«Μια δεσποτική φιλοξενία προς τον άνθρωπο»

«Ξενίας δεσποτικής και αθανάτου τραπέζης, εν υπερώω τόπω, ταις υψηλαις φρεσί, πιστοί δεύτε απολαύσωμεν.» (Ειρμός θ΄ ωδής)

Ως μία συμπεριφορά αγαπητικής κοινωνίας από μέρους του ανθρώπου δύναται να λογισθεί ‘‘η φιλοξενία’’. Ετυμολογικά ως λέξη σημαίνει την προσφορά αγάπης απέναντι στον ξένο. Ήδη από την αρχαιότητα ‘‘η φιλοξενία’’ αποτελούσε βασική πολιτισμική έκφραση. Συγκαταλέγονταν μέσα στην σφαίρα των αξιών της τότε κοινωνίας. Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και στον Χριστιανισμό. Στην Παλαιά Διαθήκη με απόλυτη σαφήνεια διατυπώνεται η απαγόρευση της εκμετάλλευσης των ξένων. Δεν επιτρέπεται η καταπάτηση των δικαιωμάτων των ξένων. Υπογραμμίζεται δε στο Δευτερονόμιο η υποχρέωση της προσφοράς αγάπης προς στον ξένο, όπως ακριβώς ποιεί και ο Θεός προς αυτούς (Δευτ. 10,18). Στην Καινή Διαθήκη η φιλοξενία είναι κριτήριο της κοινωνίας του ανθρώπου με το Θεό. Επομένως η φιλοξενία απαντάται ως μια πνευματική αρχή και αξία στην ανθρώπινη ζωή.

Φιλόξενος είναι και ο Αρχηγός και Θεμελιωτής της πίστης μας, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Είναι ο αληθινός φιλόξενος Θεός ο οποίος από τη στιγμή του ερχομού Του μέχρι την σταύρωσή Του στον Γολγοθά αντιμετωπίζεται ως «ξένος» από τους ανθρώπους. Όταν γεννιέται στην Βηθλεέμ, δεν υπάρχει κατάλυμα για να φιλοξενηθεί ως βρέφος παρά μόνο ένας ασήμαντος σταύλος. Ούτε κάποιο σπίτι και ούτε κάποιο ξενοδοχείο είναι διαθέσιμο να δεχθεί τον  Βασιλέα των Ουρανών, παρά μόνο ένα ταπεινό σπήλαιο όπου καταφυγή έβρισκαν τα ζώα. Όλο το επίγειο πέρασμά Του, σπιθαμή προς σπιθαμή αποτυπωμένο στο ιερό ευαγγέλιο, καταδεικνύει το ‘‘αφιλόξενο’’ των δημιουργημάτων απέναντι στον Δημιουργό. Θα γράψει ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος: « Εις τα ίδια ηλθε, και οι ίδιοι αυτόν ου παρέλαβον»(Ιωαν. 1, 11). Ήλθε απ’ τον ουρανό, έζησε ως άνθρωπος στη γη της επαγγελίας, αλλά οι δικοί του άνθρωποι τον απέρριψαν. Οι ίδιοι οι συμπατριώτες Του τον αρνήθηκαν σαν ξένο και εχθρό. Μην λησμονάτε πως από την μία ο Χριστός θαυματουργούσε και ανέσταινε νεκρούς και από την άλλη οι γραμματείς και οι φαρισαίοι τον αμφισβητούσαν, φθάνοντάς τον μέχρι τον πιο ατιμωτικό θάνατο της εποχής, τον σταυρικό. Αυτοί που ερμήνευαν τις ιερές γραφές, δεν μπορούσαν να δουν τα γραφόμενά τους να ‘‘παίρνουν σάρκα και οστά’’.

Παρόλα αυτά ο Χριστός απολαμβάνει την φιλοξενία από τον άνθρωπο σε δύο περιπτώσεις. Η πρώτη είναι η σάρκωσή Του. Επιλέγεται από τον Θεό η Παρθένος Μαριάμ ως το κατάλληλο πρόσωπο που θα φιλοξενήσει στην κοιλία της τον Υιό και Λόγο του Θεού. Η ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ θα αξιωθεί να γίνει η μητέρα του Σωτήρος όλου του κόσμου. Και η δεύτερη περίπτωση της φιλοξενίας του Χριστού είναι η ταφή του. Πράγματι θα βρεθεί ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας και κρυφός μαθητής του Κυρίου, ο οποίος θα σπεύσει στο Σταυρό να παραλάβει το νεκρό σώμα του Ιησού και να το ενταφιάσει στο δικό του «μνήμα». Ο ίδιος είχε ετοιμάσει τον τάφο του για την ώρα του θανάτου του και δεν διστάζει σε αυτόν να «φιλοξενήσει» τον ‘‘άπνου’’ Διδάσκαλο του. Επομένως η φιλοξενία του ανθρώπου προς τον Θεό δείχνεται στην έναρξη και στο τέλος της επίγειας πορείας του.

