«Εὐχαρίστως βοῶ Σοι· χαῖρε Μητροπάρθενε».
Παράδοξος φαίνεται καί ἀνθρωπίνως ἀκατανόητος ἡ ὀνομασία αὕτή, τήν ὁποίαν ἀπευθύνει πρός τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ἡ Μ.Παράκλησις.
Μητροπάρθενος! Μητέρα καί παρθένος συγχρόνως! Ἀνήκει τοῦτο, ὁμολογουμένως, εἰς τά ἀδύνατα παρ’ ἀνθρώποις.
Ὅπως ἐπεξηγεῖ ἕνας ἄλλος ἑότριος ὕμνος πρός τήν Θεοτόκον·
«Ἀλλότριον τῶν μητέρων ἡ παρθενία,
καί ξένον ταῖς Παρθένοις ἡ παιδοποιΐα
Ἐπί Σοί, Θεοτόκε, ἀμφότερα ὠκονομήθη…».
Ἡ ὀνομασία αὕτή («μητροπάρθενος»), ἐξυπονοεῖ τά τρία ταῦτα, τά ὁποία ὁ ἱερός Δαμασκηνός, εἰς τήν Ὀκτώηχον, διετύπωσε περί τῆς Θεοτόκου : (καί τά ὁποία συμβολίζουσι τρεῖς ἀστέρες, εἰς τήν κεφαλήν καί τούς ὤμους, τῆς εἰκόνος τῆς «Πλατυτέρας»).
«πρό Τόκου παρθένος·
καί ἐν Τόκῳ Παρθένος·
καί μετά Τόκον πάλιν οὖσα παρθένος».
1.Πρό Τόκου παρθένος. Διά τῆς φράσεως αὐτῆς τονίζομεν ὅτι ἡ Γέννησις τοῦ Κυρίου ἐγένετο (ὅπως λέγομεν εἰς τό Σύμβολον τῆς πίστεως) «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου».
Ὡς γνωστόν, κατά τόν Εὐαγγελισμόν, ἡ Παναγία ἀπήντησεν εἰς τό μήνυμα τοῦ Ἀρχαγγέλου, ὅτι θά γεννήσῃ ὡς ἄνθρωπον τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ· «πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεί ἄνδρα οὐ γινώσκω ;». Και ἔλαβε τήν ὑπερφυσικήν πληροφορίαν· «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπί Σέ, καί δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι». Αὐτόν ἀκριβῶς τόν ὑπερφυσικόν τρόπον, διά τοῦ ὁποίου ἐγεννήθη ὁ Κύριος εἶχε προείπει πρό αἰώνων πολλῶν ὁ προφ. Ἠσαΐας· «ἰδού ἡ Παρθένος ἐν γαστρί λήψεται καί τέξεται Υἱόν· καί καλέσουσι τό Ὄνομα Αὐτοῦ Ἐμμανουήλ».
Τάς διαβεβαιώσεις δέ αὐτάς τῆς Π. καί τῆς Κ.Δ. μόνον θαῦμα δύναται νά ἑρμηνεύσῃ. Καί πράγματι μέγιστον θαῦμα εἶναι ἡ ἐκ παρθένου Γέννησις τοῦ Κυρίου. Ἀλλ’ οἱ χριστιανοί δέν ἐκπλήσσονται. Μάλλον θεωροῦν πολύ εὔλογον, ἡ παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ μέ ἕνα θαῦμα νά ἐγκαινιάσῃ τήν Κ.Δ. (Μήπως ἡ θεία αὕτή παντοδυναμία δέν ἐδημιούργησε τήν Κτίσιν ἐκ τοῦ μηδενός) Νέαν κτίσιν, ἄλλωστε, ἦλθε νά δημιουργήσῃ ὁ Χριστός ἐπί τῆς γῆς. Διά τοῦτο δέν γεννάται φυσιολογικῶς «ἐκ θελήματος σαρκός καί ἐκ θελήματος ἀνδρός», ἀλλ’ «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου», διά νά εἶναι ὁ νέος Ἀδάμ, νέος γενάρχης τῶν ἀνθρώπων, τῆς (ἐν Αὐτῷ Χριστῷ) «καινῆς κτίσεως».
2.Εἶναι δέ ἑπόμενον ὅτι ἡ πρό Τόκου Παρθένος θά ἔμενε καί ἑν Τόκῳ παρθένος. «Πᾶν ἄρσεν, διανοῖγον μήτραν, ἅγιον Κυρίῳ κληθήσεται» ἔλεγεν ὁ Νόμος τοῦ Μωϋσέως. Ἀλλ’ ὅπως ἡ ἀρχή τῆς συλλήψεως τοῦ Κυρίου ἐν τῇ μήτρᾳ τῆς Παρθένου (ὡς ὑπερφυσική) δέν ἔθιξε τήν παρθενίαν Της, τοιουτοτρόπως καί ἡ ἔκβασις τῆς κυοφορίας, θευματουργικῶς πάλιν, ἀφῆκεν αὐτήν ἀνέπαφον.
Ὡραιότατα συμβολίζει τήν ἀλήθειαν αὐτήν μία προφητική εἰκών τοῦ προφ. Ἰεζεκιήλ. (μδ΄ 2). Βλέπει μίαν πύλην κεκλεισμένην καί λέγει·
«Ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται· οὐκ ἀνοιχθήσεται καί οὐδείς οὐ μή διέλθῃ δι’ αὐτής. ὅτι Κύριος… εἰσελεύσεται δι’ αὐτής, καί ἔσται κεκλεισμένη».
