Μνημόσυνο γιὰ τὸν πυρπολητὴ Κανάρη

Σὲ κλίμα πνευματικῆς κατανύξεως ἀλλὰ καὶ ἐθνικῆς ἐξάρσεως ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Χίου,Ψαρῶν καὶ Οἰνουσσῶν καὶ ἡ Ἀδελφότης Ψαριανῶν ἐτίμησαν τὸν μεγάλο, θεοσεβῆ καὶ φιλόπατρη Κ. Κανάρη στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγ. Ἀποστόλων Κυψέλης, κτίτωρ τοῦ ὁποίου εἶναι ὁ ἴδιος ὁ θρυλικὸς Ψαριανός πυρπολητής.

Τὴν Κυριακὴ 3 Ὀκτωβρίου 2021 ἐτελέσθη Ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία ἱερουργοῦντος, μὲ τὴν κανονικὴ ἄδεια τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμου,  τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Χίου, Ψαρῶν καὶ Οἰνουσσῶν κ. Μάρκου, μὲ τὴν συμμετοχὴ τῶν Ἱερέων τοῦ Ἱ. Ναοῦ π. Φιλοθέου Νικολάκη καὶ π. Γερασίμου Φακιώλια, καθὼς καὶ τοῦ Ἀρχιδιακόνου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Χίου π. Ἀποστόλου Λάρδα.

Παρόντες, μεταξὺ ἄλλων: ὁ Ναύαρχος κ. Κοσμᾶς Χρηστίδης, ὁ Ἐπίτ. Ἀρχηγὸς ΓΕΝ Ἀντιστράτηγος κ. Γεώργιος Τσιτσικώστας, ὁ Ὑποστράτηγος κ. Δημόκριτος Κωνσταντάκος, ὁ Συνταγματάρχης κ. Νικόλαος Λέκκας, ὁ Ἀντισυνταγματάρχης κ. Παναγιώτης Τσάπαλος, ὁ Ἀνθυπολοχαγὸς κ. Ἐμμανουὴλ Σ. Στεῖρος, ὁ Ἐπίκουρος Καθηγητὴς Ναυτικῆς Ἱστορίας Σχολῆς Ναυτικῶν Δοκίμων κ. Ζήσης Φωτάκης, ὁ Σημαιοφόρος ΠΝ – Ὑπηρεσία Ἱστορίας Ναυτικοῦ κ. Μιχαὴλ Κατσικαρέλλης, ὁ Ὑπουργὸς Μετανάστευσης καὶ Ἀσύλου καὶ Βουλευτὴς Χίου κ. Παναγιώτης Μηταράκης, ὁ πρ. Ὑφυπουργὸς Δικαιοσύνης, Διαφάνειας καί Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Κωνσταντῖνος Καραγκούνης, ὁ Πρόεδρος τῆς ΕΒΑΤ κ. Ἰωάννης Γκιάλας, παιδιὰ ἀπὸ τὸ Καράβι τοῦ Χριστοῦ καί ἡ Πρόεδρος τῆς Ἀδελφότητος Ψαριανῶν κ.Ἐλίνα Κωνσταντάρα.

Ὁ Σέβασμιώτατος Χίου στὸ θεῖο κήρυγμα ἀνεφέρθη στὴν ἀγάπη, τὴν μακροθυμία, τὴν ἀμνησικακία καὶ τὴν συγχωρητικοτητα ἐπὶ τῇ βάσει τῆς βιβλικῆς καὶ ὑμνογραφικῆς γραμματείας.

