«Ὑπέρ ἁμαρτιῶν» † Μητροπολίτης Πατρῶν Νικόδημος

Εἶναι πολύ γνωστή καί παροιμιώδης ἡ φράσις ἐκείνη τῆς παρακλήσεως, ἡ οποία λέγει:

«Ἀπό τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν ἀσθενεῖ τό σῶμα, ἀσθενεῖ μου καί ἡ ψυχή».

Ὅπως ἔχομεν προείπει, ἀθένειαι πολλάκις μᾶς ἐπισκέπτονται· ὄχι σπανίως δέ εἶναι ἄρρωστη καί ἡ ψυχή, καί ἀπαιτεῖται διπλῆ θεραπεία, ψυχική καί σωματική. Ἡ ρίζα πάντως ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ ἁμαρτία. Αὐτή εἶναι τό λεγόμενον ἠθικόν κακόν.

Καί εἰς αὐτήν ὀφείλεται τό φυσικόν κακόν. Δεν θά ὑπῆρχεν οὔτε ἀσθένεια οὔτε θάνατος οὔτε καμμία συμφορά εἰς τούς ἀνθρώπους, ἐάν δέν ὑπήρχεν ἡ ἁμαρτία εἰς τόν κόσμον. Δυστιχώς «ἡ ἁμαρτία εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον»,  ἀπό τῆς ἐποχῆς τῶν πρώτων πλασθέντων ἀνθρώπων, «καί διά τῆς ἁμαρτίας ὁ θάνατος» καί ὅλαι αἱ θλίψεις καί συμφοραί.

Ἂς ἴδωμεν λοιπόν ποίας νύξεις μᾶς κάμνει διά τάς ἁμαρτίας μας ἡ παράκλησις.

***

Εὐθύς ἐξ ἀρχῆς, εἰς τό ἐναρτκτήριον τροπάριον «Τῇ Θεοτόκῳ ἐκτενῶς νῦν προσδράμωμεν ἁμαρτωλοί καί ταπεινοί»  περιλαμβάνεται ἡ πρόσκλησις πρός μετάνοιαν· «καί προσπέσωμεν ἐν μετανοίᾳ»·  διά νά ἀντιληφθῇ ὁ χριστιανός, διά τόν ὁποῖον γίνεται ῆ παράκλησις,ὁτι βασικός ὅρος, διά νά εἰσακουσθῇ ἡ παράκλησις, εἶναι ἡ μετάνοια διά τάς, ἁμαρτίας μας. Ἄν ἐμμένωμεν εἰς τάς ἁμαρτίας μας, οὐδεμία παράκλησις μας θά εἰσακουσθῇ. Ἀπό τῆς ἀπόψεως αὐτῆς ἰσχύει ἐκεῖνο πού εἶπεν ὁ ὑπό τοῦ Κυρίου θεραπευθείς τυφλός· «ὅτι ἁμαρτωλῶν ὁ Θεός οὐκ ἀκούει», δηλ. τῶν ἀμετανοήτων.

Διά να προκληθῇ δέ ἡ μετάνοια εἰς τάς ψυχάς μας, ἡ παράκλησις ὁμιλεῖ διά τό πλῆθος τῶν ἁμαρτιών μας, διά τόν βαθμόν καί τό μέγεθος τῆς ἁμαρτωλότητος, διά τον χαρακτῆρα τῆς ἁμαρτίας καί διά τάς συνεπείας τῆς ἁμαρτίας.

1.Ἐν πρώτοις ὑπογραμμίζει ὅτι δέν εἶναι ὀλίγαι αἰ ἁμαρτίαι μας, ὅπως ἵσως νομίζομεν·

«Σπεῦσον ἀπολλύμεθα ὑπό πλήθους πταισμάτων» καί «Ταῖς τῆς Θεοτόκου πρεσβείαις, Ἐλεῆμον, ἐξάλειψον τά πλήθη τῶν ἐμῶν ἐγκλημάτων».

