Τα μηνύματα των κόμικς οδηγούν τα παιδιά σε λάθος στάση ζωής!

Όταν ήμουν μικρός αγόραζα τα μίκυ μάους του Ντίσνεϋ. Μου τα διάβαζαν άλλοι. Ο αδερφός μου προχώρησε και αγόραζε και αυτός τον Μπλεκ και τον Λούκι Λουκ και λιγότερο τον Αστερίξ, ευτυχώς καθόλου δεν αγοράζαμε τον Ποπάυ. Εκείνα τα χρόνια, κοντά μισός αιώνας πίσω, κυκλοφορούσαν και δυο περιοδικά για τις κοπέλες. Τα ονόματά τους: Κατερίνα και Μανίνα. Σήμερα, μερικά σταμάτησαν την κυκλοφορία τους και άλλα συνεχίζουν να εκδίδονται και μάλιστα, βγήκαν παρόμοια και πολύ περισσότερα. Ως συνταξιούχος βιβλιοθηκονόμος που είμαι, θα προσπαθήσω σήμερα να αποδείξω πόσο λανθασμένα μηνύματα περνούν τα κόμικς!

Ξεκαθαρίζω απαρχής ότι σχολιάζω τώρα με αυτό το γραπτό μου κυρίως αυτά τα μηνύματα και δεν  παρουσιάζω πιο αναλυτικά  τα ίδια τα περιοδικά. Σε μεταγενέστερο άρθρο μου, αν το θελήσω, μπορώ να επεκταθώ με περισσότερα στοιχεία που ήδη υπάρχουν στο διαδίκτυο για την ιστορία των κόμικς. Για την ώρα όμως θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω την κακή ποιότητα εκτύπωσης ορισμένων από αυτές τις εκδόσεις και τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από τους ήρωές τους!

Κατά αρχάς, εκείνη την εποχή, 1970 μέχρι 1990, η τυπογραφία δεν είχε γνωρίσει την πρόοδο που υπάρχει σήμερα. Δηλαδή, από τη δεκαετία του 2010 έχουμε την δυνατότητα να τυπώσουμε τετραχρωμικά έντυπα από την πρώτη σελίδα μέχρι την τελευταία, σε χιλιάδες αντίτυπα μέσα σε λίγες ώρες! Αντίθετα, στο περιοδικό του μίκυ μάους της εποχής μου, οι μισές σελίδες ήταν έγχρωμες και οι υπόλοιπες ασπρόμαυρες, ενώ πολλά από τα υπόλοιπα περιοδικά είχαν τις μισές σελίδες με κόκκινο και μαύρο και τις άλλες ασπρόμαυρες. Δηλαδή, τα περιοδικά Μπλεκ, Κατερίνα, Μανίνα και μερικά άλλα ανήκαν στην κατηγορία της διχρωμίας, ενώ ο Αστερίξ και ο Λούκι Λουκ είχαν πολυχρωμία σε όλες τις σελίδες τους, επειδή δεν κυκλοφορούσαν κάθε βδομάδα, αλλά ήταν μηνιαία.

Μέχρι εδώ είπα για την εμφάνισή τους. Η υπόθεση που είχαν τα κόμικς, τουλάχιστον αυτά που παίρναμε εγώ με τον αδερφό μου, ήταν γενικά σε μια ατμόσφαιρα πολεμική και βίαιη. Στα τρία από αυτά έπεφτε πολύ ξύλο, ενώ τα μίκυ μάους είχαν την μαγεία, την μαγκιά και λιγότερο τη βία. Πάντως τα μίκυ μάους είχαν ένα άλλο επίπεδο, είχαν χιούμορ και δεν ήταν μόνον αγριάδα και κακότητα.

Γιατί όμως είναι άσχημα τα μηνύματα των κόμικς για τα παιδιά μας; Πρώτον, εξαιτίας της ταύτισης του παιδιού με τους ήρωές τους και, δεύτερον, επειδή μπορεί να δημιουργήσουν εξάρτηση από αυτούς τους πρωταγωνιστές σε βαθμό που να τα κάνουν να μιλούν και να δρουν όπως αυτοί. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις παιδιών που ταυτίζονται με τους ήρωες αυτών των εντύπων ή και των έργων που προβάλλονται στην τηλεόραση, με τελικό αποτέλεσμα να θέλουν να τους αντιγράψουν χωρίς όμως να καταλαβαίνουν τί κάνουν. Εδώ ας θυμηθούμε εκείνο το γεγονός που κάποιο πεντάχρονο παιδί κρέμασε το μικρότερο αδερφάκι του, επειδή είδε σε μια ταινία πώς κρεμούσαν τους κακοποιούς στον Μεσαίωνα. Φυσικά δεν ήταν κανένας μεγαλύτερος την ώρα εκείνη για να εμποδίσει αυτή την πράξη, τον απαγχονισμό του αδερφού. Δηλαδή, η προσπάθεια της μίμησης  είναι πολύ έντονο φαινόμενο σε όλους τους τομείς της ζωής των μικρών. Έτσι και τα κόμικς επιδρούν στα παιδιά που θέλουν να αντιγράφουν τα πρότυπά τους.

