• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Σάββατο, 12 Ιουλίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Πέτρος, ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων

27 Ιουνίου 2019
in Κηρύγματα, Πέτρου και Παύλου, Πνευματικές Διδαχές
Πέτρος, ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων
Share on FacebookShare on Twitter

Ἐπισκόπου Φαναρίου Ἀγαθαγγέλου, Δρος Θεολογίας,
Γενικοῦ Διευθυντοῦ Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος ἐγεν­νή­θη­κε στή μι­κρή πό­λη Βη­σθα­ϊ­δά κοντά στή λίμνη Γεννησαρέτ, ὅπου ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ ἁλιέως μέ τόν ἀδελφό του Ἀνδρέα, κληθέντα καί αὐτόν στό ἀποστολικό ἀξίωμα, καί μέ τούς υἱούς τοῦ Ζεβεδαίου Ἰάκωβο καί Ἰωάννη, γενόμενους ἐπίσης Ἀποστόλους. Τό ὄνομά του ἀπαντᾶ στήν Καινή Διαθήκη ὑπό τέσσερεις τύπους: α. Συμεών (ἐκ τοῦ Sim‛ ôn, σιμιτικοῦ τύπου[1]). β. Σίμων (κοινότερος τύπος, ἐξηλληνισμένη σύντμηση τοῦ προηγούμενου). γ. Κηφᾶς (ἀπό τό ἀραμαϊκό Kepha’, πού σημαίνει πέτρα). δ. Πέτρος (παράφραση τῆς προηγούμενης ἀραμαϊκῆς ἐπωνυμίας, ἡ ὁποία ἐδόθηκε στόν Σίμωνα ἀπό τόν Χριστό[2]).

Ὁ πα­τέ­ρας του ὀ­νο­μα­ζό­ταν Ἰωάννης ἤ Ἰ­ω­νᾶς. Οἱ γο­νεῖς του ἀ­νῆ­καν στούς λι­γο­στούς πι­στούς εὐ­σε­βεῖς Ἰ­ου­δαί­ους τῆς ἐ­πο­χῆς τους, οἱ ὁ­ποῖ­οι ἐπε­ρί­με­ναν ἐ­να­γώ­νι­α τόν Μεσ­σί­α καί τή μεσ­σι­α­νι­κή ἐ­πο­χή κα­τά τήν ὁ­ποί­α θά ἐτερ­μα­τί­ζετο ἡ κα­κο­δαι­μο­νί­α τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τος.

Ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ Πέτρος εἶχε τήν πεθερά του, τήν ὁποία ἐθεράπευσε ὁ Κύριος[3], στήν Καπερναούμ, προκύπτει ὅτι ἦταν ἔγγαμος. Δέν εἶναι γνωστό μέ βεβαιότητα τό ὄνομα τῆς συζύγου του, καλουμένης Ἰωάννας ὑπό τῶν Ἀνατολικῶν καί Περπετούης ὑπό τῶν Δυτικῶν. Οὔτε εἶναι γνωστό ἄν ἡ σύζυγός του ἐζοῦσε ἀκόμη ὅταν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος ἐκλήθηκε στό ἀποστολικό ἀξίωμα.

Ὁ Πέτρος καί ὁ Ἰωάννης καλοῦνται «ἀγράμματοι καί ἰδιῶται» ἀπό τά μέλη τοῦ Συνεδρίου[4], σημεῖο ὅτι δέν εἶχαν φοιτήσει στίς λόγιες ραββινικές σχολές. Εἶχαν ὅμως μαθητεύσει στόν Τίμιο Πρόδρομο. Τοῦτο εἶναι βέβαιο γιά τούς υἱούς τοῦ Ζεβεδαίου καί γιά τόν Ἀνδρέα, πιθανῶς δέ καί γιά τόν Σίμωνα Πέτρο.

Ἡ κλήση τοῦ Πέτρου στό ἀποστολικό ἔργο ἔγινε βαθμιαίως. Ὅταν τόν ἐπαρουσίασε ὁ ἀδελφός του Ἀνδρέας στόν Κύριο, μέ τούς λόγους «εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν», ἔλαβε τήν ἐπωνυμία Κηφᾶς[5]. ἧταν παρών κατά τό θαῦμα στήν Κανᾶ καί ἐγκαταστάθηκε μετά μέ τόν Κύριο στήν Καπερναούμ. Ἐκλήθηκε ὁριστικά μετά τήν πρώτη θαυμαστή ἁλιεία[6], γενόμενος ἔτσι «ἁλιεύς ἀνθρώπων».

Ὁ ἐν­θου­σι­ώ­δης καί εὐ­σε­βής Πέ­τρος ἐπέ­τα­ξε τά δί­χτυ­α ἀ­πό τούς πρώ­τους καί ἀ­κο­λού­θη­σε τόν Κύριο πι­στά. Λό­γῳ τοῦ δυ­να­μι­κοῦ χα­ρα­κτῆρος του καί τῆς ἰ­δι­αί­τε­ρης ἀ­φο­σιώσεώς του στόν Κύ­ρι­ο ἀ­ξι­ώ­θη­κε νά ἔ­χει ἐξαιρετική θέση μεταξύ τῶν Ἀ­πο­στό­λων καί νά ὁ­μι­λεῖ συ­χνά ἐκ μέ­ρους αὐ­τῶν. Ὁ­μο­λό­γη­σε πρῶ­τος ὅ­τι ὁ Χρι­στός εἶ­ναι «ὁ Υἱ­ός τοῦ Θε­οῦ τοῦ ζῶ­ντος»[7]. Ὁ Κύ­ρι­ος ἐ­ξε­τί­μη­σε αὐ­τή τήν ὁ­μο­λο­γί­α καί τόν δι­α­βε­βαί­ω­σε πώς ἐπά­νω σέ αὐ­τή τήν ὁ­μο­λο­γί­α πί­στε­ως, πού ἔγινε κατ’ ἀποκάλυψιν Θεοῦ Πατρός, «οἰ­κο­δο­μή­σω μου τήν Ἐκ­κλη­σί­αν»[8].

