Ο άγιος Σάββας καταγόταν από την αγιοτόκο Καππαδοκία και έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορος Ιουστιανιανού, τον 6ο αιώνα μ. Χ. Γιός ευσεβών γονέων, αγάπησε από μικρός την πνευματική ζωή και διακρίθηκε στην προσευχή και την άσκηση. Σέ ηλικία δεκαέξι ετών πήγε στα Ιεροσόλυμα, στην Μονή του Μεγάλου Ευθυμίου, ο οποίος τον έστειλε στην Μονή του οσίου Θεοκτίστου, επειδή ήταν ακόμη αγένειος. Εκεί προόδευσε στην πνευματική ζωή και έγινε πατέρας και ποιμένας πολλών μοναχών της ερήμου. Ήταν εγκρατής σε τέτοιο βαθμό, ώστε ορισμένες τροφές δεν τις γεύτηκε ποτέ στην ζωή του. Μάλιστα, όταν ήταν νήπιο δεν θήλαζε ποτέ Τετάρτη και Παρασκευή. “Ετελειώθη εν ειρήνη” σε ηλικία 94 ετών.
“Μέτριος, άκακος, πράος, απλούς, ησύχιος, ως χρηματίσας Πάτερ, υπέρ άνθρωπον όντως, και άϋλος εν ύλη οίκος Θεού, καθωράθης πανάξιος, τάς εξ αυτού προϊούσας σοι δωρεάς συμπαθώς διαπορθμεύων ημίν”. Στό τροπάριο αυτό ο ιερός υμνογράφος κατάφερε, με λίγες λέξεις, να σκιαγραφήση την μεγαλειώδη προσωπικότητα του οσίου Σάββα του ηγιασμένου, ο οποίος, μεταξύ των άλλων, εκοσμείτο και με το μεγάλο χάρισμα της απλότητος, γι’ αυτό και τον αποκαλεί απλούν. Εβίωνε την μακαρία κατάσταση της απλότητος, που είναι ο αληθινός πλούτος της ψυχής.
Η λέξη απλότητα σημαίνει ειλικρίνεια. Ο απλούς άνθρωπος είναι ειλικρινής, ευθύς και άδολος. Είναι “αγαθός Ισραηλίτης εν ώ δόλος ουκ έστι”, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Χριστού προς τον άγιο Ναθαναήλ. Ο απλούς άνθρωπος ομοιάζει με τον Θεό, ο οποίος είναι απλούς. Άλλωστε ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο “κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Του”. Οι πρωτόπλαστοι στον Παράδεισο, λόγω της εσωτερικής τους καθαρότητος είχαν ζωντανή κοινωνία με τον Θεό και οι δυνάμεις της ψυχής τους ήσαν ενοποιημένες και λειτουργούσαν κατά φύσιν. Εδώ θα πρέπη να σημειωθή ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι τριμερής. Έχει τρείς δυνάμεις, ήτοι το λογιστικό, το θυμικό και το επιθυμητικό. Όταν ο άνθρωπος είναι υγιής πνευματικά, τότε οι δυνάμεις αυτές λειτουργούν φυσιολογικά και δεν “αντίκεινται αλλήλαις”, αλλά υπάρχει μεταξύ τους ενότητα και συμφωνία. Όταν οι δυνάμεις αυτές, λόγω της εμπαθούς και αμαρτωλής ζωής, λειτουργούν παρά φύσιν, τότε ο άνθρωπος, άλλα σκέπτεται, άλλα επιθυμεί, άλλα λέγει και άλλα πράττει. Καί ο θυμός του αντί να στρέφεται εναντίον του κακού, εναντίον του διαβόλου και της αμαρτίας, στρέφεται εναντίον των συνανθρώπων του με τα γνωστά, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις, τραγικά αποτελέσματα. Στήν κατάσταση αυτή ο άνθρωπος είναι πνευματικά άρρωστος, βιώνει μιά πνευματική σχιζοφρένεια. Καί εάν δεν καθοδηγήται από πνευματικό πατέρα και δεν αγωνίζεται να θεραπευθή, τότε αποτελεί για το οικογενειακό και το κοινωνικό του περιβάλλον πηγή ανωμαλίας. Η υποδούλωση στα πάθη, στην κυριολεξία αποδιοργανώνει τον άνθρωπο, τον τεμαχίζει, τον κάνει σύνθετο.
