• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Δευτέρα, 7 Ιουλίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Το αμπέλι στην ελληνική λαϊκή εθιμοταξία

21 Αυγούστου 2019
in Απόψεις - Γνώμες
Τὸν κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν
Share on FacebookShare on Twitter

Του Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗ Καθηγητής Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

Ενα φυτό κατεξοχήν ευλογημένο, όπως θεωρείται ότι είναι το αμπέλι, δεν θα μπορούσε να μην συμπεριλαμβάνεται στις σχετικές με την αγροτική παραγωγή λαϊκές θρησκευτικές τελετουργίες του ελληνικού λαού. Στηναμπελοκαλλιεργητική και οινοπαραγωγική παράδοσή μας, οι αμπελουργοί την ημέρα της εορτής του αγίου Τρύφωνα (1 Φεβρουαρίου), τον οποίο θεωρούσαν προστάτη τους, άναβαν κεριά στον ναό, και μετά τη θεία λειτουργία πήγαιναν στο αμπέλι, έκοβαν τελετουργικά κληματσίδες και τις έριχναν στις τέσσερις γωνιές του αμπελώνα. Επίσης, μια μικρή βέργα τοποθετούσαν και στο εικονοστάσι του σπιτιού τους.

Ως επίσημη θρησκευτική εορτή τους θεωρούσαν και την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (6 Αυγούστου), οπότε και άρχιζε ο τρύγος της σοδειάς, που για να είναι τυχερή και άφθονη, έπρεπε να είναι και ευλογημένη από κάποιο εορτολογικό και τελετουργικό ορόσημο. Ιδιαιτέρως θα πρέπει να αναφερθούν εδώ οι λιτανείες που γίνονται με σκοπό την προστασία των αμπελιών κατά την εορτή της Μεσοπεντηκοστής (25 μέρες μετά το Πάσχα) στους αμπελοκαλλιεργητικούς οικισμούς του ελλαδικού χώρου. Μέσω της λιτανείας, που ακολουθεί την πανηγυρική θεία λειτουργία, χαράζεται ένας μαγικοθρησκευτικός κύκλος γύρω από τα αμπέλια, μέσα από τον οποίο θεωρούν ότι δεν θα περάσουν ασθένειες και επιβλαβή έντομα, που θα μπορούσαν να βλάψουν τη σοδειά.

Ο καθηγητής Δ. Σ. Λουκάτος σημειώνει χαρακτηριστικά ότι οι πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης συνέχισαν να τελούν τις λιτανείες αυτές «και στις νέες πατρίδες τους, όπου ανησυχούν πάντα για τα τρυφερά βλαστάρια και τ’ ανθοστάφυλα των αμπελιών τους». Στη βόρεια Θράκη, με βάση το συχνό στην ελληνική λαϊκή λατρεία φαινόμενο της παρετυμολογίας, θεωρούσαν τη Μεσοπεντηκοστή εορτή της Παναγίας, πιστεύοντας ότι αν ράντιζαν με τον αγιασμό της εορτής τα αμπέλια τους, στη διάρκεια των τελετουργικών λιτανειών που προαναφέρθηκαν, θα τα προστάτευαν από τις ασθένειες και τις καταστρεπτικές χαλαζοπτώσεις, ενώ συχνά και κατά τις επικρατούσες συνθήκες, οι λιτανείες έπαιρναν τον χαρακτήρα και της τελετουργικής παράκλησης για τη βροχόπτωση, η οποία θα έσωνε τις καλλιέργειές τους από τον καταστρεπτικό εφιάλτη της ανομβρίας.

