Ο Βαπτιστής Ιωάννης

Του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ 

«Ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου» (Μάρκου α΄, 2)

Καλύτερη προετοιμασία, για να υποδεχθούμε τον Ιησού που έρχεται να βαπτισθεί στον Ιορδάνη, και να Τον αναγνωρίσουμε ως «ενανθρωπήσαντα Λόγον του Πατρός», όπως απεκάλυψε η φωνή του Γεννήτορος και επιβεβαίωσε η παρουσία του Πνεύματος (Ματθαίου γ΄, 16-17), είναι η μελέτη της αποστολής και του βίου του Βαπτιστού Ιωάννου.

Ο Βαπτιστής Ιωάννης υπήρξε ο Πρόδρομος του Ιησού, εκείνος που με τον λόγο του και το παράδειγμά του προκήρυξε τον ερχομό του Μεσσία, εκείνος που κήρυξε στα πλήθη του Ισραήλ να ετοιμασθούν με πράξεις μετάνοιας για να υποδεχθούν το Φως και τον Λυτρωτή του κόσμου.

Ο Βαπτιστής Ιωάννης ήταν ο εκλεκτός της θείας Προνοίας, με υψηλή και άγια αποστολή. Χρόνια νωρίτερα το Αγιο Πνεύμα με τον προφήτη Ησαΐα προείπε γι’ αυτόν: «Ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου προ προσώπου σου» (Μάρκου α΄, 2).

Κλήση θεϊκή: Ο Θεός απέστειλε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ (Λουκά α΄, 8-29) να αναγγείλει την γέννηση του Ιωάννου και να πει τι θα γινόταν, όταν θα μεγάλωνε. Θα ονομασθεί, είπε ο Αρχάγγελος στον Ζαχαρία, «Ιωάννης», δηλαδή απεσταλμένος του Θεού. Θα γίνει ξακουστός. Το Αγιο Πνεύμα θα τον αγιάσει από τους κόλπους της μητέρας του και πολλοί θα χαρούν στη γέννησή του.

Γιατί θα χαρούν για τη γέννησή του; Διότι η γέννησή του θα σηµάνει την προσεχή έλευση του Ηλιου της Δικαιοσύνης και τη σύντομη κατάργηση του Νόμου της κατάρας για τους αμαρτωλούς, εφ’ όσον ο Νόμος θεωρούσε καταραμένους εκείνους που δεν έμειναν πιστοί σ’ όλα όσα είναι γραμμένα στο βιβλίο του Νόμου και δεν τα τηρούσαν (Προς Γαλάτας γ΄, 10 και Δευτερονομίου κζ΄, 26). Ο Ιωάννης θα έχει το υπέροχο προνόμιο να είναι ο Πρόδρομος του Μεσσία. Θα έχει όμως αποστολή να κηρύξει τον ερχομό του Λυτρωτού και να προετοιμάσει τις καρδιές των συγχρόνων του Ιουδαίων για να Τον υποδεχθούν. Ο Ιωάννης θα είναι η «φωνή βοώντος εν τη ερήμω» (Ματθαίου γ΄, 3), όπως προανήγγειλαν οι Προφήτες. Δεν θα είναι ο λόγος. Ο λόγος είναι έναρθρος. Η φωνή είναι άναρθρος. Ο λόγος είναι ομιλία. Η φωνή ηχώ. Το ένα έκφραση, το άλλο φθόγγος. Η φωνή, όταν βγαίνει από το στόμα, πνίγεται στο κενό, ο λόγος διατρέχει το κενό, μένει στον νου κι εκεί αποταμιεύεται.

Αυτή είναι η θεϊκή κλήση του Ιωάννου. Ο Θεός προ αιώνων τον προόρισε να εκτελέσει την υψηλή αυτή αποστολή και να γίνει Πρόδρομος του αχρόνου Υιού που «εν χρόνω» θα λάβαινε σάρκα για τη σωτηρία μας.

Ας τον τιμήσουμε αφού ο ίδιος ο Κύριος τον τίμησε εγκωμιάζοντας την αποστολή του (Ματθαίου ια΄ 11· Λουκά ζ΄, 28).

Κήρυγμα άγιο: Η κλήση όσο αγία και να είναι σε τίποτα δεν χρησιμεύει, όταν ο καλούμενος δεν ανταποκρίνεται.

Και ο Εωσφόρος ήταν καλεσμένος να είναι στην υπηρεσία του Υψίστου κι όμως κατακρημνίσθηκε στην άβυσσο. Ο Ιωάννης ανταποκρίθηκε στην κλήση του και έγινε μεγάλος.

Εκεί στην έρημο, ζυμωμένος από τις στερήσεις, κηρύττει άφεση αμαρτιών με στέρεα και πειστικά λόγια, λόγια χωρίς στόμφο, χωρίς υπεροψία, χωρίς επίδειξη, λόγια ζωντανά, κεραυνοβόλα. «Μετανοείτε· ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών» (Ματθαίου γ΄, 1-13 βλ. και Λουκά γ΄, 4-18).

Αυτά συνιστούσε σε όλους γενικά. Στους υποκριτές Φαρισαίους και τους φιλελεύθερους Σαδδουκαίους δεν δίσταζε να απευθύνει καυστικότερα λόγια, με την ελπίδα να συνέλθουν. «Γεννήματα εχιδνών» (Ματθαίου κγ΄, 33) τους αποκαλεί, γιατί όπως η έχιδνα δεν διστάζει να φάει τη μητέρα της, έτσι και αυτοί δεν φοβήθηκαν να φονεύσουν τους πνευματικούς τους πατέρες, τους Προφήτες: «Καυχάσθε, τους λέγει, ότι έχετε πατέρα τον Αβραάμ κι αγνοείτε ότι ο Θεός μπορεί και από τις πέτρες να βγάλει παιδιά του Αβραάμ», δηλαδή από τους ειδωλολάτρες που λατρεύουν τα είδωλα, μπορεί ο Θεός να βγάλει πνευματικά παιδιά που να έχουν την ίδια πίστη με τον Αβραάμ (Ματθαίου γ΄, 9).

«Προσέξετε, γιατί η αξίνη της θείας οργής βρίσκεται κοντά στη ρίζα του δένδρου», έλεγε στους Ιουδαίους.

Στον Ηρώδη, που ζούσε παράνομα και είχε τη γυναίκα του αδελφού του Φιλίππου, δεν δίστασε να µηνύσει «Ουκ έξεστί σοι» (Ματθαίου ιδ΄, 4).

Η τόλμη αυτή και η πιστή ανταπόκριση στην κλήση της αποστολής, του στοίχισε τη ζωή και με έναν ένδοξο θάνατο επισφράγισε το αιώνιο κήρυγμά του. Αιώνιο κήρυγμα, γιατί τα κηρύγματα που επισφραγίζονται με την προσφορά της ζωής, μένουν αιώνια.

Βίο άµεμπτο: Το κήρυγμα του Ιωάννου ήταν καρποφόρο και αποτελεσματικό στις καρδιές των συγχρόνων του, γιατί ο κήρυκας της ερήμου καλλιεργούσε στην ιδιωτική του ζωή τις δύο απαραίτητες αρετές: Την αυστηρότητα του βίου, που έφθανε ως την αυταπάρνηση του βίου και την ταπεινοφροσύνη που κατέληγε στην πλήρη αναγνώριση της ατομικής μηδαμινότητας.

Ο Ιωάννης ζούσε μακριά από τον κόσμο. Ζούσε στην έρημο, όπου η ψυχή του ευκολότερα ενωνόταν με τον Θεό και έμενε βυθισμένη στη μελέτη των θείων δωρεών.

Η ενδυμασία του Βαπτιστού ήταν απλούστατη και η τροφή του λιτότατη. Ηταν ντυµένος με «τρίχας καμήλου» και μία ζώνη δερμάτινη στη μέση. Η ενδυμασία του και η τροφή του ήταν ο πιο αυστηρός έλεγχος για τους Ιουδαίους, που ζητούσαν την καλοπέραση και την πολυτέλεια.

Ο τρόπος της ζωής του Προδρόμου έκανε τα πλήθη να τρέχουν και να ακούνε το θεόπνευστο κήρυγμά του και να ερωτούν ποίος είναι. «Μήπως είσαι ο Μεσσίας;» τον ρωτούσαν, και εκείνος απαντούσε «Δεν είμαι». «Μήπως είσαι ο Ηλίας;» – «Δεν είμαι» – «Μήπως είσαι ο προφήτης;» – «Οχι». «Ποίος είσαι λοιπόν, για να δώσουμε μία απάντηση σε κείνους που μας έστειλαν και μας ερωτούν». «Εγώ είμαι», απαντούσε ταπεινά ο Πρόδρομος, «η φωνή βοώντος εν τη ερήμω» (Ιωάννου α’, 23). «Δεν είμαι ο Χριστός, αλλά ο απεσταλμένος Του».

Δεν θεωρεί τον εαυτό του άξιο να ονομαστεί Προφήτης, εκείνος, για τον οποίον ο αλάθητος Κύριος είπε: «Μεγαλύτερος προφήτης απ’ όσους υπήρξαν μέχρι σήμερον δεν έχει φανερωθεί» (Ματθαίου ια΄,11)· και ο Ιωάννης θα είναι η κατακλείδα όλων των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης.

Αν ο ισάγγελος Ιωάννης, ο αυστηρός ασκητής της ερήμου, ο μεγάλος στην κλήση, στο κήρυγμα και στον βίο, σκέπτεται και μιλάει έτσι για τον εαυτό του, εμείς πώς πρέπει να σκεφθούμε και τι να πούμε για τον εαυτό μας;

Το κήρυγμα και η ζωή του Ιωάννη ας γίνει σε μας δίδαγμα. Ο Ιωάννης επιθυμούσε να ζει στην έρημο και τη σιωπή κι εμείς ας μην αναμειχθούμε στον θόρυβο του κόσμου, μέσα στις αφορμές της αμαρτίας. Εκείνος έδειξε τέτοια ηρωική τόλμη, και δεν δίστασε να ανέβει τις σκάλες του μεγάλου Ηρώδου και να του πει το «Ουκ έξεστι» (Ματθαίου ιδ΄, 4)· κι εμείς ας μην δειλιάζουμε να υπερασπιστούμε την πίστη και την Εκκλησία μας. Εκείνος έδωσε τη ζωή του για την υπεράσπιση των ηθικών αρχών κι εμείς ας μην αρνηθούμε να κάνουμε κάθε προσπάθεια για να νικήσουμε έναν πειρασμό.

«Βαπτιστά του Χριστού Πρέσβευε υπέρ ημών»