• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Τετάρτη, 16 Ιουλίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Ο λαϊκός άνθρωπος και οι άγιοι

30 Αυγούστου 2019
in Απόψεις - Γνώμες
Ο λαϊκός άνθρωπος και οι άγιοι
Share on FacebookShare on Twitter

Γράφει ο Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ, Καθηγητής Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

Δεν χωρεί αμφιβολία, ότι η ελληνική λαϊκή λατρεία είναι δομημένη, σε μεγάλο βαθμό, στην προσωπική σχέση του λαϊκού ανθρώπου με τους αγίους. Στη συνείδηση του λαού, οι άγιοι δεν αποτελούν τόσο αξιομίμητα πρότυπα αρετής και έμπρακτου χριστιανικού βίου, ορθοδοξίας και ορθοπραξίας, όσο καθημερινούς υπερφυσικούς βοηθούς στις δυσκολίες της καθημερινότητας. Βοηθούς που έχουν ανά τους αιώνες κληρονομήσει πολλές από τις ιδιότητες και τις κατά παράδοση αποδιδόμενες ενέργειες πολλών από τους μικρούς «θεούς» και τους ήρωες της αρχαίας χθόνιας λαϊκής λατρείας.

Είναι απολύτως χαρακτηριστικό το γεγονός, ότι η θαυματουργική παράδοση αποτελεί κριτήριο για τη λαϊκή λατρευτική τιμή που απονέμεται στους αγίους. Ετσι, άγιοι που μεγάλως τιμώνται από την Εκκλησία, όπως λ.χ. ο Μέγας Φώτιος, ελάχιστη ανταπόκριση έχουν στον λαό, σε σημείο που να εορτάζονται οι έχοντες το ίδιο όνομα όχι την ημέρα μνήμης του μεγάλου ιεράρχη, αλλά κατά τα Θεοφάνεια, λόγω της λαϊκής ονομασίας τους ως Φώτα. Φυσικά, συμβαίνει και το αντίστροφο και μάλιστα κατά κύριο λόγο αυτό εκδηλώνεται στους τοπικώς εορταζομένους αγίους, οι οποίοι δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστοί σε πανορθόδοξο επίπεδο.

Από την άλλη πλευρά, την αποδιδόμενη στους αγίους θαυματουργική ιδιότητα, εξαιτίας της οποίας και τιμώνται από τον λαό, η λαϊκή θρησκευτικότητα την εκλαμβάνει στρεβλά: κατά τον λαό δεν θαυματουργεί ο Θεός δια πρεσβειών των αγίων και της Θεοτόκου, αλλά ο ίδιος ο άγιος και η Παναγία διαθέτουν υπερφυσικές δυνάμεις διορθώσεως όσων εκλαμβάνονται ως ατέλειες φυσικές και κοινωνικές, δυνάμεις που πηγάζουν ακριβώς από την αγιότητά τους. Αν σε αυτά προσθέσουμε την πάγια αντίληψη ότι οι ασθένειες και οι κάθε είδους δυσκολίες του ανθρώπινου βίου δεν αποτελούν δοκιμασίες και παιδαγωγικές επισκέψεις του Θεού, αλλά τιμωρίες, κατανοούμε τους λόγους για τους οποίους στην πραγματικότητα η «λαϊκή αγιολατρεία» συχνά απέχει αρκετά από την ορθόδοξη αντίληψη και διδασκαλία για τους αγίους, τη θέση τους στην Εκκλησία και τη σχέση τους με τους πιστούς.

Γι’ αυτό και οι αποδιδόμενες από τον λαό στους αγίους προστατευτικές και φυλακτικές ιδιότητες, σπανίως ανταποκρίνονται σε όσα παραδίδουν τα αγιολογικά τους κείμενα και συχνά προέρχονται είτε από το όνομά τους (Ελευθέριος: προστάτης δεσμευμένων, φυλακισμένων εγκύων), είτε από την παρετυμολογία του ονόματός τους (Μηνάς: φανέρωμα χαμένων), είτε και από ιδιότητες της αρχαίας «θεότητας», που στη λαϊκή συνείδηση διαχρονικά έχει ταυτιστεί μαζί τους (προφήτης Ηλίας: βροχές και μετεωρολογικά φαινόμενα). Και πάντως, οι λατρευτικές σχέσεις του ανθρώπου με τον άγιο δομούνται σε μια ανταποδοτική βάση, σύμφωνα με την οποία ο άγιος πρέπει να πάρει από τον άνθρωπο τάματα, αφιερώματα, θυσίες κ.λπ. για να του ανταποδώσει θαυματουργική θεραπεία, στήριξη και υπερφυσική βοήθεια.