Καί πράγματι· καθημερινῶν ἁμαρτάνομεν. Καί μέ ἔργα καί με λόγια καί με σκέψεις καί ἐπιθυμίας καί μέ παραλείψεις ἀκόμη. Τό σύνολον τῶν ἁμαρτιῶν καί μιᾶς μόνον ἡμέρας εἶναι ὑπολογίσιμον. Ὅλων δέ τῶν ῆμερῶν καί τῶν ἐτῶν τῆς ζωῆς μας ἀποτελεῖ χρέος «μυρίων ταλάντων» , δηλ. ὑπέρογκον. Ὄχι σπανίως δέ δέρουν τόν ἄνθρωπον ἀλλεπάλληλα κύματα ἁμαρτίας. Δι’ αὐτά ἡ παράκλησις λέγει «καί τόν κλύδωνα κατεύνασον τῶν ἐμῶν πταισμάτων, Θεονύμφευτε», διά νά δηλώσῃ ὅτι πολλάκις εὑρισκόμεθα μέσα εἰς ἕνα χείμαρρον ὁρμητικόν καί ἀκατάσχετον. Τά ρεύματα τῆς ἁμαρτίας ἀλλεπάλληλα μᾶς κτυποῦν· δέν  «κατευνάζονται».

2.Ἄν ἀκόμη εἶναι μικρά τά ἁμαρτήματά μας, εἰς βαθμόν πταλισματος μόνον -ὅπως εἶναι τά καθημερινά ἐξ ἀδυναμίας- πάλιν, ἐφ’ ὅσον βαρυνόμεθα «ὑπό πλήθους πταισμάτων», ἔχομεν ἀνάγκην μετανοίας καί διορθώσεως καί προσοχῆς, διότι πολλά μικρά ἔχουν σοβαράν καί ὑπολογίσιμον βαρύτητα, Πολλαί μικραί βλάβαι εἰς τόν σωματικόν ὀργανισμόν κλονίζουν ὄχι ὀίγον τήν ὑγείαν. Καί πολλλαί μικραί φθοραί εἰς το ἔνδυμα ἤ τό οἱονδήποτε πρᾶγμα, τό ἀχρηστεύουν τελικῶς. Μή ἀδιαφορῶμεν λοιπόν διά τά θεωρούμενα μικρά σφάλματα, μικρά ἐλαττώματα, μικρᾶς δῆθεν ἁμαρτίας. Δι’ αὐτό ὁ Κύριος ὡμίλησε περί τῶν θεωρουμένων ὡς δῆθεν «ἐλαχίστων» ἐντολῶν.

Πολύ περισσότεραν βεβαίως πρέπει να ἐνδιαφερθῶμεν διά τάς σοβαρωτέρας ἁμαρτίας. Ἄλλοι ἄνθρωποι βαρύνονται «ὑπό πλήθους πταισμάτων», ἄλλοι ὅμως θά ὁμολογήσουν εἴτε ἓνα εἴτε περισσότερα σοβαρά ἁμαρτήματα -ἐγκλήματα, ὅπως τά ὀνομάζει ἡ παράκλησις- καί θά πρέπει νά εἴπουν μέ πᾶσαν κυριολεξίαν «ἐξάλειψον τά πλήθη τῶν ἐμῶν ἐγκλημάτων».  Εὐτυχῶς ὅτι ἡ μετάνοια καί ἡ ἐξομολόγησις ὅλα τά τακτοποιεῖ καί ὄντως τά «ἐξάλείφει». Ὁ πολυεύσπλαγχνος καί πολυέλεος Κύριος, μέ τό πανάγιον Αἷμα Του «καθαρίζει ἡμᾶς ἀπό πάσης ἁμαρτίας» εἴτε μικρᾶς εἴτε μεγάλης. Μή διστάζῃς λοιπόν, καί πολύ ἄν ἐλέγχεσαι διά κάτι σοβαρόν -ἤ καί πολύ σοβαρόν- νά προσέλθῃς εἰς τήν εξομολόγησιν, ἐν μετανοίᾳ, καί θά λάβῃς πλήρη ἄφεσιν καί ἀνακούφισιν.