Μετὰ τὸ Μνημόσυνο, ὁ Ἐνδοξώτατος Ναύαρχος Π. Ν. κ. Κοσμᾶς Χρηστίδης, Ἐπίτ. Ἀρχηγὸς ΓΕΝ, ἀνέβηκε μὲ προτροπὴ τοῦ Σέβασμιωτάτου  Χίου στὸ στασίδι τοῦ Κανάρη καὶ, φανερὰ συγκινημένος καὶ ἔνδακρυς, ἐξεφώνησε μὲ ὅλη τὴν δύναμη τῆς καρδίας του τὸν ἑξῆς λόγο: «Σύμφωνα μὲ τὰ ἀρχεῖα τοῦ Ναυτικοῦ, ἀρχὲς δεκαετίας τοῦ 1790, στὴ Χίο, ἔρχεται στὸν κόσμο, ΄΄μ’ ἕνα τῆς θάλασσας σπασμό΄΄, ὁ Κωνσταντῖνος Κανάρης, γιὸς τοῦ Μικὲ (Μιχάλη) Κανάριου καὶ τῆς Μάρως Μπουρέκα. Τὰ πρῶτα του,τρυφερά, χρόνια τὰ περνᾶ στὰ ἔνδοξα Ψαρά, στὸ ἐλάχιστο κατὰ τὸ μέγεθος, ἀλλὰ μέγιστο κατὰ τὸν ἡρωισμό νησί τοῦ βορειοανατολικοῦ Αἰγαίου, τρέχοντας καὶ παίζοντας μαζὶ μὲ τὰ ἄλλα παιδιὰ στὸ Φτελιό, στὸ Διόχι, στὸν Ξερόκαμπο…Ὁ Κωνσταντῆς ἔχει μείνει στὴν ἱστορία ὡς βέρος Ψαριανὸς μιᾶς καὶ ὅλη του ἡ δράση εἶναι συνδεδεμένη μὲ τὸ ἔνδοξο νησὶ ποὺ δὲν ζοῦσαν Ὀσμάνιδες.

Τὸ πατρικό του βρισκόταν σὲ μικρὴ ἀπόσταση ἀπὸ τὸ ναὸ τοῦ Ἁγ. Νικολάου. Ὁ ἴδιος, συχνά, ἔλεγε: ΄΄Ἀπὸ μικρὸς ἤμουνα θεοφοβούμενος καὶ στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ ἀκουμποῦσα πάντα τὴν ἀπόφασή μου΄΄. Γιὰ τὸν θρυλικὸ Ψαριανό, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅλους τους ἀγωνιστὲς τοῦ ’21 ἡ εὐλάβεια καὶ ἡ προσήλωση στὴν Ὀρθοδοξία δὲν ἦταν κάτι τὸ ἐπίπλαστο καὶ τὸ ἐθιμικό. Ἦταν κύμα ποὺ πλημμύριζε τὴν ὕπαρξή τους καὶ δροσερὸς ἄνεμος, ποὺ ἀφύπνιζε τὴν ψυχή τους.

Ὀρφανὸς ἀπὸ μικρός, ἀκολούθησε τὸ ναυτικὸ ἐπάγγελμα μὲ τὸ ἐπίθετο Κανάρης, μαθαίνοντας τὸ σκληρὸ ἀλφάβητο τῆς ΄΄πικροθάλασσας΄΄ καὶ ὅλα τὰ μυστικά της.Τὸ 1817 παντρεύεται τὴ Δέσποινα Μανιάτη – κόρη Ψαριανοῦ πλοιοκτήτη – μὲ τὴν ὁποία ἀπέκτησε ἕξι γιοὺς καὶ μία κόρη (Μαρία).

Στοὺς πολυήμερους πλόες, ὁ ὀλιγογράμματος ναυτόπαις προτιμάει γιὰ συντροφιὰ τὴ ΄΄φυλλάδα τοῦ Μεγαλέξαντρου, ποὖχε μισολειώσει ἀπὸ τὸ πολὺ ξεφύλισμα καὶ τὸ σάλιο…΄΄. Ὁ ἱστορικὸς Γεώργιος Τερτσέτης γράφει ὅ,τι ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ στόμα τοῦ Κανάρη ἄκουσε πὼς ΄΄ναύτης, νεώτατος ἀκόμη τὴν ἡλικίαν, ὅταν ἄραζεν εἰς λιμένα, ἰδιάλεγεν ἔρημο παραθαλάσσιο καὶ καθήμενος εἰς ἄγριο λιθάρι ἐδιάβαζεν ἔργα καὶ βίον τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ εἰς τὴν ἀνάγνωσιν ἔτρεχαν δάκρυα βρύση οἱ ὀφθαλμοί του΄΄.

Εὐτυχῶς γι’ αὐτόν, καὶ δυστυχῶς γιά μᾶς, ποὺ δὲν ζεῖ στὶς ἡμέρες μας ν’ ἀκούσει ἀπὸ κάποιους νεοέλληνες, γιὰ τὴν ἐλευθερία τῶν ὁποίων ἀγωνίσθηκε, νὰ ὑποστηρίζουν μὲ ὕφος σοφῶν ὅτι ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ ἡ Μακεδονία δὲν ἀνήκουν στὸν Ἑλληνισμό.

Κατὰ τὸν ποιητὴ Ἀριστοτέλη Βαλαωρίτη, ὁ Κανάρης εἶναι ΄΄Ἡ ζωντανὴ σημαία τοῦ Γένους΄΄. Ὁ θρυλικὸς πυρπολητής, ναυμάχος καὶ ΄΄στολοκαύτης΄΄, μετέπειτα ναύαρχος καὶ πολιτικός, ἀνάλωσε τὴ ζωὴ του ἕως βαθιὰ γεράματα, στὴν ὑπηρεσία τῆς Πατρίδας, ἀπὸ διάφορες ἐπάλξεις. Ἡ ἁγνὴ καὶ ἀνιδιοτελὴς ψυχή του, πέραν τῶν ἄλλων, ποὺ ἐν συντομίᾳ θὰ παρατεθοῦν, ὁδήγησε νὰ γίνει ὁ Κωνσταντῆς Κανάρης μπουρλοτιέρης καὶ Πρωθυπουργός. Ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ θερμοὺς ὑποστηρικτὲς καὶ συνεργάτες τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια καὶ ἀπέφυγε νὰ λάβει μέρος στὶς διχόνοιες πολιτικῶν καὶ στρατιωτικῶν. Ὁ Κανάρης εἶχε μεγάλα ὄνειρα καὶ προσδοκίες γιὰ τὴν Ἑλλάδα.

Τὶς πολλαπλὲς ὑπηρεσίες τοῦ Κωνσταντίνου Κανάρη περιέγραψε ἐν συντομίᾳ ὁ Σπ. Μαρκεζίνης:

΄΄Ἡ μορφὴ τοῦ Κανάρη ἐνωρὶς ἔλαβε τὴν θέσιν της εἰς τὸ παγκόσμιο λεύκωμα τῆς ἱστορίας τῶν ἡρώων. Ὅταν ἐξερράγη ἡ Ἑλληνικὴ ἐπανάστασις ἦτο ἄσημος πλοίαρχος ἑνὸς μικροῦ ἱστιοφόρου… Ἦτο ἐκ χαρακτῆρος ἤρεμος ἄνθρωπος. Πολίτης νομιμόφρων, ὑπόδειγμα συζύγου καὶ πατρός. Δὲν ἐπεδίωξε ποτὲ τὴν προβολήν, καὶ ἐπροτίμα τὸν ἥσυχον βίον…Ὁ θρίαμβος δὲν ἤλλαξε τὸν χαρακτήρα του, παρέμεινεν ἐξ ἴσου μετριόφρων καὶ ἁγνός, ὅσον ὅταν ἦτο ἁπλοῦς ἐμποροπλοίαρχος. Πολλαπλάς προσέφερεν ἔκτοτε εἰς τὸ Ἔθνος ὑπηρεσίας, πάντοτε μὲ τὴν ἴδιαν σεμνότητα καὶ ἀκεραιότητα. Ὑπῆρξεν εἰς ὅλα ἄμεμπτος, Ὅταν, μετὰ τὴν μεταπολίτευσιν, ἐγένετο ἔλεγχος τῶν διαχειρισθέντων χρηματικῶν κονδυλίων, διὰ τὸν Κανάρην οὐδεὶς ἐγένετο λόγος. Ἄλλωστε οὐδέν, οὐδέποτε διεχειρίσθη. Καὶ ὅταν αἱ περιστάσεις ἦσαν κρίσιμοι πρὸς τὸν Κανάρην πάντοτε ἐστρέφοντο τὰ βλέμματα ὅλων, ὡς εἰς ἄνθρωπον τοῦ ὁποίου τὴν πρωτοκαθεδρίαν ἀπεδέχοντο ὅλοι΄΄.

