«Εν Καιρῷ Πειρασμῶν» † Μητροπολίτης Πατρῶν Νικόδημος

Εἰς τάς ἱεράς ἀκολουθίας τῆς Ἐκκλησίας μας δίδεται πάντοτε ἰδιαιτέρα θέσις εἰς τήν προσωπικότητα τῆς Παναγίας Μητρός τοῦ Κυρίου. Ἀλλ’ὑπάρχουν , ὡς γνωστόν, καί ὡρισμέναι ἀκολουθίαι ἀφιερωμέναι ἐξ ὁλοκλήρου εἰς τήν Παναγίαν, Ἐξ αὐτῶν, ἡ περισσότερον δημώδης καί κοινόχρηστος εἶναι ἡ ἀκολουθία τῆς λεγόμενης «μικρᾶς παρακλήσεως».

Περιλαμβάνει θερμάς δεήσεις καί ἱκεσίας δι’ὅλας τάς δυσκόλους περιστάσεις καί ἀνάγκας τῆς ζωῆς μας, εἰς τάς ὁποίας, ὡς πιστοί καί εὐσεβείς χριστιανοί, συνηθίζομεν να ἐπικαλούμεθα τάς πρεσβείας καί τήν μεσιτείαν τήν ἀσφαλῆ προστασίαν τῆς Ύπεραγίας Θεοτόκου.

«Δέσποινα καί μήτηρ τοῦ Λυτρωτοῦ, δέξαι παρακλήσεις ἀναξίωνσῶν ἱκετῶν»,  ψάλλει, μέ πόνον καί μέ πόθον βαθύν, κάθε πιστός προς τήν Παναγίαν. Και ἡμεῖς ἀπευθύνομεν κατά τάς ἡμέρας ταύτας τάς παρακλήσεις μας πρός Αὐτήν, ὁ καθένας μέ τά προσωπικά του αἰτήματα, καί ὅλοι μαζί εὐχόμεθα·

«Τους βοηθείας τῆς παράσοῦ δεομένους μή παρίδῃς, Παρθένε …».

Ἀλλ’ἅς ἴδωμεν, εἰς μίαν σειράν ὁμιλιῶν, τά διάφορα αἰτήματα καί τάς εἰδικωτέρας περιπτώσεις, εἰς τάς ὁποίας ἀναφέρεται ἡ παράκλησις πρός τήν Παναγίαν.

* * *

«Πολλοῖς συνεχόμενος πειρασμοῖς, πρός Σέ καταφεύγω, σωτηρίαν ἐπιζητῶν». Αὐτό εἶναι, ὡς γνωστόν, τό πρῶτον τροπάριον τῆς «μικρᾶς» παρακλήσεως. Καί τό πρώτον ζήτημα, εἰς τό ὁποῖον ἐπικαλούμεθα τήν βοήθειαν τῆς Παναγίας, εἶναι ἡ προστασία ἐν καιρῷ πειρασμῶν. Αὐτό εκφράζουν αἱ λέξεις τοῦ πρώτου αὐτοῦ τροπαρίου.

Ἀλλά τί εἶναι πειρασμός ; Πόθεν προέρχεται ; καί πῶς ὑπερνικᾶται ;

1.Πειρασμός εἶναι πᾶν, ὅ,τι ἐκπειράζει τόν ἄνθρωπον,δηλ. θέτει ὑπό δοκιμασίαν τήν πίστιν καί ὑπακοήν καί ἀφοσίωσίν του πρός τόν Θεόν. Ὅ,τι ἀποτελεῖ πρόκλησιν πρός ἁμαρτίαν καί παρακινεῖ καί ἐξωθεῖ τόν ἄνθρωπον εἰς παράβασιν τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. Μερικά παραδείγματα θά καταστήσουν τό πρᾶγμα σαφές·

– Ἕνα κακόν παράδειγμα, πού παρασύρει καί παρακινεῖ εἰς τό κακόν, εἶναι πειρασμός.

– Ἕνα θέαμα διεγερτικόν, ἄσεμνον, γυμνόν, ἀκατάλληλον κ.τ.τ.

– Μία δοκιμασία καί περιπέτεια, πού δοκιμάζει τήν ὑπομονήν, τήν πίστην, τήν ἐλπίδα.

– Οἰκονομικαί στεναχωρίαι, ἢ ἐπαγγελματικαί ἀποτυχίαι, πού δοκιμάζουν τήν ἐμμονήν εἰς τάς ἀρχάς μας.

– Κατατρεγμοί διά τήν τήρησιν τοῦ καθήκοντος, πού μᾶς φέρουν πρό διλήμματος…

– Εἰρωνεῖαι καί χλευασμοί, διά τήν θρησκευτικότητα καί ἠθικότητα μας, ὡσαύτως.

Εἰς ὅλας τάς τοιαύτας περιπτώσεις ἀναφέρεται ἡ παράκλησις πρός τήν Παναγίαν, ὅταν λέγῃ· «Τῶν πειρασμῶν Σύ  τάς προσβολάς ἐκδιώκεις…».

2.Τά αἴτια τῶν πειρασμῶν εἶναι ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά. Περί τῶν ἐσωτερικῶν θά ὁμιλήσωμεν εἰδικώτερον εἰς τήν ἑπομένην ὁμιλίαν.

