Το βαθύτερο νόημα των εορτών

 Του ΜΙΧΑΛΗ Γ. ΤΡΙΤΟΥ, Καθηγητή Α.Π.Θ.

Οι χριστιανικές γιορτές, που γιορτάζουμε αυτές τις ημέρες, πέρα από το πανηγυρικό στοιχείο που τις συνοδεύει, είναι γεγονότα, που ξεπερνούν τα στενά χωρο-χρονικά πλαίσια και αποσκοπούν στο να εντάξουν τον άνθρωπο στο μεγάλο μυστήριο της σωτηρίας. Είναι τομές μέσα στον ιστορικό χρόνο, που τον αγκαλιάζουν και τον κάνουν αιωνιότητα. Είναι μεγάλα ορόσημα με μοναδική λυτρωτική σημασία για τον πιστό. Έτσι ο χρόνος για τον άνθρωπο της πίστεως δεν είναι μια αδιάκοπη και μονότονη ροή ωρών, ημερονυκτίων, εβδομάδων, μηνών και ετών, αλλά σημαδεμένος με τα πνευματικά αυτά γεγονότα μπορεί να μεταφέρει στην κάθε εποχή ένα ανέλπιστο μήνυμα· το μήνυμα του σωσμένου, του ακέραιου και αυθεντικού ανθρώπου.

Το βαθύτερο νόημα των εορτών φανερώνεται σε εκείνους που θα λουστούν μέσα στα νάματα του Ιορδάνου και θα καθαρίσουν με τον αγιασμό τις αισθήσεις τους από το συσκοτισμό της καθημερινότητας. Σε εκείνους που θα προσεγγίσουν το μεγάλο μυστήριο των Χριστουγέννων, όχι νοησιαρχικά, αλλά βιωματικά. Τότε θα δουν με έκπληξη και δέος ότι τα γεγονότα αυτών των ημερών είναι τόσο κοντά μας και έχουν να μας δώσουν ένα μήνυμα σύγχρονο και επίκαιρο. Ένα μήνυμα ελευθερωτικό και σωστικό. Αν σήμερα τα γεγονότα και οι παραδόσεις του παρελθόντος παύουν να μας συγκινούν, αυτό δεν σημαίνει ότι έχασαν το νόημά τους, αλλά ότι εμείς οι άνθρωποι χάσαμε την πρόσβασή μας σ’ αυτά.

Γιορτάζουμε για άλλη μια φορά τα Χριστούγεννα, την γιορτή του Εμμανουήλ. Φωταγωγημένοι οι δρόμοι. Στολισμένες οι βιτρίνες. Χαρμόσυνες οι κωδωνοκρουσίες των ναών. Πανηγυρική η ατμόσφαιρα. Τα Χριστούγεννα έγιναν ένα κοινωνικό γεγονός αντί να είναι ένας σταθμός στον πνευματικό μας αγώνα. Κρατήσαμε με σχολαστικότητα τον τύπο και διώξαμε την ουσία. Αυτό είναι το δράμα αυτών των ημερών. Τα βιομηχανοποιημένα Χριστούγεννα. Τα Χριστούγεννα κατά παραγγελίαν. Τα Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Χωρίς μετάνοια. Χωρίς Θεία Κοινωνία. Χωρίς αγάπη για τον συνάνθρωπο. Χριστούγεννα αισθησιακού και κοσμικού τύπου. Χωρίς άρωμα πνευματικότητας και μυστικής εμπειρίας με τον «σαρκί νηπιάσαντα» Κύριο του κόσμου και της Ιστορίας. Κρατήσαμε μόνο το συναισθηματικό διάκοσμο, την εμπορική εκμετάλλευση, και τον στείρο θρησκευτικό βερμπαλισμό της γιορτής και χάσαμε τη σωτηριολογική διάσταση του γεγονότος.

