Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
Η θαυμαστή διατροφή του ισραηλιτικού λαού στη φοβερή εκείνη έρημο με το ουρανόσταλτο μάννα, καθώς μας διηγείται το βιβλίο της Εξόδου γίνεται υπόθεση αναφοράς στον Ακάθιστο Ύμνο από τον Άγιο Ιωσήφ τον Υμνογράφο, καθώς η στάμνα η χρυσή, που περιείχε το μάννα και βρισκόταν στην κιβωτό της Διαθήκης, προτυπώνει την Υπεραγία Θεοτόκο. Γιατί απλούστατα, «η Παναγία, κατά την Ορθόδοξη πίστη, είναι η κορυφή και το τέλος όλης της Παλαιάς Διαθήκης, και σ’ αυτήν αναφέρονται όλες οι προεικονίσεις και προτυπώσεις και προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι η αποκορύφωση και ο καρπός όλης της Παλαιοδιαθηκικής παιδαγωγικής προετοιμασίας της ανθρωπότητας για την υποδοχή του σαρκωθέντος Θείου Σωτήρα. Γι’ αυτό την ονομάζει ο ιερός Δαμασκηνός «θυγατέρα του Αδάμ», ενώ τον Δαβίδ τον ονομάζει «προπάτορα και θεοπάτορα», από τη ρίζα του οποίου «κατ’επαγγελίαν» γεννήθηκε η Παναγία»1. Γι’ αυτό και ο ιερός υμνογράφος αναφερόμενος σε αυτό το γεγονός της Παλαιάς Διαθήκης, εξυμνεί την Παναγία ως στάμνα : «Xαίρε στάμνε μάννα φέρουσα, το γλυκαίνον τα των ευσεβών αισθητήρια»2.
Α. Στάμνα η Παναγία και μάλιστα πολύ ανώτερη χρυσίου, καθώς λάμπει στο φως της Καινής Διαθήκης και φωτίζει τα μάτια των πιστών, ώστε να κατανοήσουν πως ο Θεός διάλεξε το οστράκινο αυτό σκεύος για να διακονήσει το σχέδιο της θείας ενανθρωπήσεως. Αυτή έφερε, όπως θα γράψει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, στην άχραντη γαστέρα της τον Μονογενή Υιό και Λόγο του Θεού. «Γι’ αυτό και όλος ο κόσμος, ο νοητός και ο αισθητός, έγινε δια το τέλος τούτο, για την Κυρία Θεοτόκο· και η Κυρία Θεοτόκος έγινε πάλι δια τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν»3, όπως γράφει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Και ο Άγιος Γρηγόριος Νεοκαισαρείας θα αιτιολογήσει : «Επειδή η Μαρία, ενώ έφερε σάρκα, την άφθαρτη πολιτεία είχε κατακτήσει, και αφού έζησε με αρετές διάφορες, βίωσε τον ανώτερο άνθρωπο· γι’ αυτό και ο Λόγος του Θεού Πατρός την αξίωσε να σαρκωθεί εξ’ αυτής κατά τη θεία Του ενανθρώπηση… ο ασώματος ήρθε προς αυτήν που είχε σώμα, αφού αυτή μετήλθε την άφθαρτη πολιτεία με αγνεία και έζησε ενάρετη ζωή»4.
Έτσι, η θεοδόχος γαστέρα της θα αντικαταστήσει τη χρυσή στάμνα στην ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης, αφού θα φέρει μέσα της την ουράνια τροφή, τον Σωτήρα Χριστό. Αυτό το ουράνιο μάννα δεν θα αποτρέπει το θάνατο από την πείνα, αλλά κυρίως το θάνατο από την αμαρτία. Ο Άρτος της Ζωής, ο οποίος αρτοποιήθηκε στα πανάχραντα σπλάχνα της, γίνεται για τον κάθε άνθρωπο «αθανασίας μάννα». Γι’ αυτό και την υμνολογούμε : «αθανασίας μάννα Χριστόν φέρουσα, στάμνε λογική, πικρίας ψυχοφθόρων παθών εκλύτρωσαί με, Παρθένε Παναγία»5.