Τά ἐξωτερικά αἴτια, ὅπως ἔγινε σαφές ἀπό τά προηγηθέντα παραδείγματα, ὀφείλονται συνήθως εἴτε εἰς τούς ἄλλους ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι μέ τό παράδειγμά των καί μέ την στάσιν των συντελοῦν εἰς τό νά ἐπηρεασθῇ καί νά κλονισθῇ ὁ πιστός καί ἠθικός ἄνθρωπος, καί δή ὁ σεμνός νέος, εἴτε (ὀφείλονται) εἰς ἀντιξόους περιστάσεις καί δυσκολίας τοῦ βίου (τοῦ οἰκογενειακοῦ, τοῦ ἐπαγγελματικοῦ…), ἕνεκα τῶν ὁποίων πιέζεται καί στεναχωρεῖται ὁ ἄνθρωπος. Μέχρι ποίου σημείου θ’ἀνθέξη ; Ἐνδέχεται νά καμφθῇ καί νά χάσῃ τήν ἐμπιστοσύνην του εἰς τήν θείαν Πρόνοιαν.

Ἀλλ’ ἡ παράκλησις ἀναφέρεται καί εἰς ἄλλην προέλευσιν τῶν πειρασμῶν, ὅταν ὀνομάζῃ τήν Θεοτόκον «τῶν πειρασμῶν διαλύουσαν ὄχλον καί ἐπηρείας δαιμόνων ἐλαύνουσαν», καί ὅταν παρουσιάζῃ τόν ἄνθρωπον λέγοντα πρός τήν Παναγίαν «φέρειν οὐ δύναμαι  τῶν δαιμόνων τά τοξεύματα». Ἐδῶ ὁ λόγος εἶναι περί τοῦ πονηροῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος δημιουργεῖ συνηθέστατα εἰς τόν ἄνθρωπον πολλούς πειρασμούς, καί ἐσωτερικούς μέ διαφόρους λογισμούς (ἀπιστίας, ἀπελπισίας, ὑπερηφανείας, ἀμετανοησίας, δικαολογίας τῶν ἁμαρτιών μας, πονηρῶν ἐπιθυμιῶν…) καί ἐξωτερικούς, διά τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι γίνονται πολλάκις ὄργανα του καί φέρουν εἰς δύσκολον θέσιν τούς εὐσεβεῖς, ἀλλά καί δι’ ἄλλων εἰδικωτέρων μέσων καί μεθόδων του (ὀνείρων, μαντειῶν, μαγειῶν, πνευματισμοῦ…).

Διά τοῦτο ὁ Κύριος μᾶς ἐδίδαξε νά προσευχώμεθα «καί μή εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλά ρῦσαι ἡμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ». Ὁμολογουμένως, εὑρίσκεται πολλάκις ὁ ἄνθρωπος εἰς τόσον δύσκολον θέσιν, ὥστε νά λέγῃ εἰς τήν παράκλησίν του πρός τήν Παναγίαν ὁτι εἶναι ὁ «πάντοθεν πολεμούμενος», τ.ἐ. πολιορκούμενος κυριολεκτικῶς ἐκ πολλῶν και πολλαχόθεν προερχομένων πειρασμῶν.

3. Διά νά δυνηθῇ ὁ χριστιανός νά ἀντιμετωπίσῃ τους πειρασμούς, πρέπει νά ἔχῃ ὑπ’ ὄψει του· α) ὅτι ὁ Θεός ἐπιτρέπει ἐνίοτε τούς πειρασμούς διά τόν τελειότερον καταρτισμόν μας καί διά νά καταφανῇ ἡ πίστις καί ἡ ἀνδρεία τῆς ψυχῆς. Διά τοῦτο, λέγει ὁ θεῖος Ἰάκωβος, «πᾶσαν χαράν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις…» (Ἰακώβου α΄ 2). β) Δέν ἐπιτρέπεται ποτέ πειρασμούς ἀνωτέρους τῶν δυνάμεών μας («οὐκ ἐάσει ἡμᾶς πειρασθῆναι ὑπέρ ὃ δύνασθε, ἀλλά ποιήσει σύν τῷ πειρασμῷ καί τήν ἔκβασιν, τοῦ δύνασθαι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν» Α΄ Κορ. ι΄ 13). γ) Μᾶς δίδει και ἀνάλογον βοήθειαν. Ἐφ’ ὃσον, ἐννοεῖται, ἡμεῖς θά προσέχωμεν καί δέν θά ἐκτιθέμεθα χωρίς λόγον, καί εφ’ ὃσον θά καταβάλλωμεν τήν ἐκ μέρους μας δυνατήν προσπάθειαν, ἂς εἴμεθα βέβαιοι ὃτι «οὐκ ἔχομεν ἀρχιερέα μή δυνάμενον συμαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν» ἀλλ’ ἀντιθέτως «ἐν ὧ πέπονθεν αὐτός πειρασθείς, δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι»  (Ἑβρ. β΄ 18, δ΄ 15) .

Αὐτοῦ τήν μεγάλην βοήθειαν ἂς ἐπικαλῆται πάντοτε πᾶς πιστός χριστιανός, διά τῆς Θεοτόκου, ψάλλων προς Αὐτήν το παρακλητικόν τροπάριον· «Πολλοῖς συνεχόμενος πειρασμοῖς, πρός  Σέ καταφεύγω, σωτηρίαν ἐπιζητῶν. Ὦ Μῆτερ τοῦ  Λόγου καί Παρθένε τῶν δυσχερῶν καί δεινῶν με  διάσωσον».