Ζούμε σήμερα την κρίση του ανθρώπου σε όλη της την τραγικότητα. Η απελπισία, η ανασφάλεια, η σύγχυση, το υπαρξιακό και μεταφυσικό αδιέξοδο έγιναν ο δεύτερος εαυτός μας. Έχουμε χάσει την αίσθηση της ορθής αξιολογήσεως προσώπων και πραγμάτων. Το κριτήριο του ορθού προσανατολισμού και την πραγματική αίσθηση των γεγονότων. Πέρα όμως από όλα αυτά ο άνθρωπος σήμερα έχασε και την εμπιστοσύνη του συνανθρώπου του. Πουθενά δεν έχει πια να εναποθέσει τις ελπίδες και τις προσδοκίες του. Είναι έρημος μέσα στην κοσμοπολιτεία. Σήμερα όλοι αναζητούμε κάποιο μήνυμα γνησιότητας και ευθύνης. Μια επαγγελία ανθρώπινη, ειλικρινή και λυτρωτική. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ζητάμε να λυτρωθούμε από το θάνατο, το άγχος, την απελπισία, την μοναξιά, το μεγάλο κενό του εσωτερικού μας κόσμου.

Η μεγάλη επαγγελία για μας είναι ότι «ετέχθη ημίν σήμερον Σωτήρ». Ότι ο Λόγος του Θεού «μη εκστάς της φύσεως μετέσχε του ημετέρου φυράματος». Ο ερχομός του Θεού στον κόσμο έχει τεράστιες ανθρωπολογικές διαστάσεις, αφού ως κενωτική κίνηση της Θείας αγάπης σημαίνει πρόσληψη της ανθρωπίνης φύσεως με δυνατότητα αφθαρτοποιήσεως και καινοποιήσεώς της. Οι Πατέρες της Εκκλησίας, μιλώντας για τη σάρκωση του Λόγου, κάνουν λόγο για την αναγέννηση του ανθρώπου. Όπως τονίζεται στην υμνολογία των Χριστουγέννων «Θεός ανθρώποις εκ παρθένου πεφανέρωται μορφωθείς το καθ’ ημάς και θεόσας το πρόσχημμα». Ο Θεός σαρκούται για να θεοποιήσει τον άνθρωπο. Ενανθρωπίζεται για να προσφέρει στον άνθρωπο τη μεγίστη δυνατότητα αναπτύξεώς του, την θέαση». Και ο πλουτίζων πτωχεύει. Πτωχεύει γαρ ίνα εγώ πλουτίσω την αυτού θεότητα. Και ο πλήρης κενούται… ίνα εγώ της εκείνου μεταλάβω πληρώσεως» γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Έτσι έχουμε θέωση του προσλήμματος, ανάσταση της πεσμένης εικόνας και ανάπλαση του βροτείου γένους.

Αυτό το ανθρωπολογικό αίτημα, που συνθλίβεται σήμερα με τα πάσης μορφής ολοκληρωτικά συστήματα που καταλύουν την έννοια του ανθρωπίνου προσώπου, διασώζεται μέσα στον χώρο της Εκκλησίας, που είναι ο παρατεινόμενος στους αιώνες Χριστός. Εκεί το μυστήριο του ανθρώπου παραμένει αναλλοίωτο και αυθεντικό και ο άνθρωπος λάμπει σε όλο του το μεγαλείο. Για να ανακαλύψουμε όμως αυτόν τον χαμένο θησαυρό πρέπει να γίνουμε προσκυνητές. Να αναζητήσουμε μέσα στη νύχτα το δικό μας αστέρι. Να συντροφεύσουμε τους ποιμένες και τους μάγους στη δική τους πορεία, για να βρούμε τον Μεγάλο Απόντα της ζωής μας, που θα μας λυτρώσει από το καθημερινό μαρτύριο της ψυχικής ανεστιότητας και του εσωτερικού μας ανικανοποιήτου, που θα μας δώσει πληρότητα και ποιότητα ζωής, σωστό υπαρξιακό και μεταφυσικό προσανατολισμό και πραγματική λύτρωση από τον πόνο και το θάνατο. Μια λύτρωση που αδυνατούν να προσφέρουν η φιλοσοφία, η τέχνη και η επιστήμη, αλλά μόνον ο Σαρκωμένος Λόγος της Βηθλεέμ, που είναι «χθες και σήμερον ο Αυτός και εις τους αιώνας».