Ο τρόπος θεραπείας του ανθρώπου, η επάνοδός του στην κατάσταση της απλότητος, γίνεται διά της οργανικής έντάξεώς του στην όλη ατμόσφαιρα και ζωή της Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, επειδή διατηρεί ανόθευτη την αποκεκαλυμμένη αλήθεια, θεραπεύει τον άνθρωπο, τον αγιάζει, τον ενοποιεί και από σύνθετον τον κάνει απλούν. Μέ την “εν ελευθερία και αγάπη” υπακοή στην Εκκλησία και γενικότερα με την κατά Χριστόν ζωή και πολιτεία, ο άνθρωπος σύν τώ χρόνω καθαίρεται από τα πάθη, φωτίζεται ο νούς του, και οι δυνάμεις της ψυχής του ενοποιούνται και λειτουργούν φυσιολογικά. Αποκτά την αρετή της διακρίσεως και μπορεί να διακρίνη το κτιστό από το άκτιστο, το αγαθό από το πονηρό, την αλήθεια από την πλάνη, αλλά αποκτά και την μακαρία αρετή της απλότητος και “αληθεύει εν ειλικρινεία”. Παύει να υπάρχη διάσταση μεταξύ των σκέψεων, των λόγων και των έργων του.
Οι κεκαθαρμένοι από τα πάθη και αγιασμένοι άνθρωποι είναι απλοί, λιτοί, ειλικρινείς, καταδεκτικοί, γεμάτοι αγάπη και καλωσύνη, αληθινοί άρχοντες σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής τους ζωής. Όταν γράφουν, ομιλούν, ψάλλουν ή αγιογραφούν, ο λόγος, η ψαλμωδία και τα έργα τους έχουν μιά θαυμαστή απλότητα, αλλά ταυτόχρονα και μιά εκπληκτική ζωντάνια και αμεσότητα. Κάθε τί το ψεύτικο, το επιτηδευμένο, είναι ξένο γι’ αυτούς. Δέν προσβάλλουν κανέναν, δεν προκαλούν, αλλά αντίθετα παρακαλούν, ήτοι παρηγορούν και στηρίζουν. Καί επειδή γνωρίζουν από την πείρα τους την δύναμη της “εν απλότητι καρδίας” ψαλμωδίας και προσευχής, προτρέπουν και εμάς, να προσευχόμαστε και να “αινούμεν τον Δεσπότην εν απλότητι καρδίας” γιατί με τον τρόπο αυτόν θα “συντρίβομεν και θα καταλύομεν τα του εχθρού μηχανήματα” (Φιλοκαλία, εκδ. Αστέρος, τόμος Α’, σελ. 278).
Η απλότητα, η ευθύτητα και η ειλικρίνεια, δυστυχώς, εκλαμβάνονται από τούς πολλούς ως αφέλεια και βλακεία. Ωσάν να ήσαν οι βλάκες και οι αφελείς, απλοί, ευθείς και ειλικρινείς. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει, αφού σήμερα, στην κατά πάντα άχρωμη και ανειλικρινή εποχή μας έχει αυξηθεί επικίνδυνα η κουτοπονηριά. Απόδειξη τούτου είναι το ότι “οι πολλοί πιστεύουσι προθύμως τα μηθεύματα, η δέ αλήθεια φαίνεται αυτοίς απιθανωτέρα του ψεύδους”, όπως θα έλεγε ο Παπαδιαμάντης. Καί υπογραμμίζει, μέσα από την προσωπική του πείρα, μιά πραγματικότητα, που διαπιστώνουμε και εμείς σήμερα. Φαίνεται ότι η εποχή του είχε πολλές ομοιότητες με την δική μας. Γράφει: “Οσάκις ηθέλησα χάριν παιδιάς να είπω ψεύδός τι, εύρον τούς ακροατάς τοσούτον ευπίστους, ώστε διαμαρτυρομένου εμού ύστερον ότι ηστεϊζόμην δεν επείθοντο, αλλά επέμενον να πιστεύωσιν ως αληθές το ψευδές’ οσάκις ηθέλησα να είπω αλήθειάν τινα τούς εύρον δυσπίστους και βλακοπονήρως μειδιώντας”.
Ευτυχώς που υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι απλοί, άδολοι, ειλικρινείς, άκακοι, ησύχιοι και αγιασμένοι. Είναι η αληθινή παρηγοριά του λαού του Θεού.
Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο info@poimin.gr άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.
