Κατά τίς ἐργασίες τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας τῆς Euroclassica (Ὅμιλος Εὐρωπαϊκῶν Ἑταιρειῶν Καθηγητῶν Κλασικῶν Γλωσσῶν καί Πολιτισμῶν), ἡ ὁποία λαμβάνει χώρα στήν Χίο (8-17 Ἰουλίου 2022), ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Χίου κ. Μᾶρκος ἔκανε ἐπιστημονική εἰσήγηση μέ θέμα:
«»Ἐδῶ θρηνοῦμε τόν χαμό τῆς κόρης τοῦ Ὁμήρου» (Th. de Banville) -Σχέση Ὁμήρου καί Χίου».
Κατά τήν ἔναρξη τῆς εἰσηγήσεώς του ὁ Χῖος Ποιμενάρχης ἀνεφέρθη στά 200 χρόνια ἀπό τήν Σφαγή τῆς Χίου, τήν ὁποία οἱ φιλέλληνες λογοτέχνες, ὅπως ὁ de Banville συνεδύασαν μέ τόν Ὅμηρο ὥστε ὁ Σεβ. Χίου νά τονίσει: »Διότι ἐδῶ ἐσφαγιάσθη ἡ ἀρετή τοῦ Ἔκτορας, ἐδῶ ἐσφαγιάσθη ἡ ἀνδρεία τοῦ Ἀχιλλέως, ἐδῶ ἐσφαγιάσθη ἡ σοφία τοῦ Νέστορος, ἐδῶ ἐσφαγιάσθη ἡ σωφρσύνη τοῦ Πριάμου, ἐδῶ ἐσφαγιάσθη ἡ εὐφυΐα τοῦ Ὀδυσσέως, ἐδῶ ἐσφαγιάσθη ἡ σεμνότης τῆς Ἀνδρομάχης, ἐδῶ ἐσφαγιάσθη ἡ πιστότης τῆς Πηνελόπης».
Βάσει αὐτοῦ ὁ ὁμιλητής ἀνεφέρθη ἐπιστημονικῶς σέ μία σειρά ἀρχαίων, λατινικῶν καί βυζαντινῶν πηγῶν, πού μαρτυροῦν τήν σχέση Ὁμήρου μέ τήν Χίο, ὡς τόπου διαμονῆς ἤ καί καταγωγῆς τοῦ μεγάλου ἐπικοῦ ποιητοῦ. Συγκεκριμένως ἀνεφέρθη στίς ἑξῆς πηγές: (Ψευδο)Ἡρόδοτον, (Ψευδο)Πλούταρχον, ἀκόμη πέντε βιογραφίες (βάσει τῆς ἐκδόσεως Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, ἐκδ. Thomas W. Alen, τομ. Ε’, Oxford, 1952, σελ. 192 κ.ἑ.), καθώς καί Σιμωνίδην τόν Κεῖον, Πίνδαρον, Θουκυδίδην (Γ’,104), Ἀριστοτέλη (Ρητορική), Θεόκριτον (Εἰδύλλια Ζ’καί ΚΒ’ καί Βουκολικά), Κικέρωνα (Pro A. Licinio Archia poeta 8, 19), Στράβωνα (Γεωγραφικά, ΙΔ’, 35), Κλήμεντα τόν Ἀλεξανδρέα (Στρωματεῖς, 327), Πολυδεύκην (Ὀνομαστικόν Θ’, 84), Ἐπιφάνιον (Κατά Αἱρέσεων Α’), Στέφανον Βυζάντιον, Φώτιον Κωνσταντινουπόλεως (Βιβλιοθήκη), Σουΐδαν, Ἰωάννην Τζέτζην (Ἐξήγησις Ἰλιάδος), Εὐστάθιον Θεσσαλονίκης (Παρεκβολαί εἰς Ἰλιάδα Δ, 17) κ.ἄ.
Περαίνοντας τήν ἀνακοίνωσή του ὁ Σεβασμιώτατος ἀνέφερε καί τό γεγονός ὅτι ὁ ἄρτι ἀνακηρυχθείς Ἱερομάρτυς τῆς Σφαγῆς τῆς Χίου Ἅγιος Κωνσταντῖνος (ὁ Κούνουπας) ἐμαρτύρησε τό 1822 πλησίον τῆς Πέτρας τοῦ Ὁμήρου (Δασκαλόπετρα), χώρου στήν παραλία τοῦ Βροντάδου Χίου ὅπου ὁ Ὅμηρος ἀπήγγελλε τά ἔπη του.