Ετσι, οι άγιοι εμφανίζονται στον ύπνο των ανθρώπων και διεκδικούν ή απαιτούν αφιερώματα, συχνά δε, απειλούν, αν οι εντολές τους δεν τηρούνται, ή και τιμωρούν, για παράδειγμα τους παραβάτες της εθιμικής αργίας των εορτών τους. Τιμωρούν σκληρά τους ιερόσυλους που τους αφαιρούν αφιερώματα και συχνά καταφέρνουν να τους εκφοβίσουν, ώστε να επιστραφούν τα κλοπιμαία εις το πολλαπλάσιο. Και ενεργώντας έτσι, κατά τη λαϊκή παράδοση, ουσιαστικά σχηματοποιούν τους ανθρώπινους φόβους και τις χοϊκές μας αγωνίες και αποτυπώνουν ανθρώπινες καθημερινές και κοινωνικές πρακτικές και συμπεριφορές, που από τον λαό προβάλλονται σε αυτούς.

Ολα αυτά θα ήταν απλές γραφικές διηγήσεις, αν δεν υπήρχαν ως λαϊκές θρησκευτικές πίστεις και δοξασίες έως και τις μέρες μας. Πίστεις που συχνά στηλιτεύει η Εκκλησία, αλλά δεν μπορεί να τις μεταβάλει στη λατρευτική διάνοια του ποιμνίου της, ακριβώς επειδή η συνήθεια και το κατά παράδοσιν υπερισχύει του λογικού στοιχείου. Κι έτσι ζούμε μια παράδοξη κατάσταση «χριστιανικού παγανισμού», ο οποίος κάθε άλλο παρά βοηθά στη σωτηρία των ψυχών και στην αναμόρφωση του ανθρώπου κατά την ευαγγελική διδασκαλία, κάθε άλλο παρά μπορεί να ενταχθεί στην «καινή κτίση», την οποία θεμελίωσε ο Ιησούς Χριστός δια του αίματός του επί του Σταυρού και δια της Αναστάσεώς του, «αφθαρτίζοντας» το γένος των ανθρώπων.

Οφείλονται, αυτές οι λαϊκές λατρευτικές πρακτικές, στο πολιτισμικό μείγμα που διαμορφώθηκε τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και το οποίο αποτελεί βασικό μέρος αυτού που ονομάζουμε «ελληνορθόδοξο πολιτισμό». Πρόκειται για μια κατάσταση που σπάνια συνειδητοποιούμε, επειδή καθημερινά τη ζούμε, η οποία ωστόσο διαμορφώνει αυτό που χαρακτηρίζουμε ως παραδοσιακή λαϊκή θρησκευτικότητα.

Εφημερίδα «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»

Πρόσφατα Άρθρα

Ιεραποστολικό κλιμάκιο από τη Λάρισα στο Stergioulis Orthodox School Children Center
Εκκλησία της Ελλάδος

Ιεραποστολικό κλιμάκιο από τη Λάρισα στο Stergioulis Orthodox School Children Center

15 Ιουλίου 2025

Την Κυριακή, 13 Ιουλίου 2025, το ιεραποστολικό κλιμάκιο από τη Λάρισα, με τη βοήθεια του Θεού και την ευχή του...

Read more
O Λημνιακός λαός τίμησε τους Aγίους της νήσου
Εκκλησία της Ελλάδος

O Λημνιακός λαός τίμησε τους Aγίους της νήσου

15 Ιουλίου 2025

Με κατάνυξη και ευλάβεια ο Λημνιακός λαός τίμησε τους αγίους της νήσου την δεύτερη Κυριακή του μηνός Ιουλίου, όπως έχει...

