Αυθαίρετη και αιφνιδιαστική ενέργεια του Αρχιεπισκόπου Κύπρου

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Με αυθαίρετη και αιφνιδιαστική ενέργειά του ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος αναγνώρισε τον σχισματικό Αρχιεπίσκοπο Ουκρανίας Επιφάνιο. Αυτό συνέβη κατά τη χειροτονία του Επισκόπου Αρσινόης Παγκρατίου το Σάββατο, 24 Οκτωβρίου 2020, στη Μονή Χρυσορροϊατίσσης, όπου ο νεοχειροτονηθείς είναι ηγούμενος. Χωρίς προηγουμένως να έχει ενημερώσει κανέναν Αρχιερέα κατά τη Μεγάλη Είσοδο ο Αρχιεπίσκοπος μνημόνευσε τον Επιφάνιο, προς μεγάλη και δυσάρεστη έκπληξη όλων των ιεραρχών, που συμμετέσχον στη Θεία Λειτουργία και στη Χειροτονία. Η μνημόνευση επαναλήφθηκε από τον διάκονο, κατά την ανάγνωση των Διπτύχων.

Ο Αρχιεπίσκοπος της Κύπρου στην αναγνώριση του σχισματικού Αρχιεπισκόπου Ουκρανίας αγνόησε πλήρως το Συνοδικό σύστημα και καταπάτησε Ιερούς Κανόνες. Την προηγούμενη ημέρα, Παρασκευή, 23 Οκτωβρίου, το απόγευμα, συνεδρίασε υπό την προεδρία του η Ιερά Σύνοδος. Ουδεμία ανακοίνωση εκ μέρους του κ. Χρυσοστόμου, ουδέν έστω υπονοούμενο, για την ενέργεια που θα έκανε την επόμενη ημέρα. Της συνεδρίασης ακολούθησε το Μήνυμα του Επισκόπου Αρσινόης και στη συνέχεια το παραδοσιακό κέρασμα. Κατ’ αυτό και στις εκτός πρωτοκόλλου συζητήσεις του ο Αρχιεπίσκοπος επίσης ουδέν είπε.  Ήδη υπήρξαν οι πρώτες αντιδράσεις στην ενέργεια του Αρχιεπισκόπου. Σε κοινό ανακοινωθέν οι Μητροπολίτες Κύκκου Νικηφόρος, Λεμεσού Αθανάσιος, Ταμασού Ησαΐας και Αμαθούντος Νικόλαος τονίζουν ότι με την Πράξη του ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου παραβίασε το συνοδικό σύστημα, τον καλούν να ανακαλέσει την αντικανονική και άκυρη πράξη του και απαιτούν την έκτακτη σύγκληση της Συνόδου για να επιληφθεί του θέματος. Σημειώνεται ότι ο 34^ος Κανόνας των Αγίων Αποστόλων επιβάλλει στον κάθε Προκαθήμενο Εκκλησίας «ουδέν να πράττει χωρίς τη γνώμη όλων των συνεπισκόπων του» και ο 37^ος υποχρεώνει τη Σύνοδο των Επισκόπων «να συνεδριάζει, να εξετάζει τα δόγματα της ευσεβείας και να διαλύει τις εκκλησιαστικές διαφωνίες που ανακύπτουν».

Tο ερώτημα παραμένει, ποιος είναι ο λόγος που προέβη σε αυτή την αντιεκκλησιαστική ενέργεια ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, ο οποίος έως το Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2020 έχει επιδείξει σωφροσύνη, εντιμότητα και υπευθυνότητα, τόσο στα εκκλησιαστικά ζητήματα, όσο και στο εθνικό θέμα. Σημειώνεται ότι στη Σύνοδο της 9ης του περασμένου Σεπτεμβρίου ο κ. Χρυσόστομος μίλησε για την αναγνώριση του Επιφανίου, ως Προκαθημένου της σχισματικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά μετά την επιχειρηματολογία Μητροπολιτών, περί των επιπτώσεων που αυτή θα έχει στην Ορθόδοξη Εκκλησία και στην Κυπριακή Δημοκρατία ελήφθη η απόφαση να ξανασυζητηθεί εκτενέστερα το θέμα σε προσεχή συνεδρίαση της Συνόδου. Αντί της συγκλήσεως της Συνόδου, υπήρξε η εκ μέρους του Αρχιεπισκόπου μονομερής και χωρίς καμία ενημέρωση των μελών Της αναγνώριση.

Ο Αρχιεπίσκοπος της Κύπρου πρώτον εξετέθη με τη δήλωσή, στην οποία προέβη μετά την αναγνώριση του Επιφανίου. Παραδέχθηκε ότι δεν τον είχε αναγνωρίσει όλο αυτό το διάστημα και ότι είχε αναλάβει με τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας μεσολαβητική προσπάθεια, προς επίλυση του σχίσματος που προέκυψε, λόγω της αναγνωρίσεως από το Φανάρι των σχισματικών της Ουκρανίας. Στη δήλωση πρόσθεσε το εξής αξιοσημείωτο: «Πρόθεσή μου ήταν να παραμείνω ουδέτερος στη συγκεκριμένη διαμάχη» (Σημ. Των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας). Η μεσολαβητική προσπάθεια δεν προχώρησε για λόγους υγείας του, αλλά ο ίδιος παρέμενε σταθερός στην άποψη να μείνει ουδέτερος στη διαμάχη και ήταν υπέρ της συγκλήσεως Πανορθόδοξης Συνόδου Προκαθημένων, προς επίλυση του Ουκρανικού ζητήματος. Μετά από δύο περίπου χρόνια άλλαξε άποψη και κατέληξε ότι έπρεπε να πάρει θέση (;) στη διαμάχη υπέρ του Φαναρίου, χωρίς μάλιστα να ενημερώσει τα μέλη της περί αυτόν Ιεράς Συνόδου.