Πιο γενικά τώρα, υπάρχουν πολλές φορές που τα παιδιά μας αναπαριστάνουν το πώς μιλούν οι ήρωες των κόμικς. Δηλαδή, αποστηθίζουν κομμάτια ή φράσεις και μας τα απαγγέλουν  και τότε εμείς οι μεγάλοι τα θαυμάζουμε και  τα επαινούμε. Αυτό μου φαίνεται πως είναι τρομακτικό, επειδή το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν τα έντυπα αυτά είναι πολύ φτωχό και άσχημο, την στιγμή που η γλώσσα των άλλων κανονικών βιβλίων είναι πολύ πιο πλούσια. Νομίζω ότι δεν πρέπει να καμαρώνουμε τα παιδιά μας, αν δούμε πως συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ας τα επαινέσουμε μια-δυο φορές και μετά να δείξουμε αδιαφορία και απάθεια, αν καταλάβουμε ότι αυτό τείνει να γίνει μόνιμη κατάσταση. Δεν πρέπει να κουράζεται η μνήμη των παιδιών με το να συγκρατεί κείμενα άχρηστα, διότι όταν θα πρέπει να απομνημονεύσει κάτι χρήσιμο, τότε ενδεχομένως να μην μπορέσει, επειδή θα έχει «μπουκώσει»  από κακόγουστα πράγματα.

Ίσως η παιδική ηλικία τα ζητάει αυτά επειδή τότε αρχίζει να αναπτύσσεται περισσότερο η φαντασία. Όλα τα παιδιά πρέπει να μεγαλώσουν για να καταλάβουν ότι αυτά που γράφουν τα κόμικς είναι μυθοπλασίες κάποιων που θέλουν να κρατάνε το ενδιαφέρον τους για καθαρά εμπορικούς σκοπούς. Υπήρχαν σε πολλά τεύχη επεισόδια που συνεχίζονταν στο επόμενο περιοδικό. Έτσι έμπαινε η περιέργεια να διαβάσουμε το επόμενο για να δούμε τί θα γίνει στη συνέχεια, ενώ η πλοκή είχε και πάλι τα ίδια χαρακτηριστικά. Δηλαδή, αν ένας ήρωας σε κάποια ιστορία έδερνε πέντε-έξι αντίπαλούς του και κοβόταν εκεί η διήγηση, πάλι στο επόμενο τεύχος θα έπεφτε πολύ ξύλο, μόνο και μόνο για εμπορικούς σκοπούς. Μεγαλώνοντας, τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν την «βαρετότητα» αυτών των πραγμάτων και σιγά-σιγά σταματούν από μόνα τους να αγοράζουν αυτά τα περιοδικά. Σε κάποια ηλικία αντιλαμβάνονται ότι όλα αυτά που γράφονται στα έντυπα των κόμικς, είναι επαναλαμβανόμενα και καταντάνε σκέτη βαρεμάρα.

Πιστεύω πως όλα τα παιδιά σε κάποια ηλικία θα ζητάνε από τους γονείς τους να τους αγοράσουν κόμικς. Αυτά θα τα συζητάνε με τους συνομήλικούς τους. Νομίζω ότι οι μελλοντικοί γονείς δεν θα πρέπει να είναι απόλυτα αρνητικοί, εάν ζητήσουν τα παιδιά τους τέτοια έντυπα, διότι αλλιώς εκείνα θα  ζητήσουν από κάποιον άλλον συγγενή ή φίλο να τους τα πάρει.