Εἰς τήν ὅλην ἐπί γῆς παρουσίαν τοῦ Κυρίου τοιαῦτα θαῦματα ἐπαναλαμβάνονται. Ἀναστάς, ἐξέρχεται ἐκ τοῦ Τάφου, ἐνῷ οὗτος εἶναι ἐσφραγισμένος, καί πρός τούς μαθητάς ἐμαφίζεται εἰς τό ὑπερῷον «τῶν θυρῶν κεκλεισμένῶν». Μέ ἀνάλογον θαυμαστόν τρόπον γεννᾶται ἐκ Παρθένου, «τάς κλεῖς τῆς Παρθένου μή λυμηνάμενος ἐν τῷ Τόκῳ» κατά τόν ἱερόν Δαμασκηνόν (εἰς τόν Κανόνα τῆς Ἀναστάσεως).
3.Κατά μείζονα λόγον, ἐννοεῖται, ῆ Παναγία Θεοτόκος, καί μετά Τόκον (καί μετά την Γέννησιν τοῦ Κυρίου) ἔμεινεν ἐσαεί ἀειπάρθενος.
Καί ἡ Ἱδία, ἀλλά καί ὁ μνήστωρ Αὐτῆς Ἰωσήφ, μετά τά θαυμαστά γεγονότα, τά ὁποῖα διεδραματίσθησαν εἰς τήν Βηθλεέμ, καί μετά τάς ἐπανειλημμένας δι’ ἀγγέλου ἀποκαλύψεις καί τάς ἐν γένει θείας καί οὐρανίας ἐκδηλώσεις (ἐπί τῇ Γεννήσει τοῦ Σωτῆρος καί μετ’ αὐτήν) κατενόησαν ἀμέσως ὅτι ἡ μνηστεία των δέν εἶχε προορισμόν νά καταλήξῃ εἰς γάμον. Ὁ Ἰωσήφ παρέμεινεν ἁπλῶς φύλαξ και συμπαραστάτης τῆς Παναγίας Παρθένου. Ἦτο τό ὄργανον τῆς Προνοίας τοῦ Θεοῦ, ἵνα εἰς τάς δυσκόλους καί κρισίμους περιστάσεις τῆς Θεοτόκου καί τοῦ Θείου Βρέφους προσφέρῃ τάς χρησίμους ὑπηρεσίας του. Οὐδεμία συζυγία ἥνωσέ ποτε αὐτόν μετά τῆς Παναγίας Παρθένου. (Οἱ λεγόμενοι «ἀδελφόθεοι» ἧσαν μᾶλλον τέκνα τοῦ Ἰωσήφ ἐκ προτέρου γάμου του «μετά γυναικός συνωκηκυίας αὐτῷ πρό τῆς Μαρίας»).
Ἀλλά, διά νά ἐπανέλθωμεν εἱς τήν Μ. Παράκλησιν· ἄς προσέξωμεν, ἐποικοδομητικῶς τώρα, μίαν σχετικήν φράσιν αὐτῆς·
«Χαῖρε τῶν παρθένων δόξα καί μητέρων ὡράϊσμα καί κλέος».
Ὑμνεῖται ἡ Παναγία ὡς σέμνωμα καί πρότυπον παρθένων καί μητέρων. Ἐξ ὅσων δέ εἴπομεν περί Αὐτῆς ὡς ἀειπαρθένου καί ὡς μητροπαρθένου, προβάλλει, ἕν δίδαγμα ἐνδιαφέρον πάντας ἡμᾶς, τάς γυναῖκας πρῶτον (τῶν ὁποίων ἡ Παναγία εἶναι δόξα καί κλέος) ἀλλά καί τούς ἄνδρας.
Ὀνομάζοντες Αὐτήν «μητροπάρθενος», εἶναι φανερόν ὅτι ἀναφερόμεθα ὄχι ἁπλῶς εἰς τήν ἀειπαρθενίαν τῆς Θεοτόκου ἀπό σωματικῆς ἀπόψεως, ἀλλά τονίζομεν – μαζί μέ αὐτήν- τήν πνευματικήν ἐκείνην κατάστασιν τῆς ἐξαιρέτου ἁγνότητος ἡ ὁποία παρουσιάζει παρθένον τήν ψυχήν, τ.ἔ. ἀδιαφθόρον «μή ἔχουσαν σπῖλον…» (Ἐφεσ. ε΄ 27) καθαράν καί ἀμόλυντον.
Εἰς τήν ἐποχήν μας, δυστυχῶς, ὀλίγοι ἄνθρωποι-ἄνδρες καί γυναῖκες- ἐνδιαφέρονται νά μή μολύνωνται ψυχικῶς. Πολλοί καί πολλαί μόνον τά προσχήματα διασώζουν (ἄν μή καί ταῦτα δέν λαμβάνωσιν ὑπ’ ὂψιν).
Ἀλλ’ εἶναι καιρός νά μάθωμεν ὅτι ὀφείλομεν «καί τοῦτο ποιῆσαι, κἀκεῖνο μή ἀφιέναι». Καί τό σῶμα ἁγνόν καί ἄμωμον· καί τήν ψυχήν ἄσπιλον καί ἀκηλίδωτον· ἀποφεύγοντας «πάντα μολυσμόν (καί) σαρκός καί πνεύματος»· καί «δοξάζοντες(οὕτω) τόν Θεόν ἐν τῷ σώματι ἡμῶν καί ἐν τῷ πνεύματι ἡμῶν ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ» (Α΄ Κορ. ς΄ 20).