Ἡ Διευθύντρια τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας καθηγήτρια κ. Μαρία-Ἐλευθερία Γιατράκου ἀπένειμε στόν Σεβασμιώτατο τό μετάλλιο τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας μέ σχετικό Δίπλωμα καί τοῦ ἐδώρισε μία εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Εὐσταθίου Θεσσαλονίκης, προστάτου τῶν Ὁμηρικῶν Σπουδῶν.
Πέραν τῆς ἐπιστημονικῆς εἰσηγήσεώς του ὁ Σεβ. Χίου ἀπηὐθυνε καί κατά τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας τόν ἑξῆς χαιρετισμό:
«Ἐλάχιστα κείμενα εἶναι τόσον κλασσικά, ὅσον τά ὁμηρικά ἔπη. Ἀπό τήν στιγμήν τῆς συνθέσεώς των, δέν ἔπαυσαν νά θεωροῦνται πρότυπον ποιητικοῦ λόγου, δέν ἔπαυσαν νά γοητεύουν ἀκροατάς, ἔγιναν κτῆμα τῆς κοινῆς μνήμης τῶν πεπαιδευμένων ἀνθρώπων καί γενεαί γενενῶν μελετοῦν, τέρπονται, διδάσκονται, ἐμπνέονται καί ἀντλοῦν θέματα διά τήν λογοτεχνίαν καί τάς ἄλλας καλάς τέχνας.
Καθ’ὅλην τήν περίοδον τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητος τά ὁμηρικά ἔπη ἐχρησίμευον ὡς βασικόν μορφωτικόν κείμενον (W. Jaeger, Paideia, Berlin und Leipzig 21963,63: Homer als Erzieher).
Αὐτό ὀφείλεται εἰς τήν λογοτεχνικήν, τήν αἰσθητικήν, ἀξίαν των, ἀλλά καί εἰς τό ὑψηλόν ἐπίπεδον τοῦ ὅλου πολιτισμοῦ, τόν ὁποῖον ἐκφράζουν. Πλεῖστα δείγματα ἐξευγενισμένων ἠθῶν καί ψυχικῆς ἀνωτερότητος περιέχονται εἰς τά ἔπη, ὡς ἡ ἱερότης τοῦ δεσμοῦ τῆς φιλίας (Ζ 119-236), ἡ ἐπέμβασις τῶν ἡγητόρων τῶν Ἀχαιῶν πρός διακοπήν τοῦ ἀγῶνος, ὅταν ἕνας ἀπό τούς πολεμιστάς ἐτραυματίσθη σοβαρῶς (Ψ 822-825), ὁ σεβασμός πρός τούς νεκρούς (Ω 469-672), ἡ τιμητική θέσις τῶν γυναικῶν(η 53-77, ζ 15 κ.ἑ., τ 53-68, Ζ 323), ἡ νοσταλγία τῆς εἰρήνης (ι 2-11) κ.ἄ.
Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἀπό παιδικῆς ἡλικίας ἀπεστήθιζαν τόν Ὅμηρον, διότι ἐπίστευον ὅτι «Ὅμηρος… βελτίους… ποιεῖ» (Ἀριστοτέλους, Περί Ποιητικῆς, 1448 α). Ἀργότερον ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος «κατέσπειρεν τήν Ἀσίαν Ἑλληνικοῖς τέλεσιν…καί Ὅμηρος ἦν ἀνάγνωσμα» (Πλούταρχος, Περί τῆς Ἀλεξάνδρου τύχης, 5, 3-5. Δίων Χρυσόστομος, 36, 9. R. Cohen, La Grece et l’ hellenisation du monde antique, Paris 1939). Ὁ Ὅμηρος εἶναι ὁ κατ’ἐξοχήν ἐκπρόσωπος τῆς ἑλληνικῆς λογοτεχνίας καί κατά τήν ἐποχήν τῶν Πτολεμαίων. Ἐπί παπύρων καί πινακίων ξυλίνων εὑρίσκομεν ἀσκήσεις ἐπί ὁμηρικῶν στίχων.