Β. Χαίρε στάμνε μάννα φέρουσα
Η χρυσή στάμνα που βρισκόταν στην Κιβωτό της Διαθήκης και διατηρούσε απλώς το ουράνιο μάννα για να θυμίζει στον περιούσιο λαό του Θεού τη διατροφή του στην έρημο, γίνεται στην Καινή Διαθήκη ο τύπος της Εκκλησίας. Δεν κρατά το θησαυρό της κλεισμένο στη Σκηνή του Μαρτυρίου, αλλά τον προσφέρει σε κάθε Ευχαριστιακή Σύναξη ως «φάρμακο αθανασίας, αντίδοτο του μη αποθανείν»6, κατά την έκφραση του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου σε όσους θέλουν να είναι ενωμένοι με τον Υιό της, εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον. Άλλωστε Εκείνος δήλωσε κατηγορηματικά στους μαθητές Του : «εγώ ειμί ο άρτος ο ζων ο εκ του ουρανού καταβάς· εάν τις φάγη εκ του άρτου τούτου, ζήσεται εις τον αιώνα»7. Γι’ αυτό και κάθε φορά που κοινωνούμε των Αχράντων Μυστηρίων, ευχαριστούμε αυτήν την πνευματική στάμνα για την ουράνιο τροφή που μας χάρισε : «Ευχαριστώ σοι, ότι ηξίωσάς με τον ανάξιον κοινωνόν γενέσθαι του Αχράντου Σώματος και του Τιμίου Αίματος του Υιού σου»8.
Την παρακαλούμε ακόμη να ικετεύσει τον Υιό και Θεό της να μην μας αποδείξει «κενούς της Χάριτός του αλλά να μας αξιώσει της παναγίας Σαρκός Του και του τιμίου και ζωοποιού Αίματός Του και να μας κάνει υιούς φωτός πορευομένους κατά τας αγίας αυτού εντολές»9.
Σ’ αυτήν την στάμνα, «την φέρουσα το μάννα το γλυκαίνον τα των ευσεβών αισθητήρια», απευθυνόμαστε κι εμείς απόψε με αυτήν την Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου. Το βλέμμα της και η μορφή της χαρίζουν στον καθένα μας ουράνιο μύρο και βάλσαμο παρηγορίας και ελπίδος. Κι όπως μία μάνα ξέρει να δίνει κάτι ξεχωριστό στα παιδιά της, έτσι και η δική μας μάνα, η Παναγία, γλυκαίνει τις πληγές στον πονεμένο, ενδυναμώνει την πίστη του και του χαρίζει ανάπαυση και παρηγορία. Σταλάζει παρηγοριά και ελπίδα σ’ αυτόν που είναι απελπισμένος από τα κύματα της ζωής και τις μέριμνες του βίου, δείχνοντας με το χέρι της το πρόσωπο του Υιού της, που μόνο δι’ Αυτού μπορεί να φτάσει κανείς με ασφάλεια στη Βασιλεία των Ουρανών.
Σ’ αυτήν ας καταθέτουμε, όχι μόνο απόψε αλλά πάντοτε, την ελπίδα μας και την προσδοκία μας, επαναλαμβάνοντας την προσευχή του Ηλία Μηνιάτη : «Εσέ παρακαλούμεν και ημείς οι ανάξιοι δούλοι σου, πίπτοντες εις τους αχράντους σου πόδας, να μας γενής καταφυγή και αντίληψις. Προς σε τον αχείμαστο λιμένα του ελέους, ερχόμαστε από την πικράν θάλασσαν των κοσμικών ηδονών, δια να εύρωμεν ανάπαυσιν των ψυχών μας… Κι αν τα πολλά μας αμαρτήματα μας εμποδίζουσι την παρρησίαν προς τον Δεσπότην μας Χριστόν, παρακάλεσέ τον να μας λυτρώση και να μας αξιώση της ουρανίου του Βασιλείας»10.
1 Αρχιμ. Καλλιστράτου Ν. Λυράκη, «Η Παρθενομήτωρ», εκδ. Ενάτη, Αθήνα 2003, σελ. 51
2 Δ’ Ωδή Κανόνος του Ακαθίστου Ύμνου
3 Μοναχού Θεοκλήτου Διονυσιάτου, «Μαρία, η Μητέρα του Θεού», Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 51
4 Αρχιμ. Καλλιστράτου Ν. Λυράκη, «Η Παρθενομήτωρ», εκδ. Ενάτη, Αθήνα 2003, σελ. 50-51
5 «Παρακλητική», Όρθρος Τρίτης, ήχος γ’
6 Αγ. Ιγνατίου του Θεοφόρου, «Επιστολή προς Εφεσίους», ΧΧ, 2, ΕΠΕ 4,90 (Αποστολικοί Πατέρες)
7 Ιω. 6,51
8 Ευχή ευχαριστίας μετά τη Θεία Μετάληψη
9 «Ψαλτήριον προσευχητικόν», έκδ. Ιερόν Κουτλουμουσιανόν ΚελλίονΑγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Άγιον Όρος 2015, σελ. 110
10 Γεωργία Π. Κουνάβη, «Παναγία και Εκκλησία», Αθήνα 1986, σελ. 179
Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο info@poimin.gr άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.