Ἡ κλήση τοῦ Πέτρου καί τοῦ Ἀνδρέα.

Κατά τήν ἑβδομάδα τῶν Παθῶν καί μετά τήν Ἀνάσταση ὁ Πέτρος ἀποτελεῖ κεντρικό πρόσωπο στά Εὐαγγέλια. Ἔτσι στόν Μυστικό Δεῖπνο ἀρνεῖται πρός στιγμήν τή νίψη τῶν ποδῶν του ἀπό τόν Κύριο[9], ἀγωνιᾶ κατόπιν νά μάθει ποιός εἶναι ὁ προδότης[10], διαμαρτύρεται, διότι στήν πρός τόν Κύριο ἐρώτησή του «Κύριε, ποῦ ὑπάγεις;», ἔλαβε ἀπό Αὐτόν τήν ἀπάντηση «ὅπου ὑπάγω οὐ δύνασαί μοι νῦν ἀκολουθῆσαι»[11], καί τέλος ὑπόσχεται στόν Κύριο ὅτι θά θυσιάσει τήν ψυχή του γιά Ἐκεῖνον[12] καί δέν θά σκανδαλισθεῖ ἀπό τό ἐπερχόμενο Πάθος Του[13]. Κατά τόν Εὐαγγελιστή Λουκᾶ ὁ Ἰησοῦς στήν μετά τοῦ Πέτρου στιχομυθία του εἶπε σέ αὐτόν τά ἑξῆς χαρακτηριστικά: «Σίμων, Σίμων, ἰδού ὁ σατανᾶς ἐξῃτήσατο ὑμᾶς τοῦ συνιάσαι ὡς τόν σῖτον. Ἐγώ δέ ἐδεήθην περί σοῦ ἵνα μή ἐκλίπῃ ἡ πίστις σου. Καί σύ ποτε ἐπιστρέψας στήριξον τούς ἀδελφούς σου»[14]. Πράγματι δέ, δέν ἐξέλιπε ἡ πίστη τοῦ Πέτρου, ἄν καί ἀρνήθηκε τόν Διδάσκαλο τρεῖς φορές στήν αὐλη τοῦ ἀρχιερέως. Ἕνεκα τῆς ὑπέρ ἀυτοῦ δεήσεως τοῦ Κυρίου, ἦλθε στόν ἑαυτό του, μετανόησε καί ἔκλαψε πικρά γιά τήν πράξη του καί ἀξιώθηκε πρῶτος αὐτός ἀπό τούς Ἀποστόλους νά διαπιστώσει τό γεγονός τῆς Ἀναστάσεως[15] καί πρῶτος νά δεῖ τόν Ἀναστάντα Κύριο[16].

Ἀ­ξι­ώ­θη­κε νά δεῖ ἀ­πό τούς πρώ­τους το κε­νό μνη­μεῖ­ο καί νά δι­α­πι­στώ­σει τήν Ἀ­νά­στα­ση τοῦ Χρι­στοῦ. Τό συ­γκλο­νι­στι­κό αὐ­τό γε­γο­νός τόν με­τα­μόρ­φω­σε κυ­ρι­ο­λε­κτι­κά. Τό φλο­γε­ρό του κή­ρυ­γμα τήν ἡ­μέ­ρα της Πε­ντη­κο­στῆς ἔ­κα­νε  νά πι­στέ­ψουν τρεῖς χι­λι­ά­δες ψυ­χές, καί νά βα­πτι­σθοῦν. Ἡ ἱεραποστολική δρά­ση του ὑ­πῆρ­ξε θαυ­μα­στή καί εἶανι ἄρρηκτα συνδεδεμένη μέ τήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων. Ἀπό ἐκεῖ ἐνεργοῦσε κατά καιρούς περιοδεῖες ἐπισκεπτόμενος τίς πλησιόχωρες Ἐκκλησίες[17]. Ὁ Παῦλος στήν πρός Γαλάτας Ἐπιστολή του ἀναφέρει, ὅτι κατά τίς δύο ἀνόδους του στά Ἱεροσόλυμα συναντήθηκε ἐκεῖ μέ τόν Πέτρο, τόν ὁποῖο ὀνομάζει καί Ἀπόστολο τῶν ἐκ «περιτομῆς» καί μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ἐτιμᾶτο μάζί μέ τόν Ἀδελφόθεο Ἰάκωβο καί τόν Ἰωάννη ὡς «στῦλος» τῆς Ἐκκλησίας.