Το θέμα είναι με την κουβέντα μας προς τα παιδιά να τα βοηθούμε να αναπτύξουν κριτήρια, ώστε να μην ποθούν τα βιβλιαράκια αυτά. Θα πρέπει κάπου-κάπου να αγοράζουμε και άλλα βιβλία με πιο σοβαρό περιεχόμενο έτσι ώστε να διαβάζουν και κάτι διαφορετικό, εάν το θελήσουν. Γενικά, για παράδειγμα, όταν οι γονείς βλέπουν ότι τα παιδιά τους δεν διαβάζουν τίποτα άλλο εκτός από κόμικς, τότε μπορούν να τους  αγοράζουν άλλα βιβλία, να τα αφήνουν δίπλα τους και να τους ζητάνε μόνον να τα ξεφυλλίσουν σε πρώτη φάση. Έτσι, σίγα-σιγά, νομίζω ότι κάποια στιγμή θα πάρουν μπρος τα παιδιά και θα αρχίσουν να διαβάζουν πιο σοβαρά βιβλία και δεν θα μείνουν μόνον στο να γυρίζουν απλώς τις σελίδες τους. Βέβαια, αυτό για να γίνει θέλει χρόνο και, ίσως, κόπο από τους γονείς. Εδώ, ενδεχομένως, μπορούν να βοηθήσουν και οι βιβλιοθηκονόμοι που δουλεύουν στις παιδικές βιβλιοθήκες και είναι αρκετά πεπειραμένοι με το αντικείμενό τους.

Στον αντίποδα των μηνυμάτων από τα κόμικς, έρχονται να αντιπαρατεθούν τα εικονογραφημένα χριστιανικά βιβλία για μικρά παιδιά. Ακόμα και από φτηνές τέτοιες εκδόσεις, τα μηνύματα που θα πάρουν από αυτές τα παιδιά μας δεν συγκρίνονται με εκείνα των κόμικς. Οι ιστορίες αυτές είναι παρμένες από την Αγία Γραφή και την ζωή πολλών αγίων μας. Μεγάλη προσοχή θέλει να μην αγοράσουμε βιβλία που μας τα πλασάρουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Τα υπόλοιπα έντυπα για παιδιά που πωλούνται από τα χριστιανικά βιβλιοπωλεία είναι όλα τους εκδόσεις από σοβαρούς και εγγυημένους εκδοτικούς οίκους που εδώ και πολλά χρόνια τυπώνουν τέτοια βιβλία. Νομίζω πως τα μηνύματα που προβάλλονται μέσα από τα χριστιανικά βιβλία για παιδιά είναι ρεαλιστικά, πραγματικά και πάνω απ’ όλα είναι πανανθρώπινα. Δηλαδή,  δεν θα κρύψουν την αλήθεια, όσο στενάχωρη και να είναι αυτή. Η θεματολογία που προβάλλεται είναι διηγήσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, η ζωή και το έργο του Χριστού και των Αγίων μας και πολλά από αυτά παρουσιάζουν τα θαύματα που έκανε ο Χριστός καθώς επίσης και τα πάθη Του. Η γλώσσα στην οποία έχουν γραφτεί είναι απλή, βατή και κατανοητή ανάλογα και με την ηλικία των παιδιών.

 Δεν κάνω διαφήμιση, αλλά εξετάζω την τεράστια διαφορά που υπάρχει στα μηνύματα μεταξύ των κόμικς από τα εικονογραφημένα χριστιανικά βιβλία. Το θέμα είναι οι γονείς σύμφωνα με ποιά κοσμοθεωρία θέλουν να ψυχαγωγήσουν και να μορφώσουν τα παιδιά τους  και τί πρότυπα θέλουν να τους δώσουν;

Εν κατακλείδι, για να μην φανώ ότι λέω σοφίες, θα πρέπει οι γονείς να δοκιμάσουν διάφορους τρόπους, έτσι ώστε να ξεφύγουν τα παιδιά τους και να μη θέλουν μόνον τα κόμικς. Χρειάζεται πολλή προσπάθεια από τους ίδιους, αλλά όμως αξίζει να προσπαθούν για το καλό των παιδιών τους. Έτσι κι αλλιώς, τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από τα κόμικς δεν είναι τα πιο σωστά για την υπόλοιπη ζωή των νέων μας. Εάν καταφέρουμε και τους πείσουμε να διαβάζουν λιγότερο τα κόμικς και περισσότερο κανονικά βιβλία, έχει καλώς. Αν το αντίθετο, να μην το θεωρήσουμε βαριά ήττα. Εδώ πρέπει να έχουμε στο νου μας τον τελευταίο στίχο ενός τραγουδιού του Ρίτσου από τα δώδεκα λιανοτράγουδα που λέει: «λίγο ακόμα να σηκωθούμε, λίγο ψηλότερα». Άραγε μπορούμε να το βιώσουμε έτσι;

Μάρτιος 2022.

Σωτήρης Ι. Στυλιανού.

Συνταξιούχος Βιβλιοθηκονόμος.

Πτυχιούχος Νομικής και Θεολογικής.