Οι φωτεινοί οδοδείκτες της αληθινής ζωής (Ματθ. ε’, 14-19)

π. Ιωάννου Αν. Γκιάφη

Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος

«Θέλω να δίνω φως από τη φλόγα μου, κι ας είμαι ένα ταπεινό λυχνάρι.» Με ένα απλό και λιτό δίστιχο, ο ποιητής και πεζογράφος Γεώργιος Δροσίνης μας υποδεικνύει την λησμονημένη ανθρωπιά. Χρησιμοποιώντας «το φως» και «το λυχνάρι» περνάει το μήνυμα της αλληλεγγύης και συγχρόνως της προσφοράς προς τον συνάνθρωπό μας. Προσκαλεί τον καθένα να γίνει έμμεσα ένα λυχνάρι το οποίο θα φέγγει στο σκοτάδι του διπλανού του. Καλεί τον οποιοδήποτε να ανάψει την δική του δάδα προκειμένου να φωτίσει τη ζωή του αναγκεμένου αδελφού του. Είναι δε αξιοπρόσεκτο πως σύμφωνα με τον ποιητή δεν παίζει ρόλο η ανθρώπινη δύναμη ή η κοσμική μεγαλειότητα, απεναντίας η ταπεινή αλληλοβοήθεια.

Εύκολα όμως μπορούμε να αναρωτηθούμε τι σχέση έχουν οι δυο αυτοί στίχοι του Γ. Δροσίνη με την σημερινή Κυριακή. Το κυριακάτικο ιερό ευαγγελικό ανάγνωσμα παρμένο από τον ιερό ευαγγελιστή Ματθαίο μας μεταφέρει δύο βαρυσήμαντους λόγους του Θεανθρώπου Κυρίου, σχετιζόμενους άμεσα με το προαναφερόμενο δίστιχο. Αποτελούν προέκταση των μακαρισμών του Σωτήρος Χριστού, τους οποίους απηύθυνε προς τους μαθητές Του και το παρευρισκόμενο πλήθος. Ο Διδάσκαλος έρχεται και χαρακτηρίζει τους δώδεκα μαθητές Του και κατ’ επέκταση όλους τους χριστιανούς ως «φως του κόσμου». Πράγματι λαμβάνοντας το θείο φως, διδασκόμενοι τις θείες αλήθειες και εγκολπώνοντας τα σωτήρια νάματα, είναι πλέον και αυτοί φώτα. Σημειώνει ο βυζαντινός ερμηνευτής Ευθύμιος Ζιγαβηνός: «Οι μαθητές του Χριστού είναι το φως των ανθρώπων διότι ως συνεχιστές του έργου Του στον κόσμο, φωτίζουν τα μάτια των ψυχών των ανθρώπων με το φως της χριστιανικής διδασκαλίας και γνώσεως. Οδηγούν αυτούς στον δρόμο της ευσέβειας.» Έτσι συμπεραίνεται ότι ο Χριστός είναι το «Φως του κόσμου» και οι μαθητές Του ξεπροβάλλουν ως φώτα προερχόμενα εκ του θείου φωτός.

Ο Κύριος επίσης παρομοιάζει αυτούς ως «πόλη που είναι κτισμένη σε όρος και είναι αδύνατο να κρυφτεί». Αντίστοιχα και οι μαθητές Του δεν μπορούν να κρύψουν την ευαγγελική αλήθεια, εφόσον την διδάχτηκαν, έχουν χρέος να την μεταλαμπαδεύσουν στα πέρατα της οικουμένης. Έχουν την υποχρέωση να λάμψουν ως «πνευματικά φώτα» μέσα σ’ έναν ειδωλολατρικό κόσμο. Έχουν κληθεί από τον Διδάσκαλο να αστράψουν με τις πνευματικές τους ακτίνες φωτίζοντας τους ευρισκομένους στην πλάνη και στον ζόφο της αμαρτίας. Και το πετυχαίνουν, όταν καταφέρνουν την διάδοση του αναστάσιμου ευαγγελικού μηνύματος σε διάφορα έθνη. Κατορθώνουν τον ευαγγελισμό των ανθρώπων, θεμελιώνοντας την Εκκλησία του Χριστού σε πολλά μέρη του κόσμου.

Ένας άλλος συγκλονιστικός χαρακτηρισμός των αποστόλων από μέρους του Κυρίου μας είναι ότι με τη ζωή τους οφείλουν να γίνουν «λυχνάρια». «Να είναι σαν το λυχνάρι που οι άνθρωποι το ανάβουν όχι για να το βάλουν κάτω απ’ τον κάδο με τον οποίο μετρούν το σιτάρι. Το τοποθετούν όμως πάνω στον λυχνοστάτη, ώστε να φωτίζει με τη λάμψη του όλο το σπίτι.» (Ματθ. ε’,15) Και οι απόστολοι έχουν το χρέος ως άλλα «λυχνάρια» να φωτίζουν με το φως του Χριστού τις οικίες των πεπλανημένων ανθρώπων. Ο λόγος της πνευματικής τους ύπαρξης είναι ο φωτισμός των εμπερίστατων αδελφών. Ο προορισμός τους λοιπόν συνοψίζεται στην εκπομπή του θείου φωτός μέσα στις ψυχές των ανθρώπων.

