16 Φεβρουαρίου 1997
«Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»
Δύο ἄνθρωποι, λέγει ἡ παραβολή, ἀγαπητοί μου Χριστιανοί, πῆγαν στό Ναό τοῦ Σολομῶντος γιά νά προσευχηθοῦν· ὁ ἕνας Φαρισαῖος καί ὁ ἄλλος Τελώνης.
Δύο ἄνθρωποι μέ διαφορετική κοινωνική, θρησκευτική καί ἠθική προέλευση καί κατάσταση ζωῆς βαδίζουν τόν ἴδιο δρόμο, πρός τόν ἴδιο σκοπό.
Ὁ σκοπός τους εἶναι νά προσευχηθοῦν στό Θεό. Τό περιεχόμενο ὅμως καί ἡ ποιότητα τῆς προσευχῆς τους φανερώνει καί τίς ψυχικές τους διαθέσεις καί τίς σοβαρές τους ἀντιθέσεις, σέ σημεῖο πού ἡ προσευχή τοῦ Φαρισαίου νά καταλήγει στήν ἀποτυχία.
Ὁ Φαρισαῖος, πού ἀνήκει στήν ὁμώνυμη θρησκευτική ἰουδαϊκή αἵρεση, εἶναι γνωστός ὡς θρησκευόμενος ἄνθρωπος, εἶναι μελετητής τοῦ θείου Νόμου καί ἀκριβής τηρητής τῶν παραδόσεων τῶν Ραββίνων. Κατά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς του εὐχαριστεῖ τόν Θεό γιά τόν ἑαυτό του καί αὐτοεπαινεῖται γιά τίς καλές πράξεις, τίς σύμφωνες μέ τόν Μωσαϊκό Νόμο, λές καί ὁ Θεός δέν εἶναι παντογνώστης καί δέν γνωρίζει τό τί κάνει ὁ καθένας μας.
Ἡ προσευχή τοῦ Φαρισαίου γίνεται ἔτσι ὑπερήφανη καί ἐπιδεικτική, χωρίς πόνο μετανοίας γιά τά σφάλματά του καί συντριβή καρδίας γιά τίς ἀδυναμίες του.
Ἐκεῖνο δέ τέλος πού ἀπουσιάζει ἀπό τήν καρδιά του κατά τήν προσευχή εἶναι ἡ ἀγάπη γιά τούς ἄλλους ἀνθρώπους. Οἱ ἄλλοι ὑπάρχουν μόνον γιά νά συγκρίνει τόν ἑαυτό του, ὅτι αὐτός δέν εἶναι ὅπως ἐκεῖνοι, πού εἶναι κλέφτες καί ἀνήθικοι ἤ ὅπως ὁ Τελώνης.
Ἀπό τήν προσευχή, τέλος, τοῦ Φαρισαίου στήν οὐσία, πρέπει νά ποῦμε, ἀπουσιάζει καί ὁ Θεός.
Ὁ Φαρισαῖος δέν αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη νά ζητήσει τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιά τίς ἁμαρτίες του καί τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ γιά τίς θλίψεις καί τίς δυσκολίες πού ἀντιμετωπίζει στόν πνευματικό του ἀγῶνα· μόνος του εἶναι αὐτάρκης. Οὔτε κάποια δοξολογία ἀκούγεται ἀπό τό στόμα του γιά τό μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ.
Ἡ προσευχή τοῦ Φαρισαίου δέν ἔφθασε στόν οὐρανό, γιατί ἦταν ὑπερήφανη καί δέν ἔγινε δεκτή ἀπό τόν Θεό, γιατί ἦταν ἄσπλαγχνη καί σκληρόκαρδη γιά τούς συνανθρώπους του.
Πόσες φορές, Χριστιανοί μου, ἡ καύχηση καί ἡ περιαυτολογία τῶν ἄλλων δέν γίνεται σέ μᾶς ἀποκρουστική καί ἀηδιαστική; Ἐάν ἔτσι ἐμεῖς αἰσθανόμαστε τούς ὑπερήφανους καί ἐπιδειξιομανεῖς, σκεφθεῖτε πόσο τοῦτο γίνεται ἀπαίσιο στά μάτια τοῦ Θεοῦ. Δίκαια ὁ Προφήτης τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης προφητεύει: «Ὁ Θεός ἀποστρέφεται κάθε ὑπερήφανο καί μεγαλόστομο».
Εὐτυχῶς ὅμως ὑπάρχει, Χριστιανοί μου, καί ἡ ἄλλη εἰκόνα, τοῦ Τελώνη, πού μᾶς δίνει παρηγοριά καί ἐλπίδα.
Ὁ Τελώνης ἔχει συναίσθηση τῆς ἐνοχῆς του καί γιά τό λόγο αὐτό στέκεται παράμερα καί μακριά ἀπό τά βλέμματα τῶν ἀνθρώπων καί δέν τολμᾶ οὔτε τά μάτια του νά σηκώσει πρός τόν οὐρανό. Λυπεῖται καί θλίβεται γιά τίς ἀδικίες πού ἔχει κάνει, ἀλλά ἐλπίζει στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ζητάει συγγνώμην, γεμᾶτος συντριβή καρδιᾶς καί ἡ προσευχή του, σύντομη καί κατανυκτική, τόν κάνει νά γίνεται ταπεινός. «Ὁ Θεός, ἰλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» λέγει. Κτυπᾶ, συγχρόνως, τό στῆθος του, ὅπου εὑρίσκεται ἡ ἔνοχη καρδιά του καί ἡ συνείδηση πού τόν ἐλέγχει.
Προσευχή σεμνή· ἁρμονία σώματος καί ψυχῆς, πού φαίνεται μέ τή στάση τοῦ σώματος καί ἐκφράζεται μέ τά λόγια. Ὅλη ἡ ὕπαρξη προσεύχεται, σάν ὁ ἄνθρωπος ξυπνήσει καί ἀρχίζει νά βλέπει τό πόσο ἔχει ἀποξενωθεῖ ἀπό τόν Θεό, ἐξ αἰτίας τῆς ἁμαρτίας.
Τέλος, ὁ Τελώνης δέν ἀσχολεῖται μέ τούς ἄλλους. Κανένα δέν κακολογεῖ καί σέ κανένα δέν ἐπιρρίπτει εὐθύνες γιά τήν κατάστασή του. Παίρνει ἐπάνω του ὅλη τήν εὐθύνη γιά τό ἁμαρτωλό κατάντημά του καί ζητεῖ μόνο τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
Πάνω σ᾿ αὐτό τό πνεῦμα τῆς τελωνικῆς προσευχῆς στηρίζεται καί ἡ προσευχή τοῦ Ἁγίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου: «Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου».
Μιά τέτοια προσευχή ἔχει τίς προϋποθέσεις νά γίνει δεκτή ἀπό τόν Θεό καί νά ἑλκύσει τό ἔλεος καί τήν εὐλογία Του. ΑΜΗΝ.
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΣΤΑΓΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΕΩΡΩΝ
Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο [email protected] άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.