Πέραν της εκ μέρους του παραβιάσεως των Κανόνων, το σοβαρότερο είναι το ηθικό ζήτημα που προκύπτει από την αναγνώριση. Πρώτον ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις του, έλεγε ότι οι Πατριάρχες Βαρθολομαίος και Κύριλλος πρέπει να αφήσουν κατά μέρος τους εγωισμούς τους και να κοιτάξουν το καλό της Εκκλησίας. Σήμερα δείχνει ότι συμβαδίζει με τον εγωισμό του Οικ. Πατριάρχου… Και δεύτερον, το 2018 και στον από τη Ρωσική Εκκλησία εορτασμό των 1030 χρόνων από τις βαπτίσεως των Ρως στον Δνείπερο συμμετέσχε η Κυπριακή Εκκλησία και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος απέστειλε μήνυμα στον Πατριάρχη Μόσχας κ. Κύριλλο, στο οποίο ανέφερε ότι «ουδέποτε το Κίεβο εκκλησιαστικά πρέπει να χωριστεί από τη Μόσχα». Τί συνέβη και εκτίθεται σήμερα τόσο σοβαρά με την ανακολουθία του;

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ισχύουν οι Ιεροί Κανόνες, η Αλήθεια, η Δικαιοσύνη, η Αγάπη και όχι οι σκοπιμότητες. Με την ενέργειά του ο Αρχιεπίσκοπος επιτείνει την εντύπωση ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης καταδυναστεύει τον Ορθόδοξο κόσμο, με την βοήθεια των ΗΠΑ και των «υποτακτικών» του Προκαθημένων ελληνικών Ορθόδοξων Εκκλησιών. Έως σήμερα τον σχισματικό Επιφάνιο έχουν αναγνωρίσει μόνον Έλληνες Προκαθήμενοι, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και οι Αρχιεπίσκοποι Κύπρου και Ελλάδος. Προς τιμήν τους την κανονική συνέπεια ακολουθούν οι Έλληνες Πρωθιεράρχες Ιεροσολύμων και Αλβανίας.

Έως το Σάββατο, 24 Οκτωβρίου 2020 κατά τα χρόνια της Αρχιεπισκοπίας του ο κ. Χρυσόστομος ενεργούσε πάντα στα εκκλησιαστικά πράγματα με γνώμονα το συμφέρον της Εκκλησίας και χωρίς ποτέ να ξεχνά το εθνικό ζήτημα. Το ζήτημα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας είναι ουσιαστικά γεωπολιτικό και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, έως τις 24/10/2020, δεν ήθελε να ακολουθήσει τον Οικ. Πατριάρχη στην αναγνώριση του Επιφανίου. Γνωρίζει ότι το Φανάρι πιστεύει ότι είναι προς όφελός του να ταυτίζεται με τα γεωπολιτικά συμφέροντα του Βατικανού, των ΗΠΑ και της ΕΕ και ότι αυτή η λογική δεν ισχύει για την Κύπρο.

Ο κ. Χρυσόστομος γνωρίζει επίσης πολύ καλά ότι για το εθνικό θέμα η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να διατηρεί ισορροπίες και να έχει καλές σχέσεις με τη Δύση και με τη Ρωσία. Γνωρίζει ακόμη πως αν η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει ανεξάρτητο κράτος και μέλος ισότιμο της ΕΕ οφείλεται και στη Ρωσία. Το 2004 ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος, ως Μητροπολίτης Πάφου, ήταν προεδρεύων της Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου, λόγω της ασθενείας του Αρχιεπισκόπου. Τότε με μήνυμά του προς τον Πατριάρχη Μόσχας Αλέξιο, τον παρακαλούσε να ζητήσει από τον Πρόεδρο Πούτιν, η χώρα του να ασκήσει βέτο στον ΟΗΕ και να μην περάσει ως απόφαση του Οργανισμού το σχέδιο Ανάν, που προωθούσαν οι Δυτικές Μεγάλες Δυνάμεις. Πράγματι η Ρωσία πρόβαλε τότε βέτο. Όταν ο αείμνηστος Πρόεδρος της Κύπρου Τάσσος Παπαδόπουλος μετέβη στη Μόσχα για να παραλάβει βραβείο που του απονεμήθηκε, ευχαρίστησε τον Πρόεδρο της Ρωσίας για τη στάση που κράτησε στον ΟΗΕ και γενικότερα έναντι του σχεδίου Ανάν και εκείνος του απάντησε: «Ακούσαμε την Εκκλησία μας, που άκουσε και ετάχθη με το μέρος της Εκκλησίας σας».

Στο εθνικό θέμα απαιτούνται λεπτές ισορροπίες και προσοχή ιδιαίτερη, για να μην προκληθεί ζημία. Η ενέργεια της 24^ης Οκτωβρίου 2020 του Αρχιεπισκόπου Κύπρου προβληματίζει έντονα όλους όσοι βλέπουν την σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας επιθετικότητα της Τουρκίας και θέλουν να υπάρχει υποστήριξη προς Αυτήν όλων των Κρατών, ανεξάρτητα από τις μεταξύ τους διαφορές.