Βεβαίως οι απόστολοι καλούνται από τον Κύριο να παραδειγματίσουν όχι μόνο με τη διδαχή, αλλά και με την βιωματική πράξη. Δεν πρέπει να αρκούνται στα λόγια, αλλά να προχωρούν και στην εφαρμογή τους. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θα γράψει: «η ακρίβεια του βίου δύναται να συνετίσει πλήθη λαού». Γι’ αυτό και οι απόστολοι καλλιεργώντας τις θεόσδοτες αρετές τους, καθοδηγούν πολλούς στη λύτρωση. Η μαρτυρία τους αποκτά οικουμενικότητα. Κι εδώ αξίζει να προστεθεί ότι το κεφάλαιο της «εν Χριστώ» σωτηρίας δεν είναι ατομική υπόθεση. Απεναντίας έχει ως αποδέκτες όλους τους ανθρώπους μηδενός εξαιρουμένου. Ως εκ τούτου αποδεικνύεται ότι το «φως των Εθνών» είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ο Σωτήρ όλου του κόσμου.

Σήμερα την 30η Ιανουαρίου δεν διαβάζεται στους ναούς τυχαία αυτό το ευαγγελικό ανάγνωσμα. Η αγία μας ορθόδοξη Εκκλησία ζωντανεύει ξανά μπροστά μας τη μνήμη των αγίων Τριών Ιεραρχών, των προστατών της ελληνικής παιδείας. Ο ιερός υμνογράφος στο απολυτίκιό τους θα τους χαρακτηρίσει ως «φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος». Και σε άλλο σημείο θα γράψει: «Σήμερα τιμούμε τους υπέρλαμπρους φωστήρες της Εκκλησίας του Χριστού.» Πράγματι ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος φώτισαν με το επίγειο διάβα τους το σκοτάδι της αγνωσίας και της ειδωλολατρίας στο οποίο είχαν περιέλθει οι συνάνθρωποί τους. Έλαμψαν και οι τρεις ως άλλος «ήλιος» με την πνευματική ζωή τους και τον αγιοπνευματικό λόγο τους. Περπάτησαν την στενή και τεθλιμμένη οδό της ζωής ως «τέκνα φωτός». Αναδείχθηκαν «φωστῆρες ἐν κοσμῶ, λόγον ζώῃς ἐπέχοντες»(Φιλ. β’, 15-16).

Αλήθεια τι να πρωτοαναφέρει κάποιος για τους τρεις μέγιστους φωστήρες; Τα πάμπολλα φιλανθρωπικά και εν γένει κοινωνικά πονήματά τους, απόδειξη της σαρκωμένης αγάπης τους για τον πλησίον; Τα αναρίθμητα συγγράμματά τους και τους αξεπέραστους σε πνευματική ομορφιά λόγους τους, στους οποίους αποθησαυρίζονται οι δογματικές αλήθειες της πίστης μας; Την αγία βιωτή τους, που παρά τις κακουχίες και τους αγώνες τους, στέφθηκε με το φωτεινό στεφάνι της θείας δόξης; Είναι αλήθεια πως μέσα απ’ όλη την διαδρομή τους ξεπέρασαν τα εμπόδια του κόσμου και μετέδωσαν το φως του Ευαγγελίου στις διψασμένες αθάνατες ψυχές. Το αξιοθαύμαστο είναι ότι την πλούσια θύραθεν γνώση που απέκτησαν με κόπους, την εναρμόνισαν με την θεογνωσία. Ως «ετερόφωτα» εξέπεμψαν στην εποχή τους το «Φως του κόσμου». Δικαίως ένας ύμνος θα διασαλπίσει:  «τά του φωτὸς δοχεῖα ἀνευφημήσωμεν ἅπαντες».

Όμως έχουμε προβληματισθεί τι θέση έχουν στη ζωή μας οι άγιοι Τρεις Ιεράρχες; Πως εμπνεόμαστε στην καθημερινότητά μας απ’ όλη την αγιοπνευματική μαρτυρία τους; Δυστυχώς σήμερα δεν προβάλλονται όπως πρέπει μέσα στο σχολικό περιβάλλον και ακόμη περισσότερο μέσα στην οικογένεια. Αυτοί που ενήργησαν για το «φως της θεογνωσίας» στην πατρίδα μας παντελώς αγνοούνται και το χειρότερο διαγράφονται από τα σχολικά εγχειρίδια. Οδυνηρό το γεγονός ότι αντί να παρουσιάζονται στην παιδεία μας ως «αληθινά και αιώνια φώτα», προτιμούνται τα φώτα του δυτικού πολιτισμού, αλλότρια στην ελληνορθόδοξη παράδοσή μας. Ο Δυτικός αθεϊσμός και μηδενισμός  κατακτά στο σημερινό γίγνεσθαι έδαφος και η αγιοπατερική διδαχή και πράξη φαντάζουν αποστεωμένες αλήθειες, οι οποίες ανήκουν αποκλειστικά και μόνο στο παρελθόν. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα όταν ο νεοέλληνας δίνει προτεραιότητα στον δυτικό προηγμένο κόσμο, λησμονώντας τις ρίζες του και τις πατρογονικές παραδόσεις του. Όσο νωρίτερα κατανοήσουμε αυτή την απομάκρυνσή μας, τόσο θα έχουμε την ευκαιρία της επιστροφής μας στο «Φως της Τρισηλίου Θεότητος», στην παράδοση των αγίων Τριών Ιεραρχών. Ας αναφωνήσουμε λοιπόν μαζί με τον ποιητή Κώστα Παπαδημητρίου:

«Κι ας ζητήσουμε τώρα κι εμείς
απ’ τα δώματα πάνω τα θεία
να σκορπίσουν στη γη και οι Τρεις
μιαν αχτίδα απ’ την άγια σοφία.»