3.Διά τόν χαρακτῆρα τῆς ἁμαρτίας ἡ παράκλησις ὁμιλεί ἐκφραστικώτατα. Καί λέγει·

 «λῦσον τήν ἀχλήν τῶν πταισμάτων μου, Θεόνεμφε».

Ἀχλύς σημαίνει σκότος, σκοτισμός. Καί πράγματι ἡ ἁμαρτία σκοτίζει τόν ἄνθρωπο. Χαρακτηριστικά καί ψυχολογικώτατα εἶναι τά σχετικά λόγια τοῦ Εὐαγγελίου «τό φῶς ἐλήλυθεν εἰς τόν κόσμον καί οἱ ἄνθρωποι ἠγάπησαν τό σκότος μᾶλλον… ἦν γάρ πονηρά αὐτῶν τά ἔργα. Πᾶς γαρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τό φῶς…».

Προσθέτςι περαιτέρω ἡ παράκλησις·

«ρυσθῆναι τῶν πταισμάτων, ψυχής τε μολυσμάτων»,

διά νά τονίσῃ ὅτι ἡ ἁμαρτία μολύνει τήν ψυχήν, τήν κηλιφώνει, τήν κατασπιλώνει· δέν εἴμεθα καθαροί ἐνώπιιον τοῦ Θεοῦ. Ἐλερώσαμεν τόν λευκόν χιτῶνα («Ὅσοι εἰς Χριστον, ἐβαπτίσθημεν…») καί ἔχομεν ἀνάγκην  ψυχικοῦ λουτροῦ, μετανοίας δηλ. καί ἐξομολογήσεως.

4.Διά τάς συνεπείας, τέλος, τῆς ἁμαρτίας ἡ παράκλησις λέγει ρητῶς ὅτι ὁδηγει αὓτη τόν ἄνθρωπον εἰς τήν φθοράν καί τόν θάνατο («τήν τῇ φθορᾷ καί θανάτῳ μου φύσιν κατασχεθεῖσαν…»), διαφθείρει τήν ἀνθρώπινην φύσιν καί θανατώνει ἡ ἁμαρτία φονικώτερα ἀπό οἱονδήποτε ἄλλον φονέα («Μή φοβηθῆτε ἀπό τῶν ἀποκτεινόντων τό σῶμα, τήν δέ ψυχήν μή δυναμένων ἀποκτεῖναι»). Καί ὁδηγεί εἰς τήν αἰωνίαν ἀπώλειαν («ἀπολλύμεθα ὑπό πλήθους πταισμάτων»). Χανόμεθα! καί αἰτία εἶναι αἱ ἁμαρτίαι μας.

Ἀσφαλώς, ἐάν ἐγνώριζον οἱ ἄνθρωποι αὐτάς τάς ἐπιπτώσεις τῆς ἁμαρτίας, θά ἀνεχαιτίζοντο καί θά συνεκρατοῦντο. Ὑπάρχει πολλή ἄγνοια. Διά τοῦτο ἡ παράκλησις δέν παραλείπει νά ζητήσῃ τόν θεῖον φωτισμόν, διά τῆς Θεοτόκου, διά νά ἐκλείψῃ ἡ ὀλεθρ’ια αὐτή ἄγνοια. Ἄς ἐπαναλάβωμεν καί ἡμεῖς πρός τήν Παναγίαν τήν δέησιν ταύτην·

«Φωτός Σου ταῖς ἀκτῖσι λάμπρυνον, Παρθένε, τό ζοφερόν τῆς ἀγνοίας διώκουσα, τούς εὐσεβῶς Θεοτόκον Σε καταγγέλλοντας».