Ο Εσπερινός της Αγίας Φιλοθέης στη Μητρόπολη Αθηνών

Μέ αὐτό τό θέμα θείου κηρύγματος, μίλησε πρός τιμήν τῆς Ὁσιομάρτυρος Ἁγίας Φιλοθέης, τῆς «Ἀρχόντισσας τῶν Ἀθηνῶν», ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος Γ’ στή Μητρόπολη Ἀθηνῶν, ὁ ὁποῖος καί χοροστάτησε στόν Πανηγυρικό Ἑσπερινό (18. Φεβρ. 2023) κατόπιν ἀδείας καί εὐλογίας τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου Β’.

Ὁ Σεβ., μεταξύ τῶν ἄλλων, εἶπε στό κήρυγμά του: «Ἡ Ἁγία Φιλοθέη, ἡ «κυρά τῶν Ἀθηνῶν», ἡ «Ἀρχόντισσα», ἡ Διδασκάλισσα, ἡ Μοναχή, ἡ Καθηγουμένη, ἡ Μάρτυς ἔθεσε στήν πράξη ἕνα μεγάλο ἰδανικό. Τό ἰδανικό τῆς διακονίας! Πάνω ἀπό τό ράσο της ἐνδυόταν τό «λέντιον τῆς διακονίας» γιά τόν συνάνθρωπο. Τό μοναστήρι της ἦταν συνάμα τόπος προσευχῆς καί διακονίας τοῦ πλησίον. Τό σύνθημά της ora et labora. Τό ἴδιο καί τά Μετόχια της, στά Πατήσια, στό Μαρούσι, στή Κέα, στήν Αἴγινα, στήν Σαλαμῖνα. Τό «Ψυχικό» ἔλαβε τό ὄνομα ἀπό τήν «ἀναψυχή» πού πρόσφερε στούς ταξειδιῶτες μέ τό ὕδωρ τοῦ πηγαδιοῦ τοῦ κτήματός της καί ἡ «Καλογρέζα» ὀνομάστηκε μέ αὐτό τό ὄνομα, γιατί ὅλοι οἱ κάτοικοι προσέφευγαν στήν Καλή-γραῖα, τήν καλογριά Φιλοθέη γιά κάθε βοήθεια καί προστασία.

Ἡ Ἁγία Φιλοθέη, τῷ ὄντι, κατέστη μέ τόν βίον της πρότυπον διακονίας. Ἤξερε τόν λόγον τοῦ Χριστοῦ ὅτι Ἐκεῖνος «οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι ἀλλά διακονῆσαι». Εἶχε μελετήσει πολύ καλά τί σημαίνει «Καλός Σαμαρείτης» καί εἶχε ἐνθουσιασθεῖ ἀπό τήν διακόνισσα Φοίβη τῆς Ἐκκλησίας τῶν Κεχρεῶν καί ἀπό τήν Ταβιθᾶ τῶν «Πράξεων», πού ἦταν γυνή «πλήρης ἀγαθῶν ἔργων καί ἐλεημοσυνῶν». Ἀκόμη εἶχε ἀκούσει γιά τίς πρωτοχριστιανικές «Ἀγάπες», γιά τούς διακόνους καί τίς διακόνισσες. Θαύμασε τίς δύο ἀριστοκράτιδες τῆς φιλανθρωπίας μέ τό ὄνομα Μελάνη, τῆς Ρώμης, τίς μητέρες τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τήν διακόνισσα Ὀλυμπιάδα τοῦ Ἱ. Χρυσοστόμου, τήν Εὐδοκία τοῦ 5ου αἰῶνα, σύζυγο τοῦ αὐτοκράτορος Θεοδοσίου τοῦ Β’, πού ἵδρυσε «πτωχεῖον» στήν Παλαιστίνη, τήν Εἰρήνη τοῦ 8ου αἰῶνα, σύζυγο τοῦ αὐτοκράτορος Λέοντος τοῦ Δ’ πού ἵδρυσε εὐαγῆ ἱδρύματα στήν Κων/λη.

Ἔτσι καί τόν 16ο αἰῶνα τό ἡσυχαστήριόν της «ἐν μέσαις Ἀθήναις» ἔγινε μιά καινούργια «Βασιλειάδα». Οἰκόσημο ἐκεῖ ἡ διακονία! Περιελάμβανε σχολεῖο, ἐργαστήριο τεχνῶν, νοσοκομεῖο, γηροκομεῖο, ξενῶνες, ὀρφανοτροφεῖο. Ἐκεῖ κατέφευγαν πτωχοί, ἐκεῖ νεάνιδες εὕρισκαν προστασία, ἐκεῖ γέροντες περίθαλψη, ἐκεῖ ἄστεγοι στέγη, ἐκεῖ πεινασμένοι τροφή. Αὐτά εἶναι ἔργα μοναδικά, πίστεως καί διακονίας. Ἔργα φιλόθεα καί θεάρεστα. Αὐτά καί ἀξίζουν. Γιατί ἄν ὁ ἄνθρωπος ἀγαπᾶ γήϊνα θά εὕρει γήϊνα, ἄν ἀγαπᾶ τά ἐπουράνια μέ τήν προσφορά καί διακονία θά εὕρει τά ἐπουράνια ἀγαθά. Καί αὐτά εὑρῆκε καί ἡ Ἁγία τῶν Ἀθηνῶν τοῦ 16ου αἰῶνα.

Ὄχι, ὅτι ἡ διακονία της δέν συνήντησε καί ἀντιμετώπισε δυσκολίες, δυσχέρειες, ἀντιξοότητες, χλευασμούς, ἀχαριστίες, ἐχθρικές ἐπιθέσεις καί μάλιστα σέ κείνους τούς χρόνους τῆς δουλείας. Ὅμως ἐκείνη, ἡ Ἁγία Φιλοθέη ἤξερε τόν λόγον «ἐν τούτῳ ἐγνώκαμεν τήν ἀγάπην, ὅτι ἐκεῖνος ὑπέρ ἡμῶν τήν ψυχήν αὐτοῦ ἔθηκε». Προσανατολισμός της ὁ Κύριος! Καταφύγιό της στόν Κύριο! Δύναμη ἀπό τόν Κύριο! Ἀλλά καί ἀπό τόν Ὕμνο γιά τήν ἀγάπη τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου, λάμβανε τήν ὑπομονή, τήν ἐλπίδα, τό στήριγμά της. Γιατί «ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ».

Εἶναι γνωστό ὅτι στό ὀρθόδοξο ἦθος περιλαμβάνεται καί αὐτή ἡ ἀρετή τῆς διακονίας. Καί ἡ διακονία ἀναφέρεται στήν ζωή τῆς ἁγίας Τριάδος, καθ’ ὅτι περικλείει μέσα της τήν ἀγάπη. Ἡ Ἁγία Τριάδα εἶναι ἀγάπη καί αὐτή εἶναι φανέρωση τῆς θείας ζωῆς. Ἔτσι ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου ὅταν εἶναι ζωή ἀγάπης, διακονίας, ἐλεημοσύνης, φιλανθρωπίας, προσφορᾶς γίνεται εἰκών τῆς ζωῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Ἄλλωστε, ἡ διακονία εἶναι βαθύτερη ἔννοια, περιεκτικότερη, ἀπό τόν ἐθελοντισμό. Κρύβει μέσα της καί αὐτή τήν αὐτοθυσία. Εἶναι ἡ «καρδία ἡ ἐλεήμων», ἡ «καῦσις καρδίας» ὡς λέγει ἡ «Κλῖμαξ». Εἶναι ἡ προσφορά τοῦ ἑαυτοῦ στόν πλησίον. Εἶναι ἐφαρμογή τῆς καινῆς θείας ἐντολῆς «ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Εἶναι δάνειο στό Θεό. Ἀνοίγει τήν πύλη τοῦ οὐρανοῦ. Ἐξασφαλίζει τήν αἰωνιότητα. Καί προσφέρει ἐσωτερική ἀγαλλίαση, γιατί ἡ διακονία πλουτίζει τήν ζωή. Ἡμερώνει τήν κοινωνία μας, γιατί κοινωνία πού δέν ὑπάρχει διακονία εἶναι κοινωνία ἀπάνθρωπη. Συντελεῖ στήν ἀνύψωση τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ψυχῆς. Λοιπόν, «Μηδείς τό ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου ἕκαστος».

Κατ’ ἀκολουθίαν, τό μεγάλο θέμα γι’ ὅλους μας εἶναι τό ἱερότατο χρέος τῆς διακονίας καί στίς ἡμέρες μας.

Σέ μία ἐποχή ἀντιπνευματική καί μηχανοκρατική, σκληροκαρδίας τῶν ἀνθρώπων, ἀδιαφορίας, ἀπομονωτισμοῦ, πολλῶν ψυχολογικῶν προβλημάτων, ἐσωτερικῆς ἀναταραχῆς, ναυαγῶν περί τήν πίστη, ἀλλά καί πόνου ἐνίοτε κρυφοῦ καί παραπικρασμοῦ, ἡ διακονία πρός τόν πλησίον μέ τίς μορφές της εἴτε ὡς διδακτική, εἴτε ὡς φιλανθρωπική, ἀποτελεῖ ὑψηλό εὐεργέτημα.

*

Ἡ ἁγία Φιλοθέη πού λαμπρῶς ἑορτάζουμε ἐδῶ στόν ἱστορικό αὐτό Καθεδρικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου καί φυλάσσεται τό ἱερό καί ἅγιο λείψανό της, στήριξε χριστιανικές συνειδήσεις καί πρόσφερε στούς ἀδυνάτους. «Πανδιδακτήριο» τό μοναστήρι της, γιατί ἀγαποῦσε τά ἑλληνικά γράμματα καί μέριμνά της ἦταν ἡ παιδεία. Καί Στέγη διακονίας καί φιλανθρωπίας, πού καί σέ καιρό πείνας πρόσφερε ὅλο τό λάδι τῆς Μονῆς.

*

Ὑπάρχει ἕνας ὡραιότατος ζωγραφικός πίνακας πού δείχνει τήν ἁγία Φιλοθέη σέ νεαρή ἡλικία νά προσφέρει ἐλεημοσύνη. Ἀξίζει νά ἀτενίσουμε αὐτόν τόν πίνακα. Ἴσως μᾶς ἐμπνεύσει καί μᾶς σήμερα, αὐτό τό μεγαλεῖο τῆς ψυχῆς.

Ναί, ἡ Ἀθήνα δέν ἔχει μόνο παντός εἴδους ὑψηλά κτίρια. Ἔχει καί κρυμμένους πνευματικούς θησαυρούς. Καί θησαυρός ἀνεκτίμητος, ἡ προσωπικότητα τῆς Ὁσίας Φιλοθέης.

 Ἄς σκεφθοῦμε βαθύτερα. Τό αἴτημα τῆς ἀγάπης εἶναι πάντοτε ἐπίκαιρο. Τό χρέος τῆς διακονίας ἐνώπιόν μας.

Ἡ Ἁγία, ἄφησε τήν σφραγῖδα τῆς διακονίας, ἤδη 500 τόσα χρόνια ἀπό τήν γέννησή της, πού ἑορτάζουμε σήμερα. Ἐμεῖς τί θά ἀφήσουμε;».

Στον πανηγυρικό Εσπερινό έλαβον μέρος πολλοί κληρικοί, ο δε προϊστάμενος του Ι.Ναού π. Θωμάς Συνοδινός τα είχε όλα τακτοποιήσει κατά την δέουσα εκκλησιαστική τάξη, πλήθος δε λαού προσήλθε και προσκύνησε την Αγία.

Για το φωτογραφικό υλικό πατήστε εδώ.