Ο ίδιος ο τρύγος έπαιρνε τελετουργικό χαρακτήρα, με διάσπαρτα θρησκευτικά στοιχεία, που φανέρωναν το πανάρχαιο και πρωταρχικό δέσιμο του ανθρώπου με το «ιερό» -για περισσότερες από μία θρησκευτικές παραδόσεις– φυτό της αμπέλου. Από τις σχετικές περιγραφές που διαθέτουμε, καταφαίνεται ότι όχι μόνον η πανηγυρική έναρξη του τρύγου, αλλά και οι πράσινοι γονιμικοί στολισμοί των σπιτιών, ακόμη και τα στεφάνια στα κεφάλια των κοριτσιών, ενείχαν αναμνήσεις του πανάρχαιου διονυσιακού παρελθόντος της περιοχής, που λάμβαναν χαρακτήρα σαφούς γονιμικής και διαβατήριας λαϊκής τελετουργίας. Τελετουργική επίσης ήταν και η μετάληψη των προϊόντων της αμπέλου, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη θεία λειτουργία. Βρισκόμαστε πιθανότατα εδώ ενώπιον ενός αρχέγονου παράλληλου με το ορθόδοξο τυπικού, που αντιστοιχεί στην παλαιότητα των αντιλήψεων για την ιερή σημασία και αξία του αμπελιού και των γεννημάτων του, όπως εκφραζόταν και στο κυρίαρχο προχριστιανικό διονυσιακό παρελθόν του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, καθώς το γνωρίζουμε από τις σχετικές αρχαίες πηγές.

Το αμπέλι θεωρήθηκε ιερό φυτό ήδη από την αρχαιότητα και τη διονυσιακή θρησκεία, πίστη που εξακολούθησε και στα χριστιανικά χρόνια, καθώς από το αμπέλι βγαίνει το κρασί που χρησιμοποιείται στη θεία ευχαριστία, το κεντρικό μυστήριο της χριστιανικής μυστηριακής ζωής, από τους βλαστούς του παρασκευάζονταν τα καρβουνάκια για τη θεία λατρεία και από τους βλαστούς του κατασκευάζονταν παλαιότερα τα ευλογημένα από την Εκκλησία στέφανα του γάμου, των οποίων το σχήμα μιμήθηκαν αργότερα και τα νεωτερικά γαμήλια στέφανα από άλλα υλικά, όπως πλαστικό, μέταλλο, γυαλί κ.λπ.

Η άποψη για το αμπέλι ως ευλογημένο και ιερό φυτό, απαραίτητο δε στοιχείο του καλού παραδοσιακού νοικοκυριού για τον λαό μας, υπάρχει και σε πολλές ελληνικές παραδόσεις, παραμύθια και ευτράπελες διηγήσεις. Και είναι αυτές ακριβώς οι διηγήσεις που εκφράζουν τον βαθύτατο σεβασμό του λαού σε ένα φυτό χρήσιμο και απαραίτητο για την οικιακή οικονομία, τα προϊόντα του οποίου συχνά, στη διάρκεια των αιώνων, συνδέθηκαν με διάφορες θρησκευτικές και λατρευτικές παραδόσεις και πρακτικές.

Εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»

Πρόσφατα Άρθρα

Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερό Ναό Αναλήψεως Καλαμάτας
Εκκλησία της Ελλάδος

Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερό Ναό Αναλήψεως Καλαμάτας

6 Ιουλίου 2025

Στον Ενοριακό Ιερό Ναό της Αναλήψεως του Χριστού, πλησίον του λιμένος της Καλαμάτας, μετέβη το πρωί της Κυριακής 6ης Ιουλίου...

Read more
«Χριστό πιστεύουμε και τίποτα δεν φοβόμαστε»
Εκκλησία της Ελλάδος

«Χριστό πιστεύουμε και τίποτα δεν φοβόμαστε»

6 Ιουλίου 2025

Στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου κάτω Λεχωνίων λειτούργησε σήμερα ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος, παρουσία της Αντιπεριφερειάρχου Μαγνησίας και...

Read more
Αρχιερατικό Συλλείτουργο στον Ι.Μ.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καρδίτσης
Εκκλησία της Ελλάδος

Αρχιερατικό Συλλείτουργο στον Ι.Μ.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καρδίτσης

6 Ιουλίου 2025

Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καρδίτσης, την Κυριακή 6 Ιουλίου 2025, τελέσθηκε Δισαρχιερατική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του...

