Ομιλία για τη Γιορτή της 25ης Μαρτίου

Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ όπως κάθε χρόνο για ένα ευλαβικό μνημόσυνο στο μεγάλο ’21. Είναι η μέρα της εθνικής μας παλιγγενεσίας, η πηγή του νεότερου εθνικού μας βίου. Τη μέρα αυτή που διαλέχτηκε για να εξαγγελθεί στην ανθρωπότητα το μήνυμα της έλευσης του θεανθρώπου, την ίδια μέρα η ελευθερία έκανε τα πρώτα αποφασιστικά βήματα για να επιστρέψει στην πατρίδα μας. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός αυτό. Η μέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου -μια από τις μεγαλύτερες στιγμές της χριστιανοσύνης – ταυτίστηκε με την αρχή της επανάστασης – παρόλο που η ουσιαστική αρχή της έγινε πολύ νωρίτερα – γιατί και συμβολική σχέση έχουν, αλλά και γιατί η σπίθα που δημιούργησε την έκρηξη ήταν η πίστη. Η πίστη στο Θεό. Και η αγάπη για ελευθερία βέβαια. Μόνο που για να πολεμήσει κάποιος γι” αυτήν – ειδικά όταν ο αγώνας λογικά είναι καταδικασμένος όπως στην περίπτωση των Ελλήνων- για να πολεμήσει λοιπόν κάποιος γι” αυτήν πρέπει κάτι να τον σπρώχνει, κάτι να του δίνει ελπίδα εκεί που δεν υπάρχει, κάτι τέλος που να τον κάνει να αψηφά τον ισχυρό και να μην φοβάται το θάνατο. Αυτό το κάτι, για το ελληνικό γένος, ήταν η πίστη στο Θεό.

Δεν μπορούσε λοιπόν παρά να συνδεθεί η αρχή του ξεσηκωμού, με αυτή τη συγκεκριμένη θρησκευτική γιορτή. Το μήνυμα του αρχάγγελου στη Θεοτόκο, στη συνείδηση των ραγιάδων, ισοδυναμούσε με το μήνυμα που έφερνε η επανάσταση. Τους έκανε να ακούν καθαρά τα ματωμένα φτερά της ελευθερίας που ζύγωναν και όσο κοντύτερα τα άκουγαν τόσο πιο μανιασμένα πολεμούσαν γι΄ αυτήν. Υπάρχουν πολλοί που απορούν, αμφισβητούν. Πώς είναι δυνατόν να υπήρχαν άνθρωποι που να αγαπούσαν με τέτοιο πάθος τη ζωή και την λευτεριά και να αντίκριζαν με τέτοια περιφρόνηση το θάνατο; Δεν μπορούν να καταλάβουν τι θαύματα μπορεί να γεννήσει η πίστη.

Ξεχνούν πως η ψυχή του ανθρώπου γίνεται παντοδύναμη όταν συνεπαρθεί από μια μεγάλη ιδέα. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν φλογισμένες ψυχές που ζητούσαν το αδύνατο. ¨Όμως η αξία του ανθρώπου είναι αυτή: Να ζητάει και να ξέρει πως ζητάει το αδύνατο και να ναι σίγουρος πως θα το φτάσει και να πολεμά γι αυτό, πέρα από κάθε λογική, με πίστη και με πείσμα. Τότε γίνεται το θαύμα, που ποτέ ο αφτέρουγος νους δε θα μπορούσε να μαντέψει. Το αδύνατο γίνεται δυνατό.

Το ελληνικό γένος αν σώθηκε ως τα σήμερα, αν επέζησε ύστερα από τόσους αιώνες σκλαβιάς, το θαύμα. Στην πίστη ότι θα τα καταφέρουν. Στην ακοίμητη σπίθα που καίει μέσα στα σωθικά της Ελλάδας. Η τύχη μας, λέει ο Μακρυγιάννης, έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Παλαιόθεν ως τώρα, όλα τα θηρία πολεμούν να μας φάνε και δε μπορούνε. Τρώνε, τρώνε, μα μένει πάντα μαγιά. Αυτή η μαγιά είναι η σπίθα που έφερε το θάμα.

Στις 29 Μαΐου 1453 το έθνος έπεσε. Ακολούθησαν 400 χρόνια σκλαβιάς, Βόγκου θανάτου, μαρτυρίων, ταπεινώσεων και εξευτελισμών. Το έθνος έπεσε αλλά δεν νικήθηκε. Η ελληνική ψυχή έμεινε αδούλωτη. Η ήττα η πραγματική δεν είναι ένα εξωτερικό υλικό γεγονός. Είναι κυρίως μια εσωτερική, ψυχολογική κατάσταση. Υπάρχει πραγματική ήττα όταν την αποδέχεται η ψυχή και υποκύπτει στη μοίρα της. Το ελληνικό γένος όμως δεν αποδέχθηκε ποτέ την ήττα του, παρόλο που έμεινε σχεδόν ακέφαλο στην αρχή, μια και το μεγαλύτερο μέρος της πνευματικής του ηγεσίας είτε εξολοθρεύτηκε είτε ακολούθησε τον ασφαλή δρόμο για τη δύση. Και αυτό το χρωστάει στο ότι άλλοι αφανείς ήρωες ανάλαβαν αυτό τον ρόλο για να κρατήσουν άσβηστη την ελπίδα της Λευτεριάς, παρά το κυνηγητό της παιδείας και της θρησκείας.

Αυτοί οι αφανείς ήρωες ήταν ορισμένοι ιερωμένοι, κάποιοι πνευματικοί άνθρωποι και οι κλέφτες. Αυτοί , στα κρυφά σχολειά και στα βουνά, διέσωσαν την ελπίδα της Λευτεριάς, την πίστη, τη γλώσσα, την εθνική συνείδηση και γι αυτό κυνηγήθηκαν από τον κατακτητή αλλά και από κάποιους «Έλληνες» που τα συμφέροντά τους ήταν αντίθετα από αυτά του λαού και που ευνοούνταν από την κρατούσα κατάσταση της σκλαβιάς και της υποταγής.

Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου το Έθνος ορθώθηκε σαν ένας άνθρωπος. Το έδαφος είχε προετοιμαστεί κατάλληλα από διάφορες αποτυχημένες εξεγέρσεις που πνίγηκαν στο αίμα, από το Ρήγα Φεραίο -αυτόν τον φλογερό οραματιστή πατριώτη- και τη Φιλική Εταιρεία. Η προετοιμασία βέβαια αυτή δεν αφορούσε τόσο την τακτική και την οργάνωση του αγώνα όσο το δυνάμωμα της ψυχής και της πίστης για επιτυχία, σε αυτόν τον άνισο και σχεδόν σίγουρα αποτυχημένο αγώνα. Έτσι έλεγε η λογική. Ο ξεσηκωμός σιγά-σιγά απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και συνεχίστηκε με υποτυπώδη εκ των πραγμάτων οργάνωση και συντονισμό. Στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας η κραυγή «Λευτεριά ή θάνατος» σχίζει σαν αστραπή το Ευρωπαϊκό στερέωμα. Κλονίζει συθέμελα το θρόνο του Σουλτάνου και θορυβεί την Ιερά συμμαχία που χαλκεύει το δεσμά του λαού. Η επανάσταση του 21 δημιούργησε ήρωες και ηρωικές πράξεις ατομικές ή ομαδικές.

Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Παπαφλέσσας, Διάκος, Μακρυγιάννης, Σούλι και Ζάλογγος, Μεσολόγγι, Αρκάδι. Μεγάλες επιτυχίες και αποτυχίες. Ομοψυχία αλλά και διχόνοιες και εσωτερικές συγκρούσεις. Ο αγώνας άλλαξε πολλές φορές μορφή. Άλλοτε φαινόταν πως θα έχει αίσιο τέλος και άλλοτε πως όλα κόντευαν να χαθούν. Δεν ήταν όμως δυνατόν να πάνε χαμένες τόσες θυσίες και τόσο αίμα. Καρποφόρησαν και δημιούργησαν ένα καινούργιο – έστω και μικρό- ελληνικό κράτος. Τη μάνα κοντά στην οποία έτρεξαν σιγά- σιγά όλα τα υπόλοιπα σκλαβωμένα κομμάτια της ελληνικής γης αφού ελευθερώθηκαν και αφού πλήρωσαν προηγουμένως τον φόρο του αίματος και της θυσίας στη θεά ελευθερία.

Η σημερινή επέτειος πρέπει να είναι αφορμή για να βγάλουμε μερικά χρήσιμα συμπεράσματα που θα μας οδηγούν, θα μας εμπνέουν στην εθνική μας ζωή ή ακόμα θα μας αποτρέπουν από πράξεις που υποσκάπτουν την ύπαρξή μας σαν έθνος και κράτος. Η επανάσταση που ξεκίνησε το 1821 και κράτησε ουσιαστικά μέχρι που ελευθερώθηκε όλη η σημερινή ελληνική γη, δεν είναι μόνο σελίδες δόξας και ηρωισμού. Υπάρχουν και μελανά σημεία που δείχνουν πως και σε αυτή την κρίσιμη περίοδο έδρασε το προαιώνιο ελάττωμα των Ελλήνων. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι Έλληνες αγωνιστές κινούμενοι από προσωπικές φιλοδοξίες, διαφορές προσωπικές συμπλέκονταν μεταξύ τους με αποτέλεσμα να χάνονται πολλοί άξιοι και να επωφελούνται φυσικά οι κατακτητές. Σκεφτόμενοι λοιπόν τι κατάφεραν οι Έλληνες ενωμένοι και τι γινόταν όταν έπεφτε αδελφοκτόνος διχασμός, ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του.

Οι πρόμαχοι της Ελευθερίας μας παρέδωσαν ένα συμβόλαιο γραμμένο με το αίμα τους. Που λέει ότι η ελευθερία είναι πράξη ζωής, διαρκής αγώνας. Δεν είναι προσκέφαλο για ξεκούραση. Είναι μετερίζι για αγώνες.

Την ελευθερία την κερδίζει όποιος είναι έτοιμος να βάλει για αντίβαρο τη ζωή του. Και βέβαια αυτές οι υποθήκες του 21 δεν βρίσκουν απήχηση μόνο σε καταστάσεις παρόμοιες της εποχής εκείνης. Σε καιρό ειρήνης όπως σήμερα το πνεύμα του 21 μπορεί και πρέπει να εμπνέει το ελεύθερο έθνος μας. Γιατί, για την ελευθερία πασχίζουμε όταν ανυψώνουμε την πνευματική και υλική στάθμη μας.

«Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία» λέει ο Κάλβος