Ἀλλά καί εἰς τήν Ρώμην ὁ ἔχων ἀξιώσεις νά καλῆται πεπαιδευμένος ἔπρεπε νά γνωρίζῃ ὁμηρικούς στίχους. Ἀπό τά παλαιότερα βιβλία τῶν Ρωμαίων εἶναι ἡ μετάφρασις τῆς Ὀδύσσειας εἰς σατούρνιον στίχον.
Ἡ ἐκτίμησις ὅτι ἡ ἀρχαία ἑλληνική σοφία εἶναι «χρήσιμη πρός θεοσέβειαν προπαιδεία» (Κλήμης Ἀλεξανδρεύς, Στρωματεῖς Ι, 5, P.G 8, 717), εἶναι «γυμνάσιον» τῆς ψυχῆς διά τήν βαθυτέραν διείσδυσιν εἰς τήν θείαν σοφίαν, κατέστησεν τόν Ὅμηρον κυρίως σχολικόν συγγραφέα τῶν Βυζαντινῶν. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος συνιστᾷ εἰς τούς μαθητάς νά μελετοῦν «βίβλους ποιητῶν (P.G. 37, 1579)». Ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς ἀναφωνεῖ «καί σοῦ, ὦ Ὅμηρε, τεθαύμακα τά ποιήματα» (P.G. 8, 108). Ὁ Μέγας Βασίλειος συνιστᾷ εἰς τούς νέους τήν μελέτην τοῦ Ὁμήρου: «πᾶσα μέν ἡ ποίησις τῷ Ὁμήρῳ ἀρετῆς ἐστιν ἔπαινος» (Πρός τούς νέους ὅπως ἄν ἐξ Ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων, V 26). Ὁ Ἅγιος Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης διαπιστώνει ἐκ τῆς ἑρμηνείας τοῦ Ὁμήρου «μύρια καλά εἰς βίον χρήσιμα». (Παρεκβολαί, 2, 25). Τά «μύρια καλά» ἀναπτύσσει ὁ ἴδιος ἅγιος καί σοφός Ἱεράρχης: «αὐτή δέ καλοῦ παντός ἐστιν Ἰλίας… γέμουσα δέ μυρίων… καλῶν, φιλοσοφίας, ῥητορείας, στρατηγικῆς εὐτεχνίας, διδασκαλίας τῆς περί ἡθικῶν ἀρετῶν, τεχνῶν ὅλως παντοίων καί ἐπιστημῶν». (Παρεκβολαί 1, 22 κ.ἑ.).
Καί μετά ταῦτα γενεαί ἀνθρώπων κύπτουν ἐπί τῶν ὁμηρικῶν κειμένων βλέποντες αὐτά ἀπό νέαν σκοπιάν, μέ ἄλλην διάθεσιν, μέ τό θησαύρισμα τῆς νέας πείρας.
Ἐντός αὐτοῦ τοῦ πλαισίου συγχαίρομεν τήν Ἐλλογιμωτάτην κ. Μαρίαν-Ἐλευθερίαν Γιατράκου καί διά τάς ἐφετεινάς ἐργασίας τῆς Ὁμηρικῆς Ἀκαδημίας, τάς ὁποίας ἐπευλογοῦμεν πατρικῶς, ἐπικαλούμενοι τόν φωτισμόν τῶν συνέδρων ὑπό τοῦ ἀκτιστοσυμπλαστουργοσυνθρόνου (Ἰαμβικαί Καταβασίαι Πεντηκοστῆς) Ἁγίου Πνεύματος, καί ὑπενθυμίζοντες τόν ἀξιωματικόν λόγον τοῦ Δίωνος τοῦ Χρυσοστόμου «Ὅμηρος δέ καί πρῶτος καί μέσος καί ὕστατος παντί παιδί καί ἀνδρί καί γέροντι, τοσοῦτον ἀφ’αὑτοῦ διδούς ὅσον ἕκαστος δύναται λαβεῖν» (Λόγος 18, Περί λόγου ἀσκήσεως, 8)».
Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο [email protected] άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.