Αντίθετα ο Πανάγαθος Θεός πάντοτε και διηνεκώς φιλοξενεί το πλάσμα Του. Μήπως δεν φιλοξένησε τον πρώτο άνθρωπο στον Παράδεισο, άλλο που προτίμησε την παρακοή του θελήματος του Θεού; Μήπως δεν φιλοξενεί ο Θεός τον άνθρωπο στη γη, που του ανήκει ως δικό Του και αυτή δημιούργημα; Μήπως μέσα από τις πολλές ευεργεσίες του Θεού στο ανθρώπινο γένος, αφανείς και φανερές, δεν φανερώνεται η ‘‘φιλοξενία’’ Του; Στην ακολουθία του όρθρου της Αγίας και Μεγάλης Πέμπτης προβάλλεται και μια άλλη θεϊκή φιλοξενία. «Μια δεσποτική ξενία!» Ποια είναι αυτή; «Ο Μυστικός Δείπνος». Αν και το ιερό συναξάρι της ημέρας μας παρουσιάζει κι άλλα γεγονότα, το επίκεντρο βρίσκεται στην τράπεζα που παρέθεσε ο Κύριος στους μαθητές Του, η οποία έμελε να είναι η παράδοση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Η πρώτη Θεία Λειτουργία τελέσθηκε την ώρα αυτού του «μυστικού» τραπεζιού.  Έκτοτε κάθε Θεία Λειτουργία είναι ένας Μυστικός Δείπνος, μια ευχαριστιακή τράπεζα στην οποία μετέχουν όχι μόνο δώδεκα άνθρωποι, αλλά όλο το εκκλησιαστικό σώμα. Και ο Χριστός δεν μας φιλοξενεί μόνο τοποθετώντας μας σε ένα τραπέζι, αλλά μας προσφέρει προς βρώση και πόση, το πανάχραντο Σώμα Του και το πανάγιο Αίμα Του αντίστοιχα. «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα, εν εμοί μένοι, καγώ εν αυτω»(Ιωαν. 6,55-56). Τι μας λέγει ένας πανέμορφος ύμνος  από τον κανόνα του όρθρου της Αγίας και Μεγάλης Πέμπτης; «Ξενίας Δεσποτικής και αθανάτου τραπέζης, δευτε απολαύσωμεν.» ‘‘Ελάτε να απολαύσουμε μια φιλοξενία δεσποτική και μια τράπεζα που μας παρέχει αθανασία’’. Ο κοινωνών των Αχράντων και φρικτών του Χριστού μυστηρίων καθίσταται μέτοχος ζωής αιωνίου. Ο Μέγας Αθανάσιος λίαν προσφυώς θα χαρακτηρίσει την θεία κοινωνία ως «φάρμακο αθανασίας». Γράφει ο π. Πετρώνιος Τανασέ: ‘‘Βλέπεις αδελφέ ψωμί και κρασί και λαμβάνεις σώμα και αίμα Χριστού! Πλησιάζεις σαν ένα σύντριμμα της αμαρτίας και γίνεσαι όλος καινή κτίσις!»

Κι όμως δεν σκεπτόμαστε αυτές τις αλήθειες σήμερα. Παραθεωρούμε και παραγκωνίζουμε αυτή την φιλοξενία. Προτού μεταβούμε ως προσκεκλημένοι σε κάποιο τραπέζι, προετοιμαζόμαστε κατάλληλα. Προσέχουμε την καθαριότητά μας μέχρι την ενδυμασία μας. Το ίδιο οφείλουμε να κάνουμε και για το «τραπέζι του Θεού». Με καθαρή συνείδηση και ψυχή λουσμένη στο λουτρό της ιεράς εξομολόγησης να συμμετέχουμε στο μυστήριο της παρουσίας του ίδιου του Θεού. Να γευόμαστε αυτό με «ψυχαις καθαραις και αρρυπωτοις χείλεσι». Παρατηρείται δυστυχώς η λανθασμένη τακτική των χριστιανών να μετέχουν στο ποτήριο της ζωής μόνο στις γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Εφόσον υπάρχει η άδεια του πνευματικού πατρός, ο χριστιανός οφείλει να μην μένει άγευστος του μυστήριου της Θείας Ευχαριστίας. Διαφορετικά είναι σαν να πηγαίνουμε σε ένα τραπέζι και βλέπουμε μόνο αυτούς που το απολαμβάνουν. Θα μας το πει ξεκάθαρα ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «αυτός που μεταλαμβάνει το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου» γίνεται σάρκα από την σάρκα Του και οστούν από τα οστά Του.»  Αν και ζούμε σε μια εποχή που κυριαρχεί το ‘‘αφιλόξενο’’ στις διανθρώπινες σχέσεις, έχουμε χρέος να αντιταχθούμε με την φιλοξενία μας προς τον Θεό. Το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας μας δίνει αυτή την ευκαιρία, εάν θέλουμε να βιώνουμε στη ζωή μας διαρκώς την ανεκλάλητη χαρά της Ανάστασης του Θεανθρώπου. Γένοιτο!

Ιωάννη Αν. Γκιάφη, Θεολόγου-Πολ. Επιστήμονος