Read more
Η ελληνική σημαία φωτίζει το καμπαναριό του Τρικόρφου
Εκκλησία της Ελλάδος

19 Ιουλίου – Μόνο κάθε 5 χρόνια χτυπά το μεγαλύτερο Καμπαναριό στον κόσμο

6 Ιουλίου 2025

19 Ιουλίου – Μόνο κάθε 5 χρόνια χτυπά το μεγαλύτερο Καμπαναριό στον κόσμο 🔔 Το μεγαλύτερο καμπαναριό στον κόσμο... χτυπά...

Read more
Φθιώτιδος Συμεών: «Αν ο Χριστός κοιτάξει εμάς, θα θαυμάσει ή θα στεναχωρηθεί;»
Εκκλησία της Ελλάδος

Φθιώτιδος Συμεών: «Αν ο Χριστός κοιτάξει εμάς, θα θαυμάσει ή θα στεναχωρηθεί;»

6 Ιουλίου 2025

Στον Ιερό Ναό της Αγίας Κυριακής Λιβανατών, στην Ενορία της παραλίας του Ιερού Επισκοπείου Ταλαντίου και Λοκρίδος, ιερούργησε σήμερα προεορτίως...

Read more
Ο Άρτης Καλλίνικος στην επέτειο της Επανάστασης των Καλαρρυτών
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο Άρτης Καλλίνικος στην επέτειο της Επανάστασης των Καλαρρυτών

6 Ιουλίου 2025

Με λαμπρότητα και συγκίνηση τιμήθηκε την Κυριακή 6 Ιουλίου 2025, η επέτειος της Επανάστασης των Καλαρρυτών, στην ιστορική κοινότητα των...

Read more
Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερο Ναό Αγίου Νικολάου Στομίου
Εκκλησία της Ελλάδος

Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερο Ναό Αγίου Νικολάου Στομίου

6 Ιουλίου 2025

Στον Ιερο Ναό Αγίου Νικολάου Στομίου τέλεσε τη Θεία Λειτουργία ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος, σήμερα Δ´...

Read more
Ετήσιο Μνημόσυνο της Γερόντισσας Θεοκλήτης στη Μονή Ροβελίστης Άρτης
Εκκλησία της Ελλάδος

Ετήσιο Μνημόσυνο της Γερόντισσας Θεοκλήτης στη Μονή Ροβελίστης Άρτης

6 Ιουλίου 2025

Το Σάββατο 5 Ιουλίου 2025, τελέστηκε, στην Ιερά Μονή Ροβελίστης Άρτης, το ετήσιο μνημόσυνο της μακαριστής Ηγουμένης Θεοκλήτης, η οποία...

Read more
Η αποκάλυψη του Θεού στους ανθρώπους Του: Τιμώντας τον Άγιο Αθανάσιο και αποχαιρετώντας τον πατέρα Βασίλειο Ζάχο
Εκκλησία της Ελλάδος

Η αποκάλυψη του Θεού στους ανθρώπους Του: Τιμώντας τον Άγιο Αθανάσιο και αποχαιρετώντας τον πατέρα Βασίλειο Ζάχο

6 Ιουλίου 2025

Το πρωί του Σαββάτου 5 Ιουλίου 2025, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Τ.Κ. Κέδρου, τελέσθηκε η Θεία Λειτουργία και...

Read more
Εάν δεν έχεις αυτούς τους στόχους, τότε φάε κρέας και την Μεγάλη Παρασκευή
Εκκλησία της Ελλάδος

Νουθεσίες Γέροντος Νεκταρίου σε προσκυνητές από την Σερβία

6 Ιουλίου 2025

Επισκέπτες από την Σερβία ήρθαν στο μοναστήρι για να συναντήσουν τον Γέροντα Νεκτάριο ώστε να συνομιλήσουν μαζί του και να...

Read more
ΕΚΟΙΜΗΘΗ Ο ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΛΙΑΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΕΚΟΙΜΗΘΗ Ο ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΛΙΑΣ

6 Ιουλίου 2025

Εξεδήμησε προς Κύριον το βράδυ του Σαββάτου 5 Ιουλίου 2025 ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Καραλιάς, συνταξιούχος κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως...