Σέ μία περιοδεία του ὁ Πέτρος, περί τῆς ὁποίας μᾶς ὁμιλοῦν οἱ Πράξεις[18], ἐπισκέφθηκε τήν Λύδδα καί ἀφοῦ ἐθεράπευσε τόν παραλυτικό Αἰνέα, ἦλθε στήν Ἰόππη, ὅπου ἀνέστησε τήν Ταβιθᾶ ἤ Δορκάδα. Ἀπό ἐκεῖ δέ, μέ θεία ἐπιταγή, ἐπορεύθηκε στήν Καισάρεια, στήν ὁποία ἐκατήχησε καί ἐβάπτισε τόν ἐθνικό Κορνήλιο μαζί μέ τήν οἰκογένειά του. Ὅταν ἔμαθαν τό γεγονός αὐτό οἱ ἐκ «περιτομῆς» τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων ἐκατηγόρησαν τόν Πέτρο. Ὁ Ἀπόστολος ἐξέθεσε μέ λεπτομέρεια πῶς ὁ Θεός δι’ ὁράματος «ὑπέδειξεν μηδένα κοινόν ἤ ἀκάθαρτον λέγειν ἄνθρωπον»[19] καί ἔκλεισε τήν ἀπολογία του ἐκείνη ὡς ἑξῆς: «Εἰ οὖν τήν ἴσην δωρεάν ἔδωκεν αὐτοῖς ὁ Θεός ὡς καί ἡμῖν, πιστεύσασιν ἐπί τόν Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, ἐγώ δέ τίς ἤμην δυνατός κωλῦσαι τόν Θεόν;»[20].

Ὁ Ἡρώδης Ἀγρίππας Α΄, ἐπιθυμώντας νά εὐχαριστήσει τούς Ἰουδαίους συνέλαβε τόν Πέτρο κατά τίς ἑορτές τοῦ Πάσχα τοῦ ἔτους 42 ἤ 44 μ.Χ. καί τόν ἔκλεισε στή φυλακή γιά νά τόν φονεύσει μετά ἀπό λίγο. Ἀλλ’ Ἄγγελος Κυρίου ἐλευθέρωσε κατά τή νύχτα τόν δέσμιο καί ἀπό στρατιῶτες φρουρούμενο Πέτρο, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ ἐπισκέφθηκε τοῦς συγκεντρωμένους καί προσευχόμενους ὑπέρ αὐτοῦ ἀδελφούς στήν οἰκία τῆς Μαρίας, μητέρας τοῦ Μάρκου, ἀνήγγειλε σέ αὐτούς τή σωτηρία του ἀπό τόν Ἄγγελο καί «ἐξελθών ἐπορεύθη εἰς ἕτερον τόπον»[21].

Γιά τελευταία φορά ὁμιλοῦν οἱ Πράξεις περί τοῦ Πέτρου κατά τήν Ἀποστολική Σύνοδο (48/49 μ.Χ.), στήν ὁποία μαζί μέ τόν Παύλο καί τόν Ἀδελφόθεο Ἰάκωβο διεδραμάτισαν πρωτεύοντας ρόλο. Ὁ Παῦλος στήν πρός Γαλάτας Ἐπιστολή του[22] μᾶς ὁμιλεῖ γιά μία συνάντηση, τήν ὁποία εἶχε μέ τόν Πέτρο στήν Ἀντιόχεια, κατά τήν ὁποία τόν ἤλεγξε γιά τήν ἐπιδειχθεῖσα ἔλλειψη θάρρους καί παραχώρηση ὑπέρ τῶν ἰουδαϊζόντων καί σέ βάρος τῶν ἐξ ἐθνῶν Χριστιανῶν.

Ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ Πέτρου ἀπό τόν Ἄγγελο, ἔργο  Giovanni Lanfranco, 1620.

Γιά τή μετά ταῦτα ζωή καί δράση τοῦ Πέτρου στερούμεθα σαφεῖς ἱστορικές μαρτυρίες. Ὁ Ὠριγένης καί ὁ Εὐσέβιος, προφανῶς ἀπό τόν πρόλογο τῆς Α΄ Καθολικῆς Ἐπιστολῆς Πέτρου, συμπέραναν ὅτι αὐτός ἐκήρυξε στούς Ἰουδαίους τῆς Διασπορᾶς, στόν Πόντο, Γαλατία, Καππαδοκία, Ἀσία καί Βιθυνία[23]. Ὁρισμένοι δέχονται καί τήν ἀποστολική δράση τοῦ Πέτρου στήν Κόρινθο.

Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος κηρύσσει στίς Κατακόμβες.

Ὁ Ἀ­πό­στο­λος Πέ­τρος ἔ­γρα­ψε δυ­ό Κα­θο­λι­κές Ἐ­πι­στο­λές. Αὐ­τές, ἡ μέν πρώ­τη ἀ­πευ­θυνόταν στούς Χρι­στι­α­νούς τοῦ Πό­ντου, τῆς Γα­λα­τί­ας, τῆς Καπ­πα­δο­κί­ας, τῆς Ἀ­σί­ας καί τῆς Βι­θυ­νί­ας, ἡ δέ δεύ­τε­ρη σέ ὅ­λους τους Χρι­στι­α­νούς. Μέ­σα ἀ­πό αὐ­τές προ­σπα­θεῖ νά στη­ρί­ξει τούς πι­στούς στίς θλί­ψεις πού ὑ­φί­στα­νται ἐ­ξ αἰ­τί­ας τῆς πί­στεως τους στόν Ἰ­η­σοῦ Χρι­στό.

Ὑπάρ­χει βέ­βαι­α καί ἡ πα­ρά­δο­ση τῶν Ρω­μαι­ο­κα­θο­λι­κῶν πε­ρί με­τα­βά­σε­ως τοῦ Πέ­τρου στήν Ρώ­μη μετά τήν ἀπελευθέρωσή του ἀπό τόν Ἄγγελο ἤ τήν Ἀποστολική Σύνοδο, τῆς ὁποίας διετέλεσε ἐπί εἰκοσιπενταετία Ἐπίσκοπος. Τήν πα­ρά­δο­ση αὐ­τή πολ­λοί Ὀρ­θό­δο­ξοι με­λε­τη­τές τήν ἀμ­φι­σβη­τοῦν, δι­ό­τι στη­ρί­ζε­ται σέ με­τα­γε­νέ­στε­ρα ψευ­δε­πί­γρα­φα κεί­με­να, τίς λε­γό­με­νες «Ψευ­δο­ϊ­σι­δώ­ρει­ες Δι­α­τά­ξεις», καί τήν ἀπόκρυδη φιλολογία. Ἀναμφίβολα ὅμως ὁ Πέτρος συνδέεται μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης, ἀφοῦ ἔδρασε καί ἐμαρτύρησε σέ αὐτήν.

Σύμ­φω­να μέ αὐ­τή τήν πα­ρά­δο­ση ὁ Πέ­τρος ἵ­δρυ­σε τήν το­πι­κή Ἐκ­κλη­σί­α τῆς Ρώμης. Ἐκή­ρυτ­τε νυ­χθη­με­ρόν στή με­γά­λη πό­λη καί κα­τόρ­θω­σε νά με­τα­στρέ­ψει πλῆ­θος κα­τοί­κων στόν Χρι­στι­α­νι­σμό. Τήν ἴ­δι­α ἐ­πο­χή εὑρι­σκό­ταν στήν Ρώ­μη καί ὁ δι­α­βό­η­τος Σί­μων ὁ μά­γος, γνω­στός ἀ­πό τίς Πρά­ξεις τῶν Ἀ­πο­στό­λων[24]. Ἐ­κεῖ μέ τίς δι­ά­φο­ρες μαγ­γα­νεῖ­ες καί τά μα­γι­κά κόλ­πα προ­κα­λοῦ­σε τό θαυ­μα­σμό τοῦ πλή­θους καί γι’ αὐ­τό ἀ­πέ­κτη­σε πολ­λούς ὀ­πα­δούς. Ὅ­μως εὑρῆ­κε μπρο­στά του τόν ἀ­λη­θι­νό ἄν­θρω­πο τοῦ Θε­οῦ, τόν Ἀ­πό­στο­λο Πέ­τρο, ὁ ὁ­ποῖ­ος μέ σει­ρά θαυ­μά­των ξε­σκέ­πα­σε τόν ἀ­πα­τε­ώ­να μά­γο, τόν ἀ­πέ­δει­ξε ὡς συ­νερ­γό των δαι­μό­νων καί ἐφα­νέ­ρω­σε τήν ἀ­νί­κη­τη δύ­να­μη τοῦ ἀ­λη­θι­νοῦ Θε­οῦ.

Ὁ Ἅγιος Εἰρηναῖος γράφει: «Τοῦ Πέτρου καί Παύλου ἐν Ρώμῃ εὐαγγελιζομένων καί θεμελιούντων τήν Ἐκκλησίαν»[25]. Ὁ Ὠριγένης: «Ὅς καί ἐπί τέλει ἐν Ρώμῃ γενόμενος ἀνεσκολοπίσθη κατά κεφαλῆς οὕτως αὐτός ἀξιώσας»[26]. Τέλος ὁ πρεσβύτερος Γάϊος (169 μ.Χ.) γράφει στόν πρός Πρόκλο διάλογό του: «Ἐγώ δέ τά τρόπαια (μνημεῖα, σκηνώματα) τῶν ἀποστόλων ἔχω δεῖξαι. Ἐάν γάρ θελήσῃς ἀπελθεῖν ἐπί τόν Βατικανόν ἤ ἐπί τήν ὁδόν τήν Ὠστίαν, εὑρήσεις τά τρόπαια τῶν ταύτην ἱδρυσαμένω τήν Ἐκκλησίαν»[27].

Κατά τήν παράδοση, λοιπόν, ὁ Πέτρος ἄθλησε στή Ρώμη κατά τόν διωγμό τοῦ αὐτοκράτορος Νέρωνος (64/67 μ.Χ.). Λίγο πρίν τόν συλλάβουν ἔ­κρι­νε σκό­πι­μο νά φύ­γει κρυ­φά ἀ­πό τήν πό­λη, γιά νά γλυ­τώ­σει. Κα­θώς ἐβά­δι­ζε βι­α­στι­κά τήν πε­ρί­φη­μη Ἀ­πί­α ὁ­δό εἶ­δε μπρο­στά του τόν Κύ­ρι­ο, ὁ Ὁ­ποῖ­ος τόν ἐρώ­τη­σε «Quo Vadis?», δη­λα­δή «ποῦ πη­γαί­νεις;». Τό­τε ὁ ἔν­θερ­μος Ἀ­πό­στο­λος κα­τά­λα­βε πώς ἡ φυ­γή του αὐ­τή ἰ­σο­δυ­να­μοῦ­σε μέ νέ­α ἄρ­νη­ση τοῦ Χρι­στοῦ. Γι’ αὐ­τό μέ δά­κρυ­α στά μά­τι­α ἐγύ­ρι­σε πί­σω καί συ­νε­λή­φθη καί κα­τα­δι­κά­σθη­κε σέ σταυ­ρι­κό θά­να­το. Ὅ­ταν ὁ­δη­γή­θη­κε στό μαρ­τύ­ρι­ο πα­ρα­κά­λε­σε τούς δη­μί­ους του νά τόν σταυ­ρώ­σουν ἀ­νά­πο­δα, μέ τό κε­φά­λι πρός τά κά­τω, δι­ό­τι, ὅ­πως εἶ­πε, δέν ἐθε­ω­ροῦ­σε τόν ἑ­αυ­τό του ἄ­ξι­ο νά σταυ­ρω­θεῖ σάν τόν ἠ­γα­πη­μέ­νο Δά­σκα­λο καί Θε­ό του! Ἔ­τσι πα­ρέ­δω­σε τήν ἁ­γί­α του ψυ­χή στόν Χρι­στό, τό δέ ἁ­γι­α­σμέ­νο λεί­ψα­νό του τό πε­ρι­μά­ζε­ψαν οἱ πι­στοί καί τό ἔ­θα­ψαν στόν Βατικανό λόφο.

Domine quo vadis?, ἔργο Annibale Carracci, 1602

Ὁ τάφος του ἦταν ἁπλός καί πτωχικός. Ἐσκέπασαν τό τίμιο λείψανό του μέ χῶμα καί μετά μέ πλάκες ἀπό κεραμίδι σέ σχῆμα ἀμφικλινές. Ἔτσι ἔθαπταν τότε τούς πολλούς, τούς πτωχούς στή Ρώμη. Τό μνῆμα τοῦ Πέτρου τό ἤξερε καλά ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης, γι’ αὐτό καί ὁ Ἐπίσκοπός της Ἀνίκητος (155-166 μ.Χ.), περί τό 160 μ.Χ., ἐτοποθέτησε μιά μαρμάρινη πλάκα, ἐπάνω ἀπό τήν ὁποία ἐστήριξε σέ δυό κιονίσκους μιά τράπεζα μέ μικρή κόγχη καί ὑποτυπῶδες ἀέτωμα. Γύρω της συνήρχοντο γιά προσευχή λίγοι Χριστιανοί, ἐνῶ στόν ἱερό τόπο τῆς ταφῆς τοῦ Πέτρου συνάγονταν πολλοί προσκυνητές στό πρῶτο ἥμισυ τοῦ 3ου αἰῶνος μ.Χ.

Ἕνας ἀπό τούς σκληρότερους χριστιανομάχους αὐτοκράτορες ἦταν ὁ Πόπλιος Λικίνιος Οὐαλεριανός (253-259 μ.Χ.). Ὅταν ἀνέλαβε τήν ἐξουσία, ἐμεθόδευσε συστηματικώτερα τούς διωγμούς. Ἐστράφηκε κατά τοῦ κλήρου, τῆς λατρείας, τῆς περιουσίας καί τῶν κοιμητηρίων τῆς Ἐκκλησίας. Τά μέτρα του ἐφαρμόσθηκαν περί τό 257 μ.Χ. μέ πραγματική ἀγριότητα. Θανατώνει τούς Ἐπισκόπους, κατεδαφίζει ναούς, δημεύει περιουσίες, ἀπαγορεύει τίς συνάξεις στούς τόπους ταφῆς τῶν Χριστιανῶν. Ὁ διάδοχος τοῦ μαρτυρήσαντος, τό 257 μ.Χ., Ἐπισκόπου Ρώμης Στεφάνου, Ἕλληνας Ἐπίσκοπος Σίξτος Β΄ (257-258 μ.Χ.)[28], γιά νά προλάβει σκύλευση τῶν τάφων τῶν δύο Ἀποστόλων, κάνει κρυφά τήν ἀνακομιδή τῶν ἁγίων λειψάνων τους ἀπό τά μνημεῖα – τρόπαιά τους, πιθανῶς στίς 29 Ἰουνίου τοῦ 258 μ.Χ., καί τά μεταφέρει στό κοιμητήριο πού εἶναι σήμερα γνωστό ὡς Κατακόμβη τοῦ Ἁγίου Σεβαστιανοῦ. Ἔτσι ἡ ἡμερομηνία αὐτή διατηρήθηκε ὡς ἡμέρα κοινοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, ὄχι πλέον σέ ἀνάμνηση τῆς καταθέσεως τῶν τιμίων αὐτῶν λειψάνων, ἡ ὁποία εἶχε λησμονηθεῖ ἀπό τό λαό, ἀλλ’ ὡς γενέθλιος ἡμέρα, δηλαδή ὡς ἑορτή τοῦ μαρτυρίου τους[29].

Ἡ σταύρωση τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, ἔργο Caravaggio (1601).

Μετά τό 260 μ.Χ., ὁ νέος αὐτοκράτορας Γαλιηνός (259-268 μ.Χ.) ἦταν περισσότερο ἐπιεικής. Ἐσταμάτησε τίς ἀπάνθρωπες σκληρότητες καί ἐπέστρεψε τούς ναούς καί τά κοιμητήρια. Ἡ λατρεία ἀναπτύσσεται στό νέο τόπο ταφῆς τῶν Ἀποστόλων. Ἐπάνω ἀπό τήν Κατακόμβη τους ἱδρύεται τό ἀρχαιότερο Μαρτύριο τῆς Ρώμης. Ἔτσι, στίς ἀρχές τοῦ 4ου αἰῶνος μ.Χ., ἡ ἑορτή τῶν Πρωτοκορυφαίων τιμᾶται στήν Ρώμη σέ τρεῖς τόπους. Στό Βατικανό ὁ Πέτρος, στήν ὁδό τῆς Ὠστίας ὁ Παῦλος καί οἱ δύο μαζί στίς Κατακόμβες.

Ὅταν ἡ Ἐκκλησία ἀπέκτησε τά πολιτικά της δικαιώματα (313 μ.Χ.), ὁ Ἐπίσκοπος Ρώμης Σίλβεστρος (314-335 μ.Χ.) ἐξασφάλισε τήν ὑποστήριξη τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου γιά τήν οἰκοδόμηση Μαρτυρίων στούς τόπους ἀθλήσεως καί ἀρχικῆς ταφῆς τῶν Ἀποστόλων. Τά ἐγκαίνια τῶν πρώτων κτισμάτων γύρω ἀπό τούς τάφους τῶν Ἀποστόλων γίνονται ταυτοχρόνως στό Βατικανό καί στήν ὁδό πρός τήν Ὠστία στίς 18 Νοεμβρίου τοῦ 324 μ.Χ. μέ τήν μετακομιδή τῶν λειψάνων τους ἀπό τήν Κατάκόμβη τοῦ Ἁγίου Σεβαστιανοῦ στούς τόπους ἀρχικῆς ταφῆς. Μόνον οἱ Τίμιες Κάρες τῶν Ἀποστόλων ἐκρατήθηκαν στόν καθεδρικό ναό τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Ρώμης, τόν ναό τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ τοῦ Λατερανοῦ, σημερινό Ἅγιο Ἰωάννη. Ἐκεῖ παραμένουν μέχρι σήμερα, ἐπάνω ἀπό τήν κεντρική Ἁγία Τράπεζα, μέσα σέ κιβώρια.

Tό κιβώριο ἐντός τοῦ ὁποίου φυλάσσονται οἱ τίμιες κάρες τῶν Ἀποστόλων Παύλου και Πέτρου.

Ἡ Κωνσταντίνεια βασιλική τοῦ Βατικανοῦ, παρά τίς πολλές ἐπισκευές λόγῳ τῶν καταστροφῶν πού τίς προξένησαν οἱ βαρβαρικές ἐπιδρομές τοῦ 5ου καί 6ου αἰῶνος μ.Χ., παρέμεινε δώδεκα αἰῶνες κέντρο προσκυνηματικῆς εὐσεβείας. Ἦταν πεντάκλιτη βασιλική, μέ 90 μέτρα μῆκος καί 65 μέτρα πλάτος. Ἡ Ἀναγέννηση κατέστρεψε τόν πάνσεπτο αὐτό ναό καί στή θέση του ἔκτισε τόν ἀχανή καί βαρύ σημερινό Ἅγιο Πέτρο (1626). Στήν ὁδό πρός τήν Ὠστία ἱδρύθηκε ἀρχικά μικρή τρίκλιτη βασιλική, τήν ὁποία ἐπεξέτειναν τό 386 μ.Χ. οἱ αὐτοκράτορες Οὐαλεντιανός Β΄ , Θεοδόσιος καί  Ἀρκάδιος σέ πεντάκλιτη καί τήν ἐγκαινίασε, τό 390 μ.Χ., ὁ Πάπας Σιρίκιος (384-398 μ.Χ.). Ἡ βασιλική διατηρήθηκε σχεδόν ἀκέραια μέχρι τόν Ἰούλιο τοῦ 1823, πού ἐκάηκε ἀπό μεγάλη πυρκαϊά, ἀλλά ἀναστηλώθηκε μέ πιστότητα στό ἀρχαῖο της κάλλος.

Ὁ τάφος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καλύπτεται μέ μιά μεγαλογράμματη λατινική ἐπιγραφή τοῦ 4ου αἰῶνος μ.Χ., πού γράφει: «Στόν Παῦλο, Ἀπόστολο Μάρτυρα».

[1] Πράξ. 15, 14. Β΄ Πέτρ. 1, 1.

[2] Ἰω. 1, 43.

[3] Ματθ. 8, 14. Μάρκ. 1, 30. Λουκ. 4, 38.

[4] Πράξ. 4, 13.

[5] Ἰω. 1, 42-43.

[6] Λουκ. 5, 11. Μάρκ. 1, 18. Ματθ. 4, 22.

[7] Ματθ. 16, 17-19.

[8] Ματθ. 16, 18.

[9] Ἰω. 13, 6-11.

[10] Ἰω. 13, 24.

[11] Ἰω. 13, 36.

[12] Ἰω. 13, 37.

[13] Ματθ. 26, 33.

[14] 22, 31-34.

[15] Ματθ. 24, 12.

[16] Λουκ. 25, 35. Α΄ Κορ. 15, 5.

[17] Πράξ. 9, 32.

[18] 9, 32-10, 47.

[19] Πράξ. 10, 28.

[20] Πράξ. 11, 17.

[21] Πράξ. 12, 17.

[22] Πράξ. 2, 11-17.

[23] Εὐσεβίου, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Γ΄ 1, 2, 4.

[24] 8, 9.

[25] Κατά αἱρέσεων 3, 1, 1.

[26] Εὐσεβίου, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Γ΄ 1.

[27] Εὐσεβίου, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Β΄ 25, 7.

[28] Ὁ Σίξτος μετέφερε καί τήν τιμή τῶν λειψάνων στίς Κατακόμβες. Εἶναι μάλιστα γνωστό πώς κατέβαινε καί ἐλειτουργοῦσε στίς Κατακόμβες. Σέ μιά ἀπ’ αὐτές, στήν Κατακόμβη τοῦ Ἁγίου Πραιτεξτάτου, τόν ἀνεκάλυψαν οἱ Ρωμαϊκές ἀρχές, στίς 6 Αὐγούστου τοῦ 258 μ.Χ., ἱερουργοῦντα καί τόν κατεδίκασαν νά θανατωθεῖ στόν τόπο πού εὑρέθηκε ἔνοχος παραβάσεως τῶν αὐτοκρατορικῶν διαταγῶν. Ἔτσι ἐράντισε μέ τό αἷμα του τό θυσιαστήριο πού ἱερουργοῦσε. Σέ λίγο, τό μαρτυρικό δρόμο ἀκολούθησε καί ὁ περίφημος ἀρχιδιάκονός του Λαυρέντιος.

[29] Βασιλείου Στεφανίδου, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, σελ. 289. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Ἱεροσολύμων, Νέα Σιών, ΛΓ΄ (1938), σελ. 26. Στήν Ἀνατολή, πλήν τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ἡ μνήμη τῶν Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων ἑορταζόταν τήν τέταρτη ἡμέρα ἀπό τήν ἑορτή [τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή τήν 28η Δεκεμβρίου (βλ. Synax. Eccl., CP. 777).

Πρόσφατα Άρθρα

Πανηγυρικός Εορτασμός Παναγίας Τριχερούσας και Αγίου Παϊσίου στη Φοινικούντα
Εκκλησία της Ελλάδος

Πανηγυρικός Εορτασμός Παναγίας Τριχερούσας και Αγίου Παϊσίου στη Φοινικούντα

12 Ιουλίου 2025

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα και πνευματική κατάνυξη εορτάστηκε το πρωί του Σαββάτου 12 Ιουλίου 2025 η πανήγυρη της Παναγίας Τριχερούσας και...

Read more
Θυρανοίξια Παρεκκλησίου του Αγίου Νικολάου στο Πήλιο
Εκκλησία της Ελλάδος

Θυρανοίξια Παρεκκλησίου του Αγίου Νικολάου στο Πήλιο

12 Ιουλίου 2025

Τα Θυρανοίξια του ιστορικού Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου Χορευτού Πηλίου, τέλεσε χθες 11/7, ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος,...

Read more
Ο εορτασμός των Αγίων Σοφρωνίου και Παϊσίου στην Ναύπακτο
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο εορτασμός των Αγίων Σοφρωνίου και Παϊσίου στην Ναύπακτο

12 Ιουλίου 2025

Τό διήμερο 11 καί 12 Ἰουλίου ἑορτάζουν οἱ νεοφανεῖς μεγάλοι ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας Σωφρόνιος ὁ Ἀθωνίτης καί Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης....

Read more
Τα Γιαννιτσά τίμησαν την μνήμη του Αγίου Παϊσίου
Εκκλησία της Ελλάδος

Τα Γιαννιτσά τίμησαν την μνήμη του Αγίου Παϊσίου

12 Ιουλίου 2025

Το Σάββατο 12 Ιουλίου 2025, εορτή του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου, τελέσθηκε Αρχιερατικός Εσπερινός στο προαύλιο του πανηγυρίζοντος φερωνύμου παρεκκλησίου...

Read more
Αγρυπνία προς τιμήν του Αγίου Παϊσίου στην Χίο
Εκκλησία της Ελλάδος

Αγρυπνία προς τιμήν του Αγίου Παϊσίου στην Χίο

12 Ιουλίου 2025

Μετά πάσης εκκλησιαστικής λαμπρότητος εορτάστηκε και εφέτος η μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Παϊσίου του Αγιορείτου, του διορατικού (+1994), εις...

Read more
Εγκαινιάστηκε «Ο ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ» στον Άγιο Παΐσιο Μακρακώμης
Εκκλησία της Ελλάδος

Εγκαινιάστηκε «Ο ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ» στον Άγιο Παΐσιο Μακρακώμης

12 Ιουλίου 2025

Ημέρα περισσής ευλογίας και χαράς για την τοπική Εκκλησία της Φθιώτιδος η ετήσιος μνήμη του λαοφιλούς Αγίου της εποχής μας,...

Read more
Λαοθάλασσα πιστών στον Άγιο Παΐσιο στην Μακρακώμη
Εκκλησία της Ελλάδος

Λαοθάλασσα πιστών στον Άγιο Παΐσιο στην Μακρακώμη

12 Ιουλίου 2025

Κορυφώνεται η «Εβδομάδα Προσευχής» στην Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος με αφορμή την ετήσιο μνήμη του Οσίου Πατρός Ημών Παϊσίου του Αγιορείτου...

Read more
Εσπερινός Παναγίας Τριχερούσας και Χειροθεσία Αναγνώστου στη Φοινικούντα Μεσσηνίας
Εκκλησία της Ελλάδος

Εσπερινός Παναγίας Τριχερούσας και Χειροθεσία Αναγνώστου στη Φοινικούντα Μεσσηνίας

12 Ιουλίου 2025

Το απόγευμα της Παρασκευής 11 Ιουλίου 2025, τελέστηκε με λαμπρότητα και ιεροπρέπεια ο πανηγυρικός Εσπερινός προς τιμήν της Παναγίας της...

Read more
Στη σημερινή εποχή της αθεΐας, οφείλουμε να διαφυλάξουμε την πίστη μας ως κόρη οφθαλμού
Εκκλησία της Ελλάδος

Στη σημερινή εποχή της αθεΐας, οφείλουμε να διαφυλάξουμε την πίστη μας ως κόρη οφθαλμού

12 Ιουλίου 2025

Την Παρασκευή, 11 Ιουλίου 2025, ημέρα ανάμνησης του θαύματος της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας, δια του οποίου επικύρωσε τον Όρο της...

Read more
Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απόφαση για την επιστροφή της Ιεράς Μονής Παναγίας της Πέτρας Ολύμπου στην Ι.Μ. Κίτρους

11 Ιουλίου 2025

Δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα 7 Ιουλίου στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ), η απόφαση σύμφωνα με την οποία επιστρέφεται στην Εκκλησία...

Read more
Στο μοναστήρι του Τρικόρφου ο Γεώργιος Τσιάκκας και η «μητέρα» του Αγίου Παϊσίου
Εκκλησία της Ελλάδος

Στο μοναστήρι του Τρικόρφου ο Γεώργιος Τσιάκκας και η «μητέρα» του Αγίου Παϊσίου

11 Ιουλίου 2025

O Σεναριογράφος της τηλεοπτικής σειράς «Ο Άγιος Παΐσιος από τα Φάρασα στον Ουρανό» Γεώργιος Τσιάκκας και η εκλεκτή ηθοποιός και σύζυγός...

Read more
“Τάδε λέγει Παΐσιος ο θεηγόρος”
Πνευματικές Διδαχές

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης {12 Ιουλίου}

11 Ιουλίου 2025

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ  Θεολόγου – Καθηγητού Η αδιάκοπη ανάδειξη αγίων στο δισχιλιόχρονο διάβα της ιστορίας είναι το μόνιμο θαύμα στην...

Read more
Η εορτή του Οσίου Παϊσίου στον  Μητροπολιτικό Ναό της Μεγάλης Παναγιάς Μυκόνου
Πνευματικές Διδαχές

Ο Άγιος του πονεμένου λαού

11 Ιουλίου 2025

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης (25 Ιουλίου 1924 – 12 Ιουλίου 1994) Πνευματικός θησαυρός της εποχής μας , με ακτινοβολία σε...

Read more
Επίσκεψη ρωμαιοκαθολικών φοιτητών-στελεχών  του Βατικανού στην Ιερά Σύνοδο
Εκκλησία της Ελλάδος

Επίσκεψη ρωμαιοκαθολικών φοιτητών-στελεχών του Βατικανού στην Ιερά Σύνοδο

11 Ιουλίου 2025

Χθες, Πέμπτη 10 Ιουλίου 2025, 21 ρωμαιοκαθολικοί φοιτητές-στελέχη του Βατικανού από 14 χώρες επισκέφθηκαν τα Γραφεία της Ιεράς Συνόδου της...

Read more
ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΣΤΗΝ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΧΑΛΚΙΔΟΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΣΤΗΝ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΧΑΛΚΙΔΟΣ

11 Ιουλίου 2025

Την Παρασκευή 11 Ιουλίου 2025, το πρωί, ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας, Μητροπολίτης Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος, υποδέχθηκε στο Ιερό Προσκύνημα του...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»
Κηρύγματα

Οι προβατόσχημοι λύκοι

31 Μαΐου 2025

Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 9 Ἰουνίου 2019, τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Κυρ. ζ΄ Πράξεων: Πράξ. κ΄ 16-18, 28-36)...

«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Οι Άγιοι 318 Θεοφόροι Πατέρες της Α΄ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου

31 Μαΐου 2025
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Το μήνυμα της Κυριακής των 318 Θεοφόρων Πατέρων

31 Μαΐου 2025
Με την έναρξη της νέας χρονιάς, ας έχουμε υπόψη μας 4 απλά πράγματα

Ἡ Ἀρχιερατικὴ Προσευχὴ

31 Μαΐου 2025
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

«Προσέχετε τους αιρετικούς»

31 Μαΐου 2025
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Κυριακή των Αγίων Πατέρων

27 Μαΐου 2023
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

Κυριακή των 318 Θεοφόρων Πατέρων

4 Ιουνίου 2022
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

«Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις» (Ἰωάν. 17,6)

30 Μαΐου 2020
«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

«Τῶν ἁγίων Πατέρων ὁ χορός…»

8 Ιουνίου 2019
Next Post
Στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι ο Μητροπολίτης Γαλλίας

Στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι ο Μητροπολίτης Γαλλίας

Ἔγγαμος βίος. Οἰκογένεια καὶ παιδιὰ.Ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης

Δὲν ὑπάρχει γιὰ μᾶς οὔτε θάνατος οὔτε κόλαση οὔτε διάβολος…

Μην χάσετε κι αυτή την Πέμπτη 27 Ιουνίου την «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»

Μην χάσετε κι αυτή την Πέμπτη 27 Ιουνίου την «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»

Τό «ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ» τοῦ ἀποστόλου Παύλου – «Ἄκου ἕνα βιβλίο»

Ο Απόστολος Παύλος και το όραμά του

Η Εκκλησία της Ελλάδος τιμά τον ιδρυτή της

Η Εκκλησία της Ελλάδος τιμά τον ιδρυτή της

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist