας στο ανθρώπινο πάθος. Μεγάλο κακό προξενεί η φιλαργυρία, και πολλά  κακά φέρνει στη ψυχή μας. Ο Ιούδας αν και δεν αρνήθηκε ότι ήταν μαθητής του Χριστού, οδηγήθηκε στην απώλεια. Αντίθετα ο Απόστολος Πέτρος, με τα επιφανειακά μεγάλα λόγια, που θα έδινε και την ζωή του ακόμα, τον αρνήθηκε τρεις φορές. Στη συνέχεια όμως μετάνιωσε και έκλαψε πικρά για αυτήν του την πράξη. Η αναγνώριση των σφαλμάτων μας είναι αρχή της Μετανοίας μας.

Το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, το ποιο βασικό μυστήριο, της βρώσης και πόσης του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, θέλει προσοχή όταν πλησιάζουμε. Μπορεί να είναι φάρμακο αθανασίας αλλά και καταδίκης. Αυτός που δεν διακρίνει και δεν ερευνά την ψυχή του, έχει αμαρτήσει. Χρειάζεται προετοιμασία, πνευματική και κάθαρση από τα αμαρτήματά μας, για να προσέλθουμε ανεμπόδιστα. Αλλιώς καταλήγουμε στον πνευματικό θάνατο και την απώλεια.

Αγία και Μεγάλη Παρασκευή

Η Μ. Παρασκευή είναι η ποιο πένθιμη ημέρα για την Εκκλησία  μας. Αυτήν την ημέρα ο Χριστός παραδίδει τον εαυτό του στους άνομους και παράνομους. Δικάζεται την νύχτα και τιμωρείται με σταυρικό θάνατο. Βασανίζεται και εμπαίζεται από τους στρατιώτες. Ο λαός γίνεται όχλος και εγείρει εναντίων του Χριστού. Ο Χριστός υπομένει σε όλα. Δεν αντιδρά γιατί είναι πράξεις σωτήριες. Ανεβαίνει στον Σταυρό και συγχωρεί. Ακόμα και εκείνη τη στιγμή ο Χριστός δείχνει την άπειρη αγάπη για το  πλάσμα του. Σταυρώνεται ως κακούργος μεταξύ δύο ληστών. Ένας τον ειρωνεύεται και άλλος τον αναγνωρίζει. Ένας χάνεται και ο άλλος οδηγείται ως πρώτος πολίτης του παραδείσου. Αίτιο της εισόδου του αποτέλεσε  η εξομολόγησή του, δηλαδή η αναγνώριση των πράξεων του ζητώντας το έλεος και τη συγχώρεση. Το Μνήσθητι μου Κύριε εν την Βασιλεία σου, αποτελεί και για όλους εμάς πράξη και ενέργεια σωτήρια. 

Μεγάλο Σάββατο

Το Μ. Σάββατο εορτάζουμε την ταφή του Χριστού. Οι ιεροί  Ευαγγελιστές ονομάζουν θάνατο και όχι κοίμηση για να μην θεωρηθεί ότι ο Χριστός δεν πέθανε πραγματικά. Ο βουλευτής Ιωσήφ, ο από Αριμαθαίας, μαζί με τον Νικόδημο και τις μυροφόρες, αποκαθηλώνουν το νεκρό σώμα του Χριστού  από τον Σταυρό και γρήγορα προσπαθούν να τον κηδέψουν, γιατί ερχόταν το Σάββατο των Ιουδαίων, που τους απαγορευόταν κάθε είδους κίνηση. Η αποκαθήλωση του σώματος του Χριστού ήταν μια γενναία πράξη πίστεως. Ας μην ξεχνούμε ότι για τους Ιουδαίους ο σταυρωμένος είναι καταραμένος. Άραγε πόσοι εγκαταλείπουν τον συνάνθρωπο στα δύσκολα και δεν θέλουν να τον ξέρουν καν! Η Εκκλησία πενθεί τον θάνατο του Χριστού για να δείξει σε όλου εμάς την μεγάλη πτώση που οδήγησε η παρακοή των πρωτοπλάστων. Ένας θάνατος που χώρισε τον άνθρωπο από το Θεό. Και τώρα με τον θάνατο του Χριστού, ερχόμαστε προς την επαναπροσέγγιση αυτής της σχέσεως. Πλέων ο θάνατος και  ο διάβολος διατηρούν μόνο όνομά τους. 

Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα

Η Κυριακή του Πάσχα είναι η Ανάσταση του Χριστού από τον τάφο. Στον εσπερινό το πρωί του Μ. Σαββάτου η Εκκλησία μας υπενθυμίζει τον προφήτη Ιωνά. Ο προφήτης Ιωνάς έμεινε τρεις μέρες στην κοιλία του κήτους. Έτσι και ο Χριστός παρέμεινε στον τάφο για τρεις μέρες. Η προσφώνηση Χριστός Ανέστη, δεν είναι ένας τυπικός χαιρετισμός, ούτε περισσότερο μια ιστορική ανάμνηση του παρελθόντος. Είναι μια βίωση της χαράς και της Αναστάσεως που πλημμυρίζει την ψυχή του πιστού χριστιανού. Η Ανάσταση δεν είναι μόνο το θεμέλιο της πίστεώς μας, αλλά περισσότερο η καθημερινή μας εμπειρία. Μετέχοντας σε αυτήν γινόμαστε άνθρωποι θεοφόροι. Άνθρωποι χαρούμενοι και αναστάσιμοι. Πλέων ο τάφος δεν είναι μόνο πανάγιος ή κενός αλλά καινός. Από εκεί και πέρα ο Χριστός προσφέρει φως, ζωή και ανάσταση.