Read more
Συγκλονιστικός αποχαιρετισμός του Κερκύρας Νεκταρίου στον Γέροντα Ισίδωρο
Εκκλησία της Ελλάδος

Συγκλονιστικός αποχαιρετισμός του Κερκύρας Νεκταρίου στον Γέροντα Ισίδωρο

5 Ιουλίου 2025

Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης και πνευματικής κατάνυξης, πραγματοποιήθηκε η εξόδιος ακολουθία του Γέροντα Ισιδώρου, την Πέμπτη 3 Ιουλίου, στο καθολικό...

Read more
Ο σύγχρονος Μετεωρίτικος Μοναχισμός ως μαρτυρία Χριστού
Απόψεις - Γνώμες

Ο σύγχρονος Μετεωρίτικος Μοναχισμός ως μαρτυρία Χριστού

5 Ιουλίου 2025

Μακαριστού Αρχιμ. Ισιδώρου Τσιατά, Ηγουμένου Ι. Μονής Βαρλαάμ Ό­ταν οι πρώ­τοι Α­γι­ο­με­τε­ω­ρί­τες α­σκη­τές έ­κτι­ζαν τις τα­πει­νές κα­λύ­βες τους στούς α­πό­κο­σμους...

Read more
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου
Κηρύγματα

«Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο»

5 Ιουλίου 2025

Αποστολικό Μήνυμα, Κυριακή Δ' Ματθαίου 5/7/2020 «Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο». Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ....

Read more
Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ

5 Ιουλίου 2025

Ξημερώματα της Παρασκευής 4 Ιουλίου η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε Νόμο του Υπουργείου Υγείας, που περιέχει μια θετική εξέλιξη για...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου
Κηρύγματα

«Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο»

5 Ιουλίου 2025

Αποστολικό Μήνυμα, Κυριακή Δ' Ματθαίου 5/7/2020 «Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο». Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ....

Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Ὁ ἑκατόνταρχος ὑπόδειγμα πίστεως

5 Ιουλίου 2025
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Πίστη, ἡ δύναμη καὶ ἡ ἀπουσία της

5 Ιουλίου 2025
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

23 Ιουνίου 2018
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Ἡ πίστη τοῦ ἑκατόνταρχου – Anthony Bloom

23 Ιουνίου 2018

I.M. ΘΗΒΩΝ και ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ ΚΗΡΥΓΜΑ Δ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

26 Ιουνίου 2015

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ (του Ἀρχιμ. Νικάνωρ Καραγιάννη)

16 Νοεμβρίου 2023

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ (ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ)

26 Ιουνίου 2015

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ (ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ)

26 Ιουνίου 2015

Κυριακή Δ΄ Ματθαίου (θεραπεία του δούλου του εκατοντάρχου)

26 Ιουνίου 2015
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Η μεγάλη πίστη του εκατόνταρχου – Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

23 Ιουνίου 2018

Ευαγγελική Περικοπή της Θ. Λ., ομιλία Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, εις τον εκατόνταρχον.

25 Ιουνίου 2015
Next Post
Πανάρετος, ο «άγιος ψάλτης» των Πατρών

Πανάρετος, ο «άγιος ψάλτης» των Πατρών

Θεοφανώ: Η καθηγουμένη με τα οράματα και την απέραντη αγάπη

Θεοφανώ: Η καθηγουμένη με τα οράματα και την απέραντη αγάπη

«Γιατί να πηγαίνουμε κάθε Κυριακή στην εκκλησία;»

«Γιατί να πηγαίνουμε κάθε Κυριακή στην εκκλησία;»

Επίσκεψη της Μαρίας Αντωνίου στον Μητροπολίτη Λαγκαδά

Νέος Αντιπρόεδρος του CEC ο Μητροπολίτης Σουηδίας Κλεόπας

Άρχισε η εκ βάθρων εξωτερική ανακαίνιση του Καθεδρικού Ναού Στοκχόλμης

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist