Κάτω από τις εντυπωσιακές καμάρες του Ναού της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, οι προσευχές των πιστών ανεβαίνουν στα ουράνια ασταμάτητα εδώ και 17 αιώνες. Κτισμένο από 3 Βυζαντινούς Αυτοκράτορες το μοναδικό αυτό μνημείο του χριστιανισμού μαρτύρα στον κόσμο την δική του ιστορία. Η Πάρος αγκαλιάζει σαν θησαυρό αμύθητο το Ναό της Παναγίας που έμελλε να δημιουργηθεί σαν τάμα μιας πιστής αυτοκράτειρας
Για το χρόνο ανέγερσης του Ναού δεν υπάρχει ιστορική μαρτυρία ούτε σώζεται κάποια κτητορική επιγραφή. Συμφωνα με την παράδοση υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη αναφέρει πως στο ταξίδι της Βασιλομήτορος Ελένης στους Αγίους Τόπους για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού το 326 λόγω μεγάλης θαλασσοταραχής το πλοίο που επέβαινε αναγκάσθηκε να καταφύγει στη Πάρο. Εκεί προσευχόμενη η Αγία Ελένη στην Παναγία έταξε με την ολοκλήρωση του ταξιδιού της να κτίσει μια μεγαλόπρεπη εκκλησία αφιερωμένη στη Κοίμηση της Θεοτόκου. Η Αγία δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το τάμα της διότι εκοιμήθει και έτσι ο γιος της Μέγας Κωνσταντίνος το υλοποίησε χτίζοντας μια τρίκλιτη βασιλική περί τον 4ο αιώνα.
Η δεύτερη παράδοση αναφέρει πως τον 4ο αιώνα δεν υπήρχε Ναός στην περιοχή αλλά οικοδομήθηκε τον 6ο αιώνα επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού μέσα στο πρόγραμμα του αυτοκράτορα να κάνει μεγάλες και πολλές εκκλησίες σε όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας με σκοπό να τονώσει το θρησκευτικό συναίσθημα των κάτοικων της περιοχής. Συμφώνα όμως με τους μελετητές ισχύει η πρώτη εκδοχή ότι υπήρχε ναός στην Πάρο από τον 4ο αιώνα.
Για το ναό υπάρχουν δυο ονομασίες Παναγία η Καταπολιανή ή Παναγία Εκατονταπυλιανή. Συμφώνα με την ιστορία και οι δύο ονομασίες του Ναού φέρονται σε παράλληλη χρήση από τα μέσα του 16ου αιώνα. Η επωνυμία Καταπολιανή που προέρχεται από τον όρο «καταπόλα» σημαίνει «κατά την πόλη» και πιθανότατα θέλει να δείξει το σημείο όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη της Πάρου ενώ η επωνυμία Εκατονταπυλιανή συνδέεται στενά με την ιστορία του μνημείου της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας την Αγία Σοφία. Η παράδοση αναφέρει πως η Παναγία έχει 100 πύλες από τις οποίες έχουν βρεθεί οι 99 όταν θα βρεθεί και η εκατοστή η Ελλάδα θα πάρει πίσω την Πόλη. «Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η εκατοστή είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί η πόρτα αυτή και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη». Ακόμη το εντυπωσιακό προσωνύμιο Εκατονταπυλιανή αποδόθηκε ως αποτέλεσμα του εντυπωσιακού μεγέθους που έχει ο Ναός. Στις μέρες μας η επίσημη ονομασία του Ιερού Ναού είναι Παναγία η Εκατονταπυλιανή.
Στην εντυπωσιακή εικόνα της Παναγίας Εκατονταπυλιανής η Θεομήτωρ απεικονίζεται εν προτομή βρεφοκρατούσα στον τύπο της Οδηγήτριας. Σχεδόν όλη η εικόνα καλύπτεται με εξαιρετικής τέχνης επαργύρωση, που κοσμείται με μερικές πολύτιμες πέτρες και μαργαριτάρια, ενώ στο κάτω μέρος των ενδυμάτων της Παναγίας παρεμβάλλεται μικρή εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής. Η εικόνα είναι έργο του 17ου αιώνα. Στην Πάρο συρρέουν χιλιάδες προσκυνητές καθημερινά για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής και να ζητήσουν την βοήθεια της Παναγίας.
Ο Ιερός Ναός τιμά την Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος Καθεδρικός Ναός στον κόσμο εν λειτουργιά, αποτελώντας έτσι πόλο έλξης χιλιάδων προσκυνητών κάθε χρόνο. Η δε ιερή εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής αποτελεί τη δεύτερη προσκυνηματική εικόνα των Κυκλάδων μετά την ιερή εικόνα της Παναγίας της Τήνου.
Μαρία Χατζησταμάτη
Γίνετε συνοδοιπόροι μας στην γνώση και την ενημέρωση. Στείλτε στο [email protected] άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο ή κάτι που πιστεύετε ότι αξίζει να μοιραστείτε τόσο με εμάς όσο και με τους αναγνώστες μας.
