«Το έλαιον»

Πρώτον. Στην παραβολή αυτή¹ φαίνεται το ζήτημα του ερχομού του Χριστού και της συναντήσεώς του με κάθε ανθρώπινη ψυχή. Ζωγραφίζονται οι δύο κατηγορίες ανθρώπων, που άλλοι είναι έτοιμοι να δεχθούν την πρόσκληση και την είσοδο στο κάλεσμα του Γάμου, και άλλοι που δεν έχουν τα απαραίτητα εφόδια για τη συνάντηση αυτή.

Οι πέντε φρόνιμες παρθένες της παραβολής είχαν «γρήγορον νουν», είχαν προνοητικότητα. Βρίσκονταν, κατά τους θεοφόρους Πατέρες, στην κατάσταση της νήψεως. Διέθεταν εγρήγορση, ετοιμότητα, υπομονή και ελπίδα.

Οι πέντε μωρές, καθώς μας σημειώνει ο Ιερός Ευαγγελιστής και μας ομιλούν τα ιερά τροπάρια της Εκκλησίας, είχαν απρονοησία, που σημαίνει κατάσταση ραθυμίας, νωχελικότητα και αμέλεια, πνευματική υπνηλία, καθώς και άρνηση κάθε θυσίας και κόπου.

Δεν υπολόγισαν, κατά τον Ιερό Ευαγγελιστή, την ποσότητα του ελαίου, κυρίως όμως, δεν είχαν το μέτρο ή το κριτήριο για την ποσότητα της ασφαλείας. Η νύκτα και ο χρόνος, εντελώς άγνωστα για την κάθε ανθρώπινη ψυχή, εγκυμονούν τον κίνδυνο του ύπνου της ραθυμίας. Δεν χρησιμοποίησαν τη νήψη, όπως οι φρόνιμες παρθένες, για να εξουδετερώσουν αυτούς τους δύο κρυφούς και ύπουλους παράγοντες. Έτσι δεν είδαν το Νυμφίο και έχασαν τη Βασιλεία των Ουρανών. Στην απελπισμένη έκκλησή τους (« Κύριε, Κύριε, άνοιξον ημίν») η απάντηση είναι χαρακτηριστική : « Αμήν λέγω υμίν, ουκ οίδα υμάς».

Δεύτερον. Ποιος άραγε είναι ο συμβολισμός του ελαίου;

Τι σημαίνει η λέξη αυτή μέσα στα ιερά κείμενα;

Φανερώνει μόνο την έλλειψη της προνοίας και την παρουσία της ραθυμίας; Είναι η μόνη αιτία, αυτά τα δύο, για να στερηθούν οι πέντε παρθένες «του νυμφώνος της δόξης» και της « συντάξεώς» τους μετά των εκλεκτών της Βασιλείας των Ουρανών;

Ας αφήσουμε το θεοφόρο Πατέρα της Εκκλησίας, τον Άγιο Νείλο τον Ασκητή, να μας μεταφέρει τη δική του εμπειρία: « Η Αγία Γραφή» λέγει ο πνευματέμφορος Όσιος Νείλος, «τις ονόμασε μωρές, αν και είχαν τις λαμπάδες της παρθενίας, αλλά δεν είχαν το λάδι το οποίο είναι καμωμένο να τρέφει ποτίζοντας τη φλόγα της λαμπάδος … και γι΄ αυτό δίκαια δέχθηκαν το χαρακτηρισμό της μωρίας, γιατί ενώ κατόρθωσαν το δύσκολο και αυτό που σχεδόν ήταν αδύνατο, δηλαδή την παρθενία, παραμέλησαν το κατώτερο και πολύ εύκολο. Ενώ νίκησαν την τυραννική δύναμη της φύσεως, χαλιναγωγώντας τη μενόμενη επιθυμία, σβήνοντας τη φλόγα της ηδονής πού έκαιε, φιμώνοντας το σαρκικό φρόνημα με το νόμο του Πνεύματος, πατώντας χωρίς να καούν τα αναμμένα κάρβουνα … έπεσαν όμως εκεί όπου αυτό που παρουσιάσθηκε μπορούσε να εκτελεσθεί χωρίς κόπο με τη δύναμη της προαιρέσεώς τους κι έτσι αμαύρωσαν τη φωτεινότητα της παρθενίας με το σκοτάδι της φιλοχρηματίας»².

Τα πέντε αυτά πρόσωπα δεν προσέθεσαν τίποτε στον εαυτό τους. Απεναντίας με την ασπλαχνία και τη φιλοχρηματία την οποία διέθεταν συμμάχησαν με τον εχθρό της παρθενίας τους και φόνευσαν αυτό το μεγάλο προσόν. Γι΄ αυτό και οι Πατέρες ιδιαιτέρως τονίζουν ότι τα διάφορα πάθη του εγωισμού και της φιλαυτίας συνυπάρχουν με την παρθενία του σώματος, χρησιμοποιώντας την ως κάλυμμα, και ρυπαίνουν και καταστρέφουν την ψυχή του ανθρώπου.

Ο Όσιος Νείλος επισημαίνει : «Αν λοιπόν στις παρθένες ο τόσο μεγάλος κόπος της αγνότητος έγινε ανώφελος, επειδή δεν υπήρχε ελεημοσύνη … τι θα ακούσουν αυτοί που μαζί με την ασπλαχνία συνοδεύονται και από μύρια άλλα κακά; … Γιατί η ελεημοσύνη είναι κοντά στη φιλανθρωπία του Θεού, ενώ η ασπλαχνία δεν βρίσκεται μακρυά από το φθόνο του Σατανά. Γιατί αυτός που δεν ευσπλαχνίζεται το συνάνθρωπό του, ο οποίος πεινά και παγώνει, πώς δεν κατάντησε στην κατάσταση των δαιμόνων μαζί με τους οποίους δίκαια καταδικάζεται σε κοινή κόλαση, αφού συμμετέχει στην πονηρία αυτών;»³.

Πόσο σοφά ο Γέροντας του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου, ο Όσιος Τύχων, έλεγε πως «ο Παράδεισος είναι γεμάτος από μετανοημένους αμαρτωλούς και η κόλαση είναι γεμάτη από αμετανοήτους που στάθηκαν δυστυχώς μόνο στο θέμα της παρθενίας τους».

Έτσι ο Κύριος, κατά τον Όσιο Νείλο, απέκλεισε τις πέντε μωρές παρθένες από τον αιώνιο Παράδεισο και την ουράνια συναυλία, επειδή «τω σώματι μόνω επαρθένευον, τοις δε λογισμοίς ερρυπαίνοντο εαυτάς απατώσαι».

« Αλλ΄ ω Νυμφιέ Χριστέ, μετά των φρονίμων ημάς συναρίθμησον Παρθένων, και τη εκλεκτή σου σύνταξον ποίμνη, και ελέησον ημάς»⁴.

^{1 Ματθ. 25,1-13.}

^{2 Νείλου του Πρεσβυτέρου, Προς Αγάθιον Μονάζοντα, τμήμα θ΄, κεφ. γ΄, Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, εκδ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσς/κη 1997, τομ. 11Α , σελ. 309.}

^{3 Αυτόθι, σελ. 311-313.}

^{4 Συναξάριον Μεγάλης Τρίτης.}