Read more
Πανήγυρις Παναγίας Τριχερούσας στην Κύπρο
Πατριαρχεία - Αυτοκέφαλες Εκκλησίες

Πανήγυρις Παναγίας Τριχερούσας στην Κύπρο

15 Ιουλίου 2025

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα και κατάνυξη εορτάστηκε η Σύναξη της Παναγίας της Τριχερούσας στον ομώνυμο πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό της στην Λεμεσό....

Read more
ΜΕΛΙΦΘΟΓΓΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ Ἱερέως Παναγιώτου Ἰωακείμ
Χωρίς κατηγορία

ΜΕΛΙΦΘΟΓΓΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ Ἱερέως Παναγιώτου Ἰωακείμ

15 Ιουλίου 2025

«Οὐκ ἔστιν οὖν, Κύριε, τοῖς δούλοις σου θάνατος, ἐκδημούντων ἡμῶν ἀπὸ τοῦ σώματος, καὶ πρὸς σὲ τὸν Θεὸν ἡμῶν ἐνδημούντων,...

Read more
Σχεδιάζεται η 3η Προσκυνηματική Ποδηλατοδρομία της Ιεράς Μητροπόλεως Κίτρους
Εκκλησία της Ελλάδος

Σχεδιάζεται η 3η Προσκυνηματική Ποδηλατοδρομία της Ιεράς Μητροπόλεως Κίτρους

15 Ιουλίου 2025

Η «3η Προσκυνηματική Ποδηλατοδρομία» σχεδιάζεται από την Ιερά Μητρόπολη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας,...

Read more
ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΛΟΥΚΑ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΛΟΥΚΑ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ

15 Ιουλίου 2025

Την Κυριακή 13 Ιουλίου 2025, μνήμη των Αγίων και Θεοφόρων 630 Πατέρων της εν Χαλκηδόνι Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, ο Θεοφιλέστατος...

Read more
Ο Επίσκοπος Κεγχρεών προέτρεψε τους Χριστιανούς να έχουν Ορθόδοξο φρόνημα
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο Επίσκοπος Κεγχρεών προέτρεψε τους Χριστιανούς να έχουν Ορθόδοξο φρόνημα

14 Ιουλίου 2025

Χθες Κυριακή, 13 Ιουλίου 2025, κατόπιν εντολής του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ. Διονυσίου, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κεγχρεών κ. Αγάπιος ετέλεσε...

Read more
Δημητριάδος Ιγνάτιος: «Ακούστε τα παιδιά σας – χαρίστε τους χρόνο»
Εκκλησία της Ελλάδος

Δημητριάδος Ιγνάτιος: «Ακούστε τα παιδιά σας – χαρίστε τους χρόνο»

14 Ιουλίου 2025

Στις κατασκηνωτικές εγκαταστάσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος στον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου βρέθηκε, για ακόμη μία φορά, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας...

Read more
Με πληθωρική συμμετοχή η 9η Γιορτή Νεολαίας της Ιεράς Μητροπόλεως Κίτρους
Εκκλησία της Ελλάδος

Με πληθωρική συμμετοχή η 9η Γιορτή Νεολαίας της Ιεράς Μητροπόλεως Κίτρους

14 Ιουλίου 2025

Πλημμύρισε από νέους/νέες η αυλή του Ιερού Ναού Αγίας Άννης Κατερίνης το βράδυ της Κυριακής 13 Ιουλίου στην 9η Γιορτή...

Read more
Πανηγυρικός εορτασμός του Αγίου Νικοδήμου στη γενέτειρά του
Εκκλησία της Ελλάδος

Πανηγυρικός εορτασμός του Αγίου Νικοδήμου στη γενέτειρά του

14 Ιουλίου 2025

Με λαμπρότητα τελέστηκε ο Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός επί τη μνήμη του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, στον ομώνυμο Ιερό Ενοριακό Ναό...

Read more
Οἱ κυριότερες ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου
Πνευματικές Διδαχές

Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: Ο φωτισμένος ασκητής των νεώτερων χρόνων

14 Ιουλίου 2025

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού        Στις 14 Ιουλίου η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του αγίου Νικοδήμου του...

Read more
Εγκαίνια Ι. Παρεκκλησίου Αγίου Γεωργίου Ενορίας Πρώτης Σερρών
Εκκλησία της Ελλάδος

Εγκαίνια Ι. Παρεκκλησίου Αγίου Γεωργίου Ενορίας Πρώτης Σερρών

14 Ιουλίου 2025

Με πλησμονή δοξολογίας και ευχαριστιών προς τον Τριαδικό Θεό, με αισθήματα ευγνωμοσύνης προς όλους τους Αγίους, ιδιαίτερα προς τον άγιο...

Read more
ΚΥΠΡΟΣ 1972 – 1974 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΑ
Απόψεις - Γνώμες

ΚΥΠΡΟΣ 1972 – 1974 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΑ

15 Ιουλίου 2025

Αρχιμ. Φιλίππου Χαμαργιά, Πρωτοσυγκέλλου  Ι. Μητροπόλεως Μεσσηνίας Κατά το μήνα Ιούλιο, εκτός από τις πολλές εκκλησιαστικές εορτές, μνημονεύονται γεγονότα μέσα...

Read more
Πανηγύρισε το Παρεκκλήσιο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου στη Μονή Ροβελίστης Άρτης
Εκκλησία της Ελλάδος

Πανηγύρισε το Παρεκκλήσιο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου στη Μονή Ροβελίστης Άρτης

14 Ιουλίου 2025

Με λαμπρότητα και πνευματική κατάνυξη εορτάστηκε τη Δευτέρα 14 Ιουλίου 2025 η μνήμη του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου στο πανηγυρίζον...

Read more
Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΣΤΟ Ι. ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΡΩΣΣΟΥ
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΣΤΟ Ι. ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΡΩΣΣΟΥ

14 Ιουλίου 2025

Στον Προσκυνηματικό Ι. Ναό του οσίου Ιωάννου του Ρώσσου, την Κυριακή 13 Ιουλίου 2025, χοροστάτησε κατά τον Όρθρο και προέστη...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»
Κηρύγματα

Οι προβατόσχημοι λύκοι

31 Μαΐου 2025

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 9 Ἰουνίου 2019, τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Κυρ. ζ΄ Πράξεων: Πράξ. κ΄ 16-18, 28-36)...

«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Οι Άγιοι 318 Θεοφόροι Πατέρες της Α΄ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου

31 Μαΐου 2025
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Το μήνυμα της Κυριακής των 318 Θεοφόρων Πατέρων

31 Μαΐου 2025
Με την έναρξη της νέας χρονιάς, ας έχουμε υπόψη μας 4 απλά πράγματα

Ἡ Ἀρχιερατικὴ Προσευχὴ

31 Μαΐου 2025
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

«Προσέχετε τους αιρετικούς»

31 Μαΐου 2025
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Κυριακή των Αγίων Πατέρων

27 Μαΐου 2023
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Κυριακή των 318 Θεοφόρων Πατέρων

4 Ιουνίου 2022
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

«Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις» (Ἰωάν. 17,6)

30 Μαΐου 2020
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

8 Ιουνίου 2019
Next Post
Θυμίαμα μνήμης και ευγνωμοσύνης προς τον αοίδιμο Μητροπολίτη Λήμνου

Θυμίαμα μνήμης και ευγνωμοσύνης προς τον αοίδιμο Μητροπολίτη Λήμνου

Παναγία Αρτοκωστά: Η εικόνα που ήθελε το σπίτι της

Παναγία Αρτοκωστά: Η εικόνα που ήθελε το σπίτι της

π. Συμεών Κραγιόπουλος: Ομιλία εις την “Αρχήν της Ινδίκτου” (1η Σεπτεμβρίου)

Τι σημαίνει "Ινδικτιών"

Τον Δήμαρχο Τυρνάβου όρκισε ο Μητροπολίτης Λαρίσης

Τον Δήμαρχο Τυρνάβου όρκισε ο Μητροπολίτης Λαρίσης

Το ξύλο της ζωής και ως Πρωτευαγγέλιο

Το μήνυμα της Κυριακής - (Των μυρίων ταλάντων)

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist