Η μονή της Παναγίας Προυσιώτισσας βρίσκεται στο χωριό Προυσός του νομού Ευρυτανίας, το οποίο αρκετοί ονομάζουν «Σπίτι της Παναγιάς», καθώς το εν λόγω σημείο το επέλεξε η Υπεραγία Θεοτόκος με θαυμαστό τρόπο, ώστε να χτιστεί εκεί μοναστήρι.
Η ίδρυση της μονής έγινε το έτος 829 μ.Χ. (9ος αιώνας) επί βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοφίλου. Το θαυμαστό γεγονός είναι πως στο μονοπάτι που οδηγεί στην Μονή, βρίσκονται «τα πατήματα της Παναγιάς», επτά σχήματα διαφορετικού χρώματος που αποτελούν σύμφωνα με την παράδοση τα ίχνη που άφησε στον κάθετο βράχο που υπάρχει σε αυτό το σημείο η Παναγία στο δρόμο της για τον Προυσό. Από επιστημονική άποψη τα «πατήματα» αυτά, τα οποία βρίσκονται πάνω στον βράχο είναι ένα ανεξήγητο μέχρι σήμερα γεωλογικό φαινόμενο.
Η ίδρυση της μονής, με την σημερινή της εικόνα, έγινε τον 12ο αιώνα με σκοπό να στεγάσει την ομώνυμη εικόνα της Παναγίας, η οποία ήταν δημιούργημα του Ευαγγελιστή Λουκά κατά την περίοδο που βρισκόταν στην Πάτμο. Αρχικά η εικόνα βρισκόταν στην Προύσα της Μικράς Ασίας, όπου και θαυματουργούσε. Το 829 μ.Χ. κάποιος Διονύσιος την έφερε στην Ελλάδα, όμως αυτή για άγνωστο λόγο χάθηκε και εμφανίστηκε σε έναν βοσκό, ο οποίος και την τοποθέτησε στο σπήλαιο όπου εντοπίζονται σήμερα τα προαναφερθέντα πατήματα στον βράχο. Μεταγενέστερα, όταν χτίστηκε η μονή, η εικόνα μεταφέρθηκε εκεί από το σπήλαιο.
Ούσα θαυματουργή η εικόνα, ανάμεσα στα πολλά θαύματα που έκανε η Παναγία ήταν και αυτό, σύμφωνα με το οποίο ο Γεώργιος Καραϊσκάκης πρόσφερε ως δώρο στην εικόνα της Παναγίας ένα ασημένιο κάλυμμα μετά την ανάρρωση του από την θέρμη που τον ταλαιπωρούσε και τον ανάγκαζε να μένει για αρκετό καιρό στον Προυσό, έπειτα φυσικά από παραμονή του για έξι μήνες σε κελί της μονής, το οποίο υπάρχει επισκέψιμο μέχρι και τις μέρες μας.
Θα ήταν πολύ σημαντικό να σημειώσουμε ότι στην μονή σήμερα λειτουργεί μουσείο στο οποίο φιλοξενείται αξιόλογη συλλογή από χειρόγραφα, παλαιά βιβλία αλλά και πολύτιμα εκκλησιαστικά σκεύη και κειμήλια, μεγάλο μέρος των οποίων καταστράφηκε από την πυρπόληση της μονής από τους Γερμανούς την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (16 Αυγούστου 1944) καθώς θεωρήθηκε κρησφύγετο ανταρτών.
Επιπλέον, στην κρύπτη του παρεκκλησίου που υπάρχει στην μονή φυλάσσονται μέσα σε λάρνακες λείψανα αγίων τα οποία συγκεντρώθηκαν εκεί μετά από πολλές προσπάθειές. Τέλος, πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι η μονή απετέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα παιδείας και μόρφωσής ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Η μονή σήμερα, καθότι επισκέψιμη, διαθέτει δύο τριώροφους ξενώνες για τη φιλοξενία των προσκυνητών, μουσείο εκκλησιαστικών αντικειμένων και μουσείο ελληνικών γραμμάτων της Ρούμελης.
Η μνήμη της Παναγίας Προυσιώτισσας εορτάζεται στις 23 Αυγούστου (ημερομηνία εύρεσης της θαυματουργής εικόνας), ημέρα κατά την οποία συρρέει πλήθος κόσμου στο μοναστήρι με σκοπό να προσκυνήσει την θαυματουργή εικόνα της.
Βασιλική-Μαρία Βασιλείου, Poimin.gr