Ἀλλά, πόσοι ἔχουν ἀναρωτηθεῖ τί ἦταν αὐτὸ πού μετέτρεψε ἕναν ἁπλὸ ναυτικὸ σὲ ἥρωα; Ὁ ἴδιος εἶχε ἀπαντήσει σὲ σχετικὸ ἐρώτημα: ΄΄Ὅλα, παιδί μου, ὅλα τὰ κατορθώνει ἡ ἀγάπη πρὸς τὴν Πατρίδα΄΄.

Ἡ ξεχωριστὴ ἐθνικὴ συνείδηση, τὸ μοναδικὸ θάρρος καὶ ἡ τόλμη ποὺ τὸν ξεχώριζαν ἔμειναν ἀναλλοίωτα μέσα στοὺς αἰῶνες, ὅταν ὁ Ψαριανὸς πολεμιστὴς ἀποφάσισε νὰ ἀπαντήσει στὴ πρωτοφανῆ τουρκικὴ σφαγὴ τῆς Χίου. Πρὶν ἀναχωρήσει ἀπὸ τὰ Ψαρά, μὲ σκοπὸ νὰ καταστρέψει τὸν τουρκικὸ στόλο, πῆρε τὸ πλήρωμά του καὶ ξεκίνησαν γιὰ νὰ λειτουργηθοῦν στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Νικολάου, πάντες μεταλαβόντες τὴν πρωίαν τῆς 1ης Ἰουνίου τῶν ἀχράντων μυστηρίων΄΄. Ἐκεῖ, ἀφοῦ ἄναψε κερὶ μπροστὰ στὰ εἰκονίσματα τῆς Παναγίας καὶ τοῦ Ἁγίου Νικολάου, μὲ πνεῦμα ἀποφασιστικότητας καὶ αὐτοθυσίας εἶπε ΄΄Κωσταντῆ, θὰ πεθάνεις΄΄.

Ἐξ ἄλλου δὲν εἶχαν περάσει πολλὰ χρόνια, ὅπου ἀντηχοῦσε τὸ κήρυγμα τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ (ποὺ ἡ ταπεινότητά μου φέρει τὸ ὄνομά του): «Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζεται, αὐτὰ τὰ δύο. Κι ὅλος ὁ κόσμος νὰ πέσει ἀπάνω σας, δὲν μπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρει, ἐκτὸς κι ἂν τὰ δώσετε μὲ τὸ θέλημά σας».

Τὸ μεγάλο του ἀνδραγάθημα, τὴ νύχτα τῆς 6ης πρὸς 7ης Ἰουνίου 1822, ἔκαψε τὴ ναυαρχίδα τοῦ Τούρκικου στόλου (ποὺ εἶχε καταστρέψει τὴ Χίο) μαζὶ μὲ 2.000 Ὀθωμανοὺς καὶ τὸ ναύαρχο Καρὰ-Ἀλῆ νεκρούς.

Στὶς 28 Ὀκτώβρη 1822, φροντίζει νὰ γίνει παρανάλωμα τοῦ πυρὸς καὶ ἡ Τουρκικὴ ἀντιναυαρχίδα τοῦ νέου ἀρχιναυάρχου Κακλαμάν Μεχμὲτ Πασᾶ  στὸ στενὸ μεταξὺ Τενέδου καὶ Τρωάδας. 800 νεκροὶ Ὀθωμανοί.

Τὸν Αὔγουστο τοῦ 1824, καίει στὴ Σάμο μία μεγάλη φρεγάτα τοῦ Χοσρὲφ-Μεχμὲτ πασᾶ (ποὺ εἶχε καταστρέψει τὰ Ψαρὰ) καὶ τὸν ἴδιο μήνα μία κορβέτα στὴ Μυτιλήνη. 600 νεκροὶ Ὀθωμανοί.

Ἡ φήμη του, γρήγορα, ξεπέρασε τὰ ὅρια τοῦ ἑλληνικοῦ χώρου καὶ ξένοι καλλιτέχνες, λογοτέχνες καὶ συγγραφεῖς ἀνέδειξαν τὴν ἡρωική του στάση ἀνάμεσα στοὺς ὁποίους καὶ ὁ Λόρδος Βύρωνας, ὁ Γάλλος τραγουδοποιὸς Μπερανζέ, ὁ Βαυαρὸς ζωγράφος Φὸν Χές, ὁ Γάλλος συγγραφέας καὶ ποιητὴς Βίκτωρ Οὐγκώ μὲ τίτλο ΄΄Κανάρη, ἡμίθεε φωτοδόξαστε!΄΄, ἀλλὰ καὶ ὁ ἱστορικὸς Τόμας Γκόρντον σημείωνε ΄΄εἶναι ὁ πιὸ ἔξοχος ἐκπρόσωπος τοῦ ἡρωισμοῦ, ποὺ ἡ Ἑλλάδα ὅλων τῶν ἐποχῶν μπορεῖ νὰ ὑπερηφανεύεται΄΄.

Μὲ ἀφοπλιστικὴ εἰλικρίνεια, ποὺ ἀποκάλυπτε μία ἄδολη καὶ ἀπονήρευτη ψυχή, μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς του ὁμολογοῦσε: ΄΄Μία δύναμις θεϊκὴ μὲ γιγάντωσε…Αὐτὴ ἡ θεία δύναμις μοῦ ἔδωσε θάρρος διὰ νὰ φθάσω μὲ τὸ πυρπολικό μου στὴν Τουρκικὴ Ναυαρχίδα…Οἱ Τοῦρκοι ἦσαν τόσοι, ὥστε, ἐὰν ἔπτυον ἐπάνω μας, θὰ μᾶς ἔπνιγαν ἀναμφιβόλως. Ἀλλὰ ὁ Μεγαλοδύναμος Θεὸς δὲν τὸ ἐπέτρεψε καὶ μᾶς ἔσωσε, διότι ἐγνώρισε τὴν ψυχὴν τῶν δούλων του…΄΄.

Ἀλλά, ποιὰ πνευματικὴ ΄΄μήτρα΄΄ γέννησε αὐτὴ τὴ μορφὴ μὲ τὶς τόσες ἀρετές; Γιατί σ’ αὐτὸν δὲν ὑπῆρχε μόνο ἡ φιλοπατρία, ἀλλὰ στὸ χαρακτήρα του συναντοῦσες πλῆθος χριστιανικῶν ἀρετῶν, ὅπως: τὴν ταπείνωση, τὴν ἀνεξικακία, τὴν ἀνιδιοτέλεια, τὴν ἀγάπη πρὸς τὴν οἰκογένεια, τὴν τιμιότητα, τὴ φιλανθρωπία καὶ πλῆθος ἄλλων ἀρετῶν. Ὅλα αὐτὰ ὀφείλονταν στὴ φλογερὴ κι ἀκράδαντη πίστη καὶ ἀγάπη τοῦ Κανάρη πρὸς τὴν Πατρίδα καὶ τὸν Θεό.

Ἂς ἀναφερθοῦμε στὴν πιὸ γνωστὴ ἀπὸ τὶς ἀρετὲς τοῦ Κανάρη, αὐτὴ τῆς φιλοπατρίας. Ἡ ἀγάπη γιὰ τὴν Πατρίδα εἶναι καὶ χριστιανικὴ ἀρετή. Ἡ Ὀρθοδοξία ἔχει ὑπερεθνικὸ καὶ ὑπερφυλετικὸ χαρακτήρα. Ἡ Ἐκκλησία συμπαραστέκεται, ἀγκαλιάζει καὶ εὔχεται ὑπὲρ τῶν ἐθνικῶν ἀγώνων, ποὺ γίνονται γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῶν ΄΄ἱερῶν καὶ τῶν ὁσίων΄΄, ὅπως τῆς ἐλευθερίας (ἀνεξαρτησίας 1821). Ἐξάλλου τὸ τονίζει καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: ΄΄Οὐδὲν πατρίδος γλυκύτερον΄΄.

Ὅμως, ὁ γενναῖος αὐτὸς ναυμάχος πατριώτης, δὲν ἄφησε λεπτὸ νὰ τὸν θαμπώσει ἡ λάμψη τοῦ θριάμβου του. Οὔτε ἐπέτρεψε στὸν ἑαυτό του νὰ γεμίσει ἀπὸ ἀλαζονεία κι ἐγωισμό. Ταπεινὸς ἔφυγε, γιὰ νὰ πετύχει τὸν ἆθλο αὐτό, ποὺ φάνταζε ἀκατόρθωτος, καὶ ταπεινὸς ἐπέστρεψε. Πρῶτο του μέλημα νὰ ἀνηφορήσει ἀσκεπὴς πρὸς τὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ μαζί του ὅλοι οἱ Ψαριανοὶ, νὰ εὐχαριστήσουν τὸν Θεό. Ἡ τόσο περιφρονημένη – ἰδίως στὶς ἡμέρες μας – χριστιανικὴ ἀρετὴ τῆς ταπεινοφροσύνης ἦταν γιὰ τὸν Κανάρη πολύτιμος πνευματικὸς θησαυρός. Ποτὲ δὲ χρησιμοποίησε τὰ ἀξιώματα τοῦ Ναυάρχου, τοῦ Γερουσιαστῆ, τοῦ Ὑπουργοῦ καὶ τοῦ Πρωθυπουργοῦ μὲ τὰ ὁποία τὸν τίμησε τὸ ἐλευθερωμένο Ἑλληνικὸ κράτος, οὔτε γιὰ τὴν προσωπική του προβολή, οὔτε γιὰ νὰ ὠφεληθεῖ οἰκονομικά. Ὁ ἴδιος ἦταν ἀπογοητευμένος ἀπὸ τὴν φιλοχρηματία καὶ τὴν φιλαρχία, ποὺ ἄρχισε νὰ μαστίζει ὁλοένα καὶ περισσότερο τούς νεοαπελευθερωθέντες Ἕλληνες, γι’ αὐτὸ κάποτε εἶπε, ὅτι τὰ χρόνια τοῦ Ἀγώνα ΄΄μιλοῦσαν οἱ καρδιές, τώρα μιλοῦν τὰ χρήματα΄΄.

Ὁ Κανάρης διαθέτοντας χριστιανικὲς ἠθικὲς ἀρχές, ποτὲ δὲν ἔδειξε θρησκευτικὴ μισαλλοδοξία καὶ δὲν ἔβλαψε αἰχμάλωτο καὶ ἄοπλο, σὲ ὅποιο φύλο ἢ ἡλικία κι ἂν ἀνῆκε αὐτός. Γιὰ τὸν χαρακτῆρα του θὰ ἀναφέρουμε δύο μόνο μαρτυρίες, καὶ αὐτὲς Εὐρωπαίων καὶ ἀλλοδόξων, γιὰ νὰ εἶναι ὅσο τὸ δυνατὸν ἀμερόληπτες: Ὁ Γάλλος ἀξιωματικός του ναυτικοῦ Le Roy (Λε Ρουᾶ) τὸν ἀποκαλεῖ ΄΄ἡ εἰλικρινεστάτη καὶ χρηστοτάτη τῶν ψυχῶν΄΄, ἐνῶ ὁ Γάλλος ναύαρχος Juriendela Graviere γράφει ὅτι σὲ ὁλόκληρη τὴ νεότερη ἱστορία ΄΄δὲν θέλομεν ἀνεύρη φυσιογνωμίαν εὐγενεστέραν τῆς τοῦ Κανάρη΄΄.

Τὸ ταπεινό του φρόνημα, ἡ ἁπλότητά του καὶ ἡ ἔλλειψη ἴχνους ἐγωισμοῦ καὶ ἐπάρσεως ὑπῆρξαν παροιμιώδη χαρακτηριστικά τῆς προσωπικότητας τοῦ Κανάρη, ποὺ προσιδιάζουν μόνο σὲ χαρακτῆρες, ποὺ ἔχουν ζυμωθεῖ μὲ χριστιανικὰ βιώματα. Τὸ νὰ ἔχεις ἐπιτύχει ἡρωισμούς, νὰ κατέχεις ὕπατα ἀξιώματα, νὰ ἐπαινεῖσαι καὶ νὰ σοῦ πλέκουν διθυράμβους, ὅσο ἀκόμα εἶσαι ἐν ζωῇ, κι ἐσὺ νὰ ἔχεις τὴν ἁπλότητα ἑνὸς μικροῦ παιδιοῦ, αὐτό, σίγουρα, ἀποτελεῖ ἀπόδειξη ἁγνῆς ψυχῆς, ποὺ ἀνεβαίνει μὲ ἐπιτυχία στὴν κλίμακα τῶν ἀρετῶν.

Ἰούνιος 1825, ὁ Γάλλος φιλέλληνας Eugene Villeneuve, καταγράφει στὸ ἡμερολόγιό του: ΄΄Εἶχα τὴν τιμὴ νὰ δειπνίσω μὲ τὸν Κανάρη, τὸν καταστροφέα τοῦ τουρκικοῦ ναυτικοῦ… ἀτρόμητος ναυτικός… Ἡ φυσιογνωμία του ἐπιβλητική. Τὸ βάδισμά του ἀγέρωχο καὶ στὰ μάτια του λάμπει τὸ θάρρος ποὺ τοῦ δίνει πνοὴ γιὰ τὴν ἐλευθερία τῆς ἀγαπημένης του πατρίδας΄΄.

Ὁ θρυλικὸς ναύαρχος, πρὶν πεθάνει, εἶπε, ὅτι τὸ μόνο ποὺ ἔχει νὰ δώσει στὸ ἑλληνικὸ ἔθνος εἶναι ἡ καρδιά του. Καὶ τὴν ἔδωσε. Μέχρι σήμερα φυλάσσεται μέσα σὲ μία λήκυθο στὸ Ἐθνικὸ Ἱστορικὸ Μουσεῖο στὴν παλιὰ Βουλή.

Ἀνακεφαλαιώνοντας καὶ γιὰ νὰ μᾶς μείνει κάτι:

Ὅταν ρώτησαν κάποτε τὸν πυρπολητὴ καὶ σεμνὸ ἥρωα τοῦ ΄21 Κανάρη

– Πῶς τὸν ἔκανες τὸν ἆθλο, Ναύαρχε;

Ἐκεῖνος ἀπάντησε:

– Νά, ξύπνησα ἐκεῖνο τὸ πρωὶ καὶ εἶπα: Ἀπόψε Κωνσταντῆ θὰ πεθάνεις γιὰ τὴν Ἑλλάδα.

Σ’ αὐτὸ τὸ ΄΄ἀπόψε θὰ πεθάνεις΄΄, βρισκόταν ἡ ἠθικὴ δύναμή του.

Τὸν Αὔγουστο τοῦ 1873, ἀξιώθηκε νὰ ἐκπληρώσει τὸ τάμα του πρὸς τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους, τὸ λάβαρο τῶν ὁποίων ἔφερε πάντα μαζί του, οἰκοδομώντας, πρὸς τιμήν τους, τὸν μικρὸ τοῦτο ναὸ μέσα στὸ κτῆμα του.

Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο θέλησε ὁ Κωνσταντῆς νὰ ἀφήσει τὴ δική του πνευματικὴ παρακαταθήκη. Ὅλη ἡ ζωὴ του εἶχε ὡς κέντρο τὴν  Πατρίδα, τὸ Θεὸ καὶ στήριγμα τὴν Ἐκκλησία. Αὐτὴν, λοιπὸν, μᾶς ἄφησε ὡς φάρο, γιὰ νὰ φωτίζει τὶς ἐπερχόμενες γενιὲς τῶν Ἑλλήνων.

Αἰωνία σου ἡ μνήμη, σεβαστέ μας Ναύαρχε…».

Μετὰ τὸ πέρας τῆς Θ. Λειτουργίας καὶ τὸν Ἐθνικὸ Ὕμνο, ὅλοι μετέβησαν στὸ Α΄ Κοιμητήριο Ἀθηνῶν, ὅπου ὁ Χῖος Ἱεράρχης ἐτέλεσε «Τρισάγιο» στοὺς τάφους τοῦ Κωνσταντῆ καὶ τῆς Δεσποίνης Κανάρη.

Μία εὐλογημένη ἐθνικὴ ἐκδήλωση στὸ πλαίσιο τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν 200 χρόνων ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ ἱεροῦ ἀγῶνος τῆς Ἐθνεγερσίας, ποὺ ἐνέπνευσε κυρίως τούς παριστάμενους νέους καὶ γιὰ τὴν ὁποία ἐκδήλωση ἀξίζουν συγχαρητήρια στὴν Πρόεδρο τῆς Ἀδελφότητος Ψαριανῶν κ. Ἔλινα Κωνσταντάρα γιὰ τὴν ἄρτια καὶ ἄψογη διοργάνωσή της.