«Ὅταν οὖν με τῇ γῇ παραδῶς
καὶ τοῖς ὀστέοις τοῦ πατρὸς ἀναμίξης τοῦ σοῦ,
στέλλου μακράς ἀποδημίας…»
του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσοστόμου
Σήμερα, Κυριακὴ, συνέπεσε, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, ἡ ἑορτὴ τῆς ἀνακομιδῆς τῶν ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ὡς γνωστὸν ὁ ἱερὸς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας τιμᾶται δύο φορὲς τὸ χρόνο. Τὴν 13ην Νοεμβρίου καὶ σήμερα, 27 Ἰανουαρίου. Γι’ αὐτὸ ἐκμεταλλευόμενοι τὴν σημερινή του ἑορτὴ θὰ ἔχωμε ὡς θέμα τῆς σημερινῆς σύντομης ὁμιλίας μας τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο καὶ τὴν μητέρα του.
Λέγω καὶ τὴν μητέρα του, τὴν ξακουστὴ Ἀνθούσα, διότι ὁ πατέρας του, ὁ στρατηλάτης Σεκοῦνδος, ἀπέθανε ὅταν ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἦτο ἀκόμη βρέφος. Ἀνατράφηκε, λοιπόν, ἀπὸ τὴν ὄντως ἁγία μητέρα του, ἡ ὁποία ἔμεινε χήρα σέ ἡλικία 20 ἐτῶν, μὲ πολλὴ ἐπιμέλεια. Ὅταν δὲ ἐνηλικιώθηκε ὁ Ἰωάννης ἠθέλησε νὰ ἐγκαταλείψη τὰ ἐγκόσμια καὶ νὰ ἀφοσιωθῆ στὴ μοναχικὴ ζωή.
Ὅπως γράφει στοὺς περίφημους περὶ Ἱερωσύνης λόγους του, κάποιος φίλος του, ὁ Βασίλειος, τὸν προέτρεπε πολὺ ἐπίμονα νὰ τὸν ἀκολουθήση στὸ μοναχικὸ βίο. Δὲν πείσθηκε ὅμως ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὶς θερμὲς προτροπὲς τοῦ φίλου του καὶ δὲν ἄφησε τότε τὸν κόσμο, μολονότι καὶ μέσα στὴ πόλι καὶ τὸν κόσμο ἡ ζωή του δὲν διέφερε ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ μοναχοῦ στὸ μοναστήρι.
Ποιὸς ἦτο ὅμως ὁ σοβαρός λόγος, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου ὁ Ἅγιος Ἰωάννης καθυστέρησε τὴν ἀναχώρησή του ἀπὸ τὸν κόσμο; Μᾶς τὸν ἀναφέρει ὁ ἴδιος. Ἀκοῦστε τον. «Ἀλλὰ με αἱ συνεχεῖς τῆς μητρὸς ἐπωδαὶ διεκώλυσαν δοῦναι ταύτην ἐκείνω τὴν χάριν, μᾶλλον δὲ λαβεῖν ταύτην παρ’ ἐκείνου τὴν δωρεάν». Δηλαδὴ οἱ συνεχεῖς παρακλήσεις τῆς μητέρας μου μὲ ἐμπόδισαν νὰ τοῦ κάμω αὐτὴν τὴν χάρη, καί νὰ γίνω μοναχός.
Καὶ λίγο παρακάτω περιγράφει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος κάποια πολὺ τρυφερὴ καὶ συγκινητικὴ σκηνή, ἀνάμεσα σ’ ἐκεῖνον, ποὺ ποθοῦσε τὸν μοναχικὸ βίο, καὶ τὴν μητέρα του, ποὺ τὸν ἐμπόδιζε. Τὸν πῆρε, μᾶς γράφει, ἀπὸ τὸ χέρι καὶ τὸν ὁδήγησε στὸ δωμάτιο, ἐκεῖ ὅπου τὸν ἐγέννησε. Καὶ μὲ πολλὰ δάκρυα στὰ μάτια ἡ μητέρα του ἡ Ἀνθούσα τὸν παρεκάλεσε θερμὰ νὰ μὴν τὴν ἐγκαταλείψη καὶ τῆς ξαναφέρη μία καινούργια χηρεία. Ἀρκετὰ ὑπέφερε μέχρι τώρα, ὑπομένοντας τὰ βάρη τῆς χηρείας καὶ τὶς πολλές εὐθύνες τῆς ἀνατροφῆς του.
«Περίμενον», τοῦ εἶπε κλαίγοντας, «τὴν ἐμὴν τελευτήν. Ἴσως μετὰ μικρὸν ἀπελεύσομαι χρόνον…». Περίμενε λιγάκι, παιδάκι μου, τοῦ εἶπε, μέχρι νὰ πεθάνω. Ἴσως σὲ λίγο ἀπὸ τώρα χρόνο νὰ φύγω ἀπὸ τὴν ζωή. Τότε πήγαινε, ὅπου θέλεις. Τότε, ὅταν θὰ μὲ θάψης μέ τό καλό καὶ μὲ βάλης μαζὶ μὲ τὸν πατέρα σου.
Ἔτσι ἀκριβῶς καὶ ἔγινε. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, μολονότι τόσο πολὺ λαχταροῦσε τὴ μοναχικὴ ζωή, ἔκαμε ὑπομονή. Δὲν στενοχώρησε τὴν μητέρα του καὶ ὅταν σὲ λίγο χρόνο ἔκλεισε τὰ μάτια, τότε καὶ ἐκεῖνος ἔφυγε γιὰ τὸ μοναστήρι..
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὰ χρυσά, ἀθάνατα του λόγια εἶναι αἰῶνες τώρα φωτεινὸς ὁδηγὸς γιὰ ὅλους μας. Ὁδηγὸς καὶ στὸ θέμα αὐτό. Ποιὸ; Στή περίπτωση πού κάποιος νέος ἤ νέα ἐπιθυμήσει τὸν μοναχικὸ βίο. Τότε, συμβαίνει μερικὲς φορὲς, μία «ἱερή» θά λέγαμε αὐθάδεια καὶ ἀνεπίτρεπτη σκληρότητα κυριεύει τὸν ὑποψήφιο ἤ τὴν ὑποψήφια μοναχὴ ἀπέναντι σ᾿ αὐτούς, ποὺ τόν ἔφεραν στὸν κόσμο. Ἐκλαμβάνουν τοὺς γονεῖς των ὡς ἐχθροὺς των, ὡς ἀδυσώπητους ἀντιπάλους των.
Στὴν προκειμένη περίπτωση οἱ ἐνδιαφερόμενοι γιὰ τὸν μοναχισμὸ καλοί μας νέοι, οἱ κατὰ πάντα ἀξιέπαινοι καὶ ἀξιοθαύμαστοι, ἄς μὴν παραβλέπουν καὶ τὸ παράδειγμα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου, ὁ ὁποῖος ἀργότερα θὰ γράψη τὶς ὡραιότερες σελίδες γιὰ τὸ πνευματικὸ κάλλος καί τό ἠθικό ὕψος τοῦ μοναχικοῦ βίου καὶ μὲ ἄφθαστα δοκίμια θὰ κατακεραυνώση τοὺς γονεῖς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἀντιδροῦσαν λυσσωδῶς στὴν ἐπιθυμία τῶν παιδιῶν τους νὰ ἀκολουθήσουν τὸν ἄγαμο ἐν Χριστῷ βίο καὶ πολιτεία.
Ἄς ἔχουν ὑπόψη τὰ παιδιὰ αὐτὰ, ὅτι οἱ γονεῖς, ὁ πατέρας καὶ ἡ μητέρα, σὲ καμμία περίπτωση δὲν πρέπει νὰ παραθεωροῦνται. Ἀλλὰ ἀκόμη καί τότε ἄς τοὺς δίνεται ἡ ἁρμόζουσα σημασία καί τιμή. Βεβαίως «ὁ φιλῶν πατέρα ἤ μητέρα οὐκ ἔστί μου ἄξιος» (Ματθ.10,37) εἶπε ὁ Κύριός μας. Οὐδέποτε ὅμως ἐννοοῦσε λέγοντας αὐτά καὶ τὴν περιφρόνηση τῶν γονέων, σὲ κανένα θέμα. Ἄς πράττουν ἐκεῖνες οἱ εὐγενεῖς ψυχές, μέ παρόμοιους ὑπερκόσμιους πόθους, ὅπως ἔπραξε ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, τοῦ ὁποίου οἱ πρεσβεῖες στόν Ὕψιστο ἄς εἶναι πάντοτε ὑπὲρ πάντων ἡμῶν. Ἀμήν.
*(Ἀνακομιδὴ ἱερῶν λειψάνων Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου)