Πρωτοπρεσβυτέρου Ἰγνατίου Καλογεράκη, Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γουμενίσσης, Ἀξιουπόλεως καί Πολυκάστρου
Ἡ μαρτυρία τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου
Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος ἀνήκει σέ μιά ὁμάδα συγγραφέων καί Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας πού τούς ἀποκαλοῦμε “Ἀποστολικούς Πατέρες”.
Τί σημαίνει αὐτό;
Σημαίνει ὅτι ἦταν σάν τούς Ἀποστόλους, χωρίς ὅμως νά ἔχουν τήν ἴδια θέση. Ἦταν κάτι σάν Ἀπόστολοι μετά τούς Ἀποστόλους. Ἡ θέση τους, ἡ διδασκαλία τους ἦταν μιά πρώτη σπουδαία συνέχεια καί μιά ἐξήγηση στή θεόπνευστη διδασκαλία τῶν Εὐαγγελιστῶν καί τῶν Ἀποστόλων.
Στούς πρώτους αἰῶνες (σκεφτεῖτε), διάβαζαν μερικά ἔργα τῶν Ἀποστολικῶν Πατέρων στή θεία Λειτουργία σάν ἀναγνώσματα (ὅπως τόν “Ποιμένα” τοῦ Ἑρμᾶ, τήν μία ἀπό τίς δύο Ἐπιστολές τοῦ Κλήμεντα πρός Κορινθίους, καί τήν ἐπιστολή τοῦ Βαρνάβα γιά τήν Ἀλεξάνδρεια).
Ἀργότερα, ὅμως, ὅταν ἐμφανίστηκαν οἱ ἄλλοι ἅγιοι Πατέρες, στή θεία Λειτουργία διαβάζονταν μόνο τά Εὐαγγελικά καί Ἀποστολικά ἀναγνώσματα. Καί ἀκολουθοῦσε τό ἑρμηνευτικό ζωντανό κήρυγμα τῶν Πατέρων (π.χ. τοῦ Μεγ. Ἀθανασίου, τοῦ Μεγ. Βασιλείου, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου καί σιγά-σιγά τῶν ἐπομένων).
Στούς πρώτους ὅμως αἰῶνες, μετά τήν Καινή Διαθήκη, εἴχαμε τούς λεγομένους (σήμερα) “Ἀποστολικούς Πατέρες”: τόν Κλήμεντα, τόν Ἰγνάτιο, τόν Πολύκαρπο καί μερικούς ἄλλους, ὅπως οἱ λεγόμενοι “Ἀπολογητές” (Αὐτοί οἱ τελευταῖοι ἦταν συγγραφεῖς πού ἔγραφαν κείμενα πρός τούς αὐτοκράτορες ἀπολογητικά γιά τήν ἀξία καί τήν ἀρετή τῶν Χριστιανῶν, παρακαλῶντας νά μήν τούς καταδιώκουν).
Ἕνας ἀπό τούς “Ἀποστολικούς Πατέρες” εἶναι ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, ἐπίσκοπος Ἀντιοχείας, πού μαρτύρησε στό ἀμφιθέατρο τῆς Ρώμης, τροφή στά λιοντάρια, θέαμα στό ἀμφιθέατρο γιά τούς εἰδωλολάτρες.
Τί γνωρίζουμε γι᾽ αὐτόν τόν Ἅγιο;
Περισσότερο γνωρίζουμε τή διδασκαλία του, τίς συμβουλές του, μέσα ἀπό τίς σωζόμενες Ἐπιστολές του. Καί σχεδόν τίποτε ἄλλο γιά τή ζωή του. Ἄν δέν εἶχε μαρτυρήσει μέ τόν τρόπο πού μαρτύρησε καί μέ ὅσα προηγήθηκαν, δέν θά γνωρίζαμε τίποτε ἄλλο, παρά μόνο ὅτι ἦταν ἔνας ἀπό τούς Ἐπισκόπους τῆς Ἀντιόχειας. Θά ξέραμε μόνο τό ὄνομά του καί τή σειρά του στούς καταλόγους Ἐπισκόπων τῆς Ἀντιόχειας.
Τώρα ὅμως ξέρουμε γιά τό φρόνημά του, γιά τήν πνευματικότητά του, γιά τή διδασκαλία του καί γιά τό μαρτύριό του. Τα βρίσκουμε στίς Ἐπιστολές του, τίς ὁποῖες ἔστειλε καθ᾽ ὁδόν γιά τή Ρώμη.
Στήν Καινή Διαθήκη ἔχουμε τά ἱερά Εὐαγγέλια μέ τή ζωή, τά θαύματα, τή διδασκαλία, τή σταυρική θυσία καί τήν ἀνάσταση τοῦ Κυρίου· ἔχουμε τίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων μέ τήν Πεντηκοστή καί τήν πορεία τῶν θεόπνευστων Ἀποστόλων καί τῶν συνεργατῶν τους· ἔχουμε τίς Ἐπιστολές τῶν Ἀποστόλων μέ τήν ἀντιμετώπιση καί τίς θεολογικές ἀπαντήσεις στά προβλήματα τῆς πρώτης Ἐκκλησίας· ἔχουμε τήν Ἀποκάλυψη μέ τήν προφητική φανέρωση τῆς πορείας τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος.
Στίς ἕξη (6) Ἐπιστολές τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου πρός διάφορες τοπικές χριστιανικές κοινότητες-ἐκκλησίες καί στή μία (1) Ἐπιστολή του πρός τόν ἅγιο Πολύκαρπο, λαμβάνουμε μιά εἰκόνα τῆς διαδοχικῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Γιά τίς ἀνάγκες καί τήν ὀργάνωσή της. Γιά τούς πειρασμούς καί τίς δυσκολίες της. Γιά τό σκοπό καί τόν τρόπο ζωῆς τῶν χριστιανῶν. Γιά τό ρόλο τῶν Ἐπισκόπων καί τοῦ Πρεσβυτερίου καί τῶν Διακόνων.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει ἀόριστα ὅτι ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος γνώριζε τούς Ἀποστόλους. Ἄλλες πηγές λένε ὅτι ἦταν ἀκροατής τοῦ Εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη. Ἄλλες ἱστορικές μαρτυρίες λένε ὅτι ὑπῆρξε Ἐπίσκοπος στήν Ἀντιόχεια δεύτερος μετά τόν ἀπόστολο Πέτρο ἤ ὅτι ὑπῆρξε ἐπίσκοπος μετά τόν ἐπίσκοπο Εὐόδιο. Ὁ ἴδιος στήν ἐπιστολή του πρός Ρωμαίους (Ρωμ. 2,2) ὀνομάζει τόν ἑαυτό του «ἐπίσκοπο Συρίας», κάτι πού σημαίνει μεγαλύτερη δικαιοδοσία, δηλαδή εὐθύνη καί κόπους καί φροντίδες γιά ἕνα μεγαλύτερο χῶρο ἀπό τήν πόλη τῆς Ἀντιόχειας. Βέβαια, τότε δέν ἦταν ὅλοι χριστιανοί. Πρέπει νά διατέλεσε Ἐπίσκοπος στό διάστημα μεταξύ 70 καί 107 μ.Χ., ἴσως καί περισσότερο.
Οἱ ἑπτά Ἐπιστολές του, τό διδακτικό ὕφος του, τό προτρεπτικό ὕφος του γιά ὅλους, σημαίνει ὅτι πραγματικά εἶχε μεγάλο κύρος καί μεγάλη εὐθύνη. Δέν ἦταν μόνο γιά τήν πόλη τῆς Ἀντιόχειας.
Τόν συνέλαβαν τό 113 μ.Χ. στήν Ἀντιόχεια. Καταδικάστηκε νά τόν πᾶνε στή Ρώμη καί νά τόν ρίξουν στά λιοντάρια. Τόν μετέφεραν γιά τή Ρώμη (ἐπί μῆνες) μέ ἀγριότητα καί ἀσπλαχνία, μᾶλλον γιά δυό σκοπούς: γιά νά τόν χρησιμοποιήσουν σάν παράδειγμα ἐκφοβισμοῦ τῶν ἄλλων χριστιανῶν σέ ὅλη τήν μακρά ὁδοιπορία· καί γιά νά στείλει ὁ αὐτοκράτορας (πού βρισκόταν σέ ἐκστρατεία στήν Ἀρμενία) ἕνα δεῖγμα αὐτοκρατορικῆς δύναμης στούς Ρωμαίους πολίτες.
Τόν φρουροῦσαν δέκα στρατιῶτες, πού τούς ὀνομάζει λεοπαρδάλεις, εἴτε γιά τό ὄνομα τοῦ στρατεύματος εἴτε γιά τήν κακία πού ἔδειχναν, ξεσπώντας ἐπάνω του στό μακρύ ἐκεῖνο ταξίδι.
Ξεκίνησαν ἀπό τήν Ἀντιόχεια, ἔπιασαν παραθαλάσσιο λιμάνι, ἀπό κεῖ ἔφθασαν στή Σμύρνη, ὅπου συναντήθηκε μέ τόν ἅγιο Πολύκαρπο τόν ἐπίσκοπο τῆς Σμύρνης. Ἐκεῖ ἔτρεξαν νά τόν βροῦν ὁμάδες χριστιανῶν ἀπό ἄλλες πόλεις μέ τούς Ἐπισκόπους. Τοῦ μιλοῦσαν γιά τά προβλήματά τους. Καί ἐκεῖνος ἔδινε ἀπαντήσεις, προφορικές καί γραπτές (ἔτσι σώζονται οἱ Ἐπιστολές τοῦ Ἁγίου πρός Ἐφεσίους μέ τόν ἐπίσκοπο Ὀνήσιμο, πρός τούς Μαγνησιεῖς μέ τόν ἐπίσκοπο Δαμά, πρός τίς Τράλλεις μέ τόν ἐπίσκοπο Πολύβιο).
Ἦταν Αὔγουστος μήνας, ὅταν ἔγραψε καί ἔστειλε στούς χριστιανούς τῆς Ρώμης ἐπιστολή καί τούς παρακαλοῦσε νά μήν πράξουν τίποτε, γιά νά ἐλευθερωθεῖ. Τό ἔλεγε ξεκάθαρα ὅτι σέ ὅλες τίς τοπικές ἐκκλησίες ζητοῦσε νά μήν ματαιώσουν τή θανάτωσή του: «… τό θελω νά πεθάνω γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἐάν ἐσεῖς δέν μέ ἐμποδίσετε. Εἶμαι καθαρό σιτάρι, θά μέ ἀλέσουν μέ τά δόντια τους τά θηρία, γιά νά βρεθῶ καθαρός ἄρτος στό Χριστό. Πιό πολύ νά καλοπιάσετε (νά σπρώξετε) τά θηρία, γιά νά γίνουν τό μνῆμά μου καί τίποτε νά μήν ἀφήσουν ἀπό τό σῶμά μου, ὥστε νά εἶμαι πανάλαφρος στόν ὕπνο μου. Τότε θά εἶμαι ἀληθινά μαθητής τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅταν ὁ κόσμος δέν θά (ξανα)δεῖ τό σῶμά μου. Ἱκετεύσατε γιά χάρη μου τό Χριστό, ὥστε νά τοῦ προσφερθῶ μέ τά δόντια τους καθαρή θυσία»!
Καταλαβαίνουμε τί χρόνια ἦταν καί πόσο ἀποφασισμένοι ἦταν οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Διάδοχοί τους καί οἱ πρῶτοι Χριστιανοί. Σέ ἔνα τέτοιο περιβάλλον, μποροῦσεκανείς νά δώσει τίς ἀνάλογες συμβουλές καί τίς προτροπές.
Δέν εἶναι σάν τά μετέπειτα χρόνια. Στά χρόνια τῆς χριστιανικῆς Αὐτοκρατορίας, ὁ χριστιανισμός ἔγινε ἡ θρησκεία τῆς Αὐτοκρατορίας. Πέρασε ἀπό πολλές δυσκολίες. Ἔφθασαν οἱ Ὀθωμανοί. Ἄλλα βάσανα καί διωγμοί σάν τούς πρώτους. Ὥσπου ἤρθαμε στή νέα Ἑλλάδα…
Ὅταν ὁ Ἅγιος μέ τούς στρατιῶτες ἔφτασαν στήν Τροία, ἔμαθε ὅτι σταμάτησε ὁ διωγμός στήν Ἀντιόχεια. Ἔστειλε ἐπιστολές στούς χριστιανούς τῆς Φιλαδέλφειας καί τῆς Σμύρνης καί στόν ἅγιο Πολύκαρπο, γιά νά φροντίσει νά δώσει θάρρος στούς χριστιανούς τῆς Σμύρνης καί τῆς Ἀντιόχειας (πού δέν πρόλαβε ὁ ἴδιος νά γράψει γράμματα).
Τελικά ἔφτασαν στή Ρώμη, ὅπου καί μαρτύρησε στό ἀμφιθέατρο, ριγμένος στά λιοντάρια. Τά ὀστά του (τά ἅγια λείψανά του) τά μετέφεραν οἱ χριστιανοί στήν Ἀντιόχεια.
Τά ἀνέφερα ὅλα αὐτά, γιά νά τιμήσουμε τόν Ἅγιο, μέ τή ζωή καί τό μαρτύριό του. Τό πρωΐ πού λειτούργησα, τόν τίμησα μέ τά τροπάρια καί τή θεία λειτουργία. Τώρα τόν τιμοῦμε μέ τή διήγηση τοῦ μαρτυρίου καί τῆς μεγάλης σπουδαιότητας πού εἶχε ἡ μορφή του στά χρόνια ἐκεῖνα. Γιά νά τρέχουν οἱ χριστιανοί τῆς Μικρᾶς Ἀσίας μέ τούς Ἐπισκόπους τους, ὥστε νά τόν συναντήσουν στή Σμύρνη, αὐτό δείχνει τή μεγάλη φήμη πού εἶχε σάν Διάδοχος τῶν Ἀποστόλων μέ χάρη καί φώτιση Θεοῦ. Γιά νά συμβουλεύει τόσες τοπικές Ἐκκλησίες, ἀκόμη καί τόν ἅγιο Πολύκαρπο, αὐτό δείχνει τή σημασία πού εἶχε γιά τα χρόνια ἐκεῖνα.
Θά σταθῶ σέ ἔνα-δύο σημεῖα ἀπό τή διδασκαλία του. Σε μερικά σημεῖα στά ὁποῖα ἐπιμένει καί πάλι ἐπιμένει. Αὐτό σημαίνει ὅτι μερικοί προκαλοῦσαν πρόβλημα στίς τοπικές Ἐκκλησίες
Μητροπολίτες, Καθηγητές Πανεπιστημίου, Ἱεροκήρυκες, Θεολόγοι, ὅλοι στέκονται ὁπωσδήποτε σ᾽ αὐτά τά σημεῖα τῆς διδασκαλίας του. Κρατάω τή σειρά τῶν Ἐπιστολῶν ὅπως διασώθηκαν καί παραδίδονται μέχρι σήμερα.
ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ
«(III) … ἐπειδή ἡ ἀγάπη δέν μέ ἀφήνει νά σιωπῶ γιά γᾶς, γιά τοῦτο πρόλαβα νά σᾶς παρακαλέσω νά τρέχετε ὅλοι μαζύ στόν δρόμο τῆς γνώμης τοῦ Θεοῦ. Διότι καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἡ ἀναμφίβολη ζωή μας, εἶναι ἡ γνώμη τοῦ Πατρός, καθώς καί οἱ ἐπίσκοποι πού ὡρίσθηκαν σέ κάθε τόπο βρίσκονται μέσσα στή γνώμη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
» (IV) Ὅθεν πρέπει νά βαδίζετε πάνω στή γνώμη τοῦ ἐπισκόπου, πράγμα πού καί τό κάνετε. Τό ἀξιονόμαστο πρεσβυτέριό σας, πού εἶναι ἄξιο τοῦ Θεοῦ, ἔχει συναρμσθῆ πάνω στόν ἐπίσκοπο, ὅπως οἱ χορδές στήν κιθάρα. Γι᾽ αὐτό μέσα στήν ὁμόνοιά σας καί τήν ὁμόφωνη ἀγάπη σας ὁ Ἰησοῦς Χριστός γίνεται ὕμνος… μέσα στήν ἐνότητα, νά ψάλλετε μέ μιά φωνή διά τοῦ Ἰηςῦ Χριστοῦ στόν Πατέρα, πού θά ἀκούει καί θά σᾶς ἀναγνωρίζει μέσα ἀπό τίς καλές πράξεις σας ὅτι εἶσθε σῶμα τοῦ Υἱοῦ Του. Ὠφέλιμο, λοιπόν, εἶναι νά βρίσκεσθε μέσα σέ ἄμωμη ἑνότητα, γιά νά μετέχετε πάντα στόν Θεό.
» (V) Ἄν ἐγώ μέσα σέ λίγο χρονικό διάστημα συνδέθηκα μέ τόν Ἐπίσκοπό σας, μέ ἀγάπη ὄχι ἀνθρώπινη, ἀλλά πνευματική, πόσο περισσότερο πρέπει νά μακαρίζω ἐσᾶς πού εἶστε ἑνωμένοι ὅπως ἡ Ἐκκλησία μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό καί ὅπως ὁ Ἰησοῦς Χριστός μέ τόν Πατέρα, μέσα σ᾽ ἐκείνη τή σύμφωνη καί ὁλοκληρωτική ἑνότητα; Κανείς ἄς μήν πλανᾶται· ὅποιος δέν πατᾶ μέσα στό θυσιαστήριο, στερεῖται τοῦ ἄρτου τοῦ Θεοῦ. Ἄν ἑνός καί δύο ἡ προσευχή τόση δύναμη ἔχει, πόσο μᾶλλον θά εἶναι δυνατή ἡ προσευχή τοῦ Ἐπισκόπου καί ὅλης τῆς Ἐκκλησίας; Ὅποιος λοιπόν δέν μπαίνει ἀνάμεσα στούς ἄλλους, αὐτός εἶναι ἤδη περήφανος καί ξεχώρισε τόν ἑαυτό του. Καί εἶναι γραμμένο· Ὑπερηφάνοις ὁ Θεός ἀντιτάσσεται. Ἄς γυμνασθοῦμε λοιπόν νά μήν ἀντιτασσόμαστε στόν Ἐπίσκοπο, γιά νά εἴμαστε ὑποταγμένοι στόν Θεό.
» (VI) Καί ὅσο βλέπει κανείς τόν Ἐπίσκοπο νά σιωπᾶ, περισσότερο ἄς τόν φοβᾶται. Ὅποιον στέλνει ὁ οἰκοδεσπότης στήν ἰδιοκτησία του, πρέπει νά τόν δεχόμαστε σάν τόν ἴδιον ἐκεῖνον πού τόν ἔστειλε. Ἔτσι εἶναι φανερό ὅτι τον Ἐπίσκοπο πρεπει νά τόν ἀτενίζουμε σάν τόν ἴδιο τόν Κύριο…».
Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ἐπιμένει ὅπως εἴδαμε στήν ὐπακοή στόν Ἐπίσκοπο και στήν ἑνότητα μέ τόν Ἐπίσκοπο, ἀπό τήν 3 μέχρι τήν 6 παράγραφο.
Συνεχίζει ἔπειτα χτυπώντας τήν αἵρεση τῶν Δοκητῶν, πού βλασφημῦσαν τήν τέλεια ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου (ἔλεγαν ὅτι δέν εἶχε ἀληθινό σῶμα και ἄλλα τέτοια βλάσφημα).
Ὅμως εἶναι πολύ σπουδαῖο ὅτι παρομοιάζει τήν ἑνότητα μέ τόν Ἐπίσκοπο ὡσάν τήν ἐνότητα τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν Κύριο, καί ὡσάν τήν ἐνότητα τοῦ Κυρίου μέ τόν Πατέρα. Ἑπομένως, ὅποιος ξεκόβει ἀπό αὐτήν τήν ἑνότητα τῆς ἀγάπης καί τῆς ὑπακοῆς, αὐτός ξεκόβεται ἀπό τήν Ἐκκλησία καί ἀπό τόν Χριστό.
ΠΡΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΕΙΣ (ΜΑΓΝΗΣΙΕΥΣΙΝ ΙΓΝΑΤΙΟΣ)
Καί αὐτήν τήν ἐπιστολή τήν στέλνει, ἀπό τήν σύντομη στάση πού ἔκαναν στή Σμύρνη, πρίν ἀνεβοῦν στήν Τροία καί ταξιδέψουν μέ προορισμό τή Ρώμη. Εἶναι πάλι ἐπηρεασμένος ἀπό το τεράστιο ζήτημα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητος! Ἔχει λάβει πληροφορίες ἀπό τόν ἐπίσκοπο Δαμά, τούς πρεσβυτέρους καί τό διάκονο πού τόν συνόδευαν στίς συνομιλίες. Γράφει.
«(III) Καί σέ σᾶς πρέπει νά μήν λαμβάνετε ὑπόψη τήν ἡλικία τοῦ Ἐπισκόπου, ἀλλά νά τόν σέβεστε βαθιά, ἀνάλογα μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ Πατρός. Καθώς ἔμαθα καί γιά τούς ἁγίους πρεσβυτέρους πού δέν λογαριάζουν τή φαινομενική του νεότητα, ἀλλά μέ θεία φρόνηση σκύβουν τό κεφάλι τους μπροστά του ἤ μᾶλλον μπροστά στόν Πατέρα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τόν ἐπίσκοπο ὅλων… πρέπει νά ὑπακούουμε χωρίς ὑποκρισία. Διότι δέν πλανᾶ κανείς τόν Ἐπίσκοπο τῦτον τόν ὁρατό, ἀλλά τόν ἀόρατο ζητεῖ νά ξεγελάσει.
»(IV) Πρέπει λοιπόν νά μή λεγόμαστε μόνο Χριστιανοί, ἀλλά καί νά εἴμαστε. Ὅπως καί μερικοί ὀνομάζουν Ἐπίσκοπο, ἀλλά τά κάνουν ὅλα χωρίς αὐτόν… …
»( VI) … σᾶς παραινῶ, νά τά κάνετε ὅλα μέσα στήν ὁμόνοια τοῦ Θεοῦ καί νά εἶναι προκαθήμενος ἀνἀμεσά σας ὁ Ἐπίσκοπος στόν τόπο τοῦ Θεοῦ καί οἱ πρεσβύτεροι στόν τόπο τοῦ ὁμίλου τῶν ἀποστόλων καί οἱ γλυκύτατοί μου διάκονοι πού τούς ἀνατέθηκε ἡ διακονία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ… Τίποτε νά μήν ὐπάρχει ἀνάμεσά σας, πού νά μπορεῖ νά σᾶς διαιρέσει, ἀλλά ἑνωθεῖτε στόν Ἐπίσκπο καί τούς προκαθημένους σύμφωνα μέ τό πρότυπο καί τή διδαχη τῆς ἀφθαρσίας.
» (VII) Ὅπως ἀκριβῶς λοιπόν ὁ Κύριος τίποτε δέν ἔκανε χωρίς τόν Πατέρα, ὄντας ἑνωμένος μαζί Του, οὔτε μόνος του οὔτε διά τῶν ἀποστόλων, ἔτσι κι ἐσεῖς νά μήν κάνετε τίποτε χωρίς τόν Ἐπίσκοπο καί τούς πρεσβυτέρους… Ὅλοι σάν σ᾽ ἕνα ναό τοῦ Θεοῦ νά μαζεύεστε, σάν σ᾽ ἕνα θυσιαστήριο, στόν ἕνα Ἰησοῦ Χριστό, πού προῆλθε ἀπό τόν ἕνα Πατέρα καί μένει ἕνας καί θά μένει (ἕνας).
Διαπιστώνουμε μιά σταθερή καί ἀκλόνητη ὁδηγία ζωῆς καί σωτηρίας. Τήν ἑνότητα μέ τόν Ἐπίσκοπο τῶν πρεσβυτέρων και τῶν διακόνων. Καί τήν ἑνότητα τῶν χριστιανῶν μέ τόν Ἐπίσκοπο καί τό πρεσβυτέριο. Ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ Πατρός. Μία Ἐκκλησία (τοπική) ὑπάρχει, ἕνα θυσιαστήριο, ἕνας Χριστός ἑνωμένς μέ τόν ἕνα Πατέρα.
Ὅσοι “ἀποτειχίζονται” ἤ ἀπομακρύνονται ἤ ὑποκρίνονται ἤ ἀμελοῦν την ἐνότητα, αὐτοί μόνοι τους ἀσεβοῦν καί ξεκόβουν ἀπό τόν ἕνα Χριστό καί τόν ἕνα Πατέρα. Τελεία καί παύλα. Ὁ θεοφόρος ἅγιος Ἰγνάτιος τά ἔλεγε ξεκάθαρα. Ἀκόμη κι ἄν ἡ ἡλικία τοῦ Ἐπισκόπου ἦταν μικρότερη ἀπό τούς πρεσβυτέρους ἤ τούς χριστιανούς.
Συνεχίζει νά “χτυπάει” τήν αἵρεση τῶν Δοκητῶν. Ὅπως συνεχίζει νά ἐπαινεῖ τούς Μαγνησιεῖς γιά τήν ἑνότητά τους καί τούς παρακαλάει νά προσεύχονται γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Συρίας. Καί δέν παύει νά τούς προτρέπει νά στερεώνονται στήν ἅγια πίστη (στά ἅγια δόγματα) «μαζί μέ τόν ἀξιοπρεπέστατο Ἐπίσκοπο” καί τό «πνευματικό στεφάνι τοῦ πρεσβυτερίου καί τῶν κατά Θεόν διακόνων».
Παντοῦ καί πάντοτε πρυτανεύει ἡ ἐκκλησιαστική ἑνότητα.
ΠΡΟΣ ΤΡΑΛΛΙΑΝΟΥΣ (ΤΡΑΛΛΙΑΝΟΙΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ)
Πάλι στή Σμύρνη, στή σύντομη στάση πού κάνει τό στρατιωτικό ἄγημα μέ τόν δέσμιο Ἐπίσκοπο Ἰγνάτιο, συναντᾶται ὁ Ἅγιος μέ τόν ἐπίσκοπο Πολύβιο τῶν Τράλλεων. Καί στέλνει στήν τοπική ἐκκλησία ἀνάλογη ἐπιστολή μέ τίς ἄλλες. Ἡ ὑπακοή στόν Ἐπίσκοπο σημαίνει ὑπακοή στόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ ὑπακοή στούς πρεσβυτέρους σημαίνει ὑπακοή στούς ἀποστόλους τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ (δέν τίθεται θέμα σύγκρισης σέ καμιά περίπτωση).
῾Ἐπίσκοπος εἶναι τύπος τοῦ Θεοῦ Πατρός. Οἱ διάκονοι ἀναλαμβάνουν τό ρόλο τῆς ταπείνωσης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Οἱ πρεσβύτεροι εἶναι οἱ συνεργάτες τοῦ Ἐπισκόπου σάν τούς ἀποστόλους τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ (δέν κάνουν ὅ,τι νομίζει ὁ καθένας, ἀλλά ὑπάρχει μιά ἑνότητα καί ὁ Ἐπίσκοπος ἔχει τό βασικό πρῶτο ρόλο).
Ἡ ὐπακοή στόν Ἐπίσκοπο σέ ὅλες τίς Ἐπιστολές τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου ἔχει μιά ἀπόλυτη προτεραιότητα. Καί οἱ Πρεσβύτεροι καί οἱ Διάκονοι ἔχουν ρόλους σχέσης μέ τόν Ἐπίσκοπο. Τά παραδείγματα πού δίνει ὁ Ἅγιος εἶναι παραδείγματα μέ ρόλους σχέσης.
Αὐτό ἦταν πολύ σπουδαῖο γιά τά πρῶτα βήματα τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἀλλιῶς δέν θά προχωροῦσε. Αὐτό ὅμως εἶναι ἀπαραίτητο και στήν ἐποχή μας. Ἀλλιῶς δέν θά προκόψουμε σάν σῶμα Ἐκκλησίας. Ὁ καθένας θά κάνει ὅ,τι κάνει. Οἱ ὁμάδες καί οἰ ὀπαδί θά κάνουν ὅ,τι νομίζουν. Καί τό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ θά καταλύεται. Γράφει ὁ Ἅγιος:
«(II) Ὅταν ὑποτάσσεσθε στόν Ἐπίσκοπο σάν νά τό κάνετε στόν Ἰησοῦ Χριστό, μοῦ φαίνεται ὅτι δέν ζεῖτε κατά ἄνθρωπον, ἀλλά σύμφωνα μέ τόν Ἰησοῦ Χριστο, ὁ ὁποῖος πέθανε γιά μᾶς, ὥστε πιστεύοντας στό θάνατό Του νά ξεφύγετε τή θνητότητα. Εἶναι λοιπόν ἀνάγκη, ὅπως καί συμβαίνει σέ σᾶς, νά μήν κάνετε τίποτε χωρίς τόν Ἐπίσκοπο. Ἀλλά ὑποτάσσεσθε καί στό πρεσβυτέριο σάν στούς ἀποστόλους τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ… Πρέπει ἐπίσης καί οἱ Διάκονοι πού κρατᾶνε τά μυστήρια τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ νά εἶναι ἀρεστοί μέ κάθε τρόπο σέ ὅλους…
»(III) Ὁμοίως ὅλοι πρέπει νά σέβονται τούς διακόνους σάν τόν ἴδιο τόν Ἰησοῦ Χριστό, καθώς καί τόν Ἐπίσκοπο σάν τύπο τοῦ Πατρός. Τούς δέ πρεσβυτέρους σάν συνέδριο τοῦ Θεοῦ καί ὅμιλο τῶν Ἀποστόλων. Χωρίς αὐτούς δέν ὐπάρχει Ἐκκλησία…
»(IV) Πολλά σκέπτομαι καί αἰσθάνομαι μέσα στό Θεό, ἀλλά θέτω χαλινάρι στόν ἑαυτό μου, γιά νά μήν καταποντισθῶ μέσα στήν καύχηση… Μήπως δέν μπορῶ νά σᾶς γράψω γιά τά ἐπουράνια; Ἀλλά τρέμω μήπως, νήπιοι καθώς εἶστε, σᾶς βλάψω. Λοιπόν, κάνετέ μου τή χάρη νά σιωπήσω, μήπως, καθώς δέν θά μπορεῖτε να μέ ἐννοήσετε, βάλετε θηλειά στό λαιμό σας. Ἀλλά τάχα κι ἐγώ, ἐπειδή εἶμαι δεμένος καί μπορῶ νά νιώθω τά ἐπουράνια καί τούς τόπους τούς ἀγγελικούς καί τίς τάξεις τῶν ἐπουρανίων δυνάμεων, τά ὁρατά καί τά ἀόρατα, εἶμαι τάχα γι᾽ αὐτό καλός μαθητής; Πολλά μᾶς λείπουν, γιά νά μήν ὐπολειπόμαστε στά τοῦ Θεοῦ.
Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος (καί ἐδῶ καί ἀλλοῦ) χρησιμοποιεῖ ἐκφράσεις ταπείνωσης γιά τόν ἑαυτό του καί ἐξύψωσης γιά τούς χριστιανούς. Ἀφήνει κάποιες αἰχμές γιά τό μεγαλεῖο τῶν θείων χαρισμάτων του, ἀλλά δέν μιλάει ξεκάθαρα, γιατί φοβᾶται ἀπό τήν κατάσταση ὁπού βρίσκονται οἱ χριστιανοί. Φοβᾶται ἀκόμη καί ἀπό τήν δική του ἀτέλεια.
»( VI) …Σεῖς αὐτό νά ἔχετε, ταπείνωση καί ἑνότητα μέ τόν Θεό Ἰησοῦ Χριστό, κολλημένοι στόν Ἐπίσκοπο και στά διδάγματα τῶν Ἀποστόλων. Ἐκεῖνος πού βρίσκεται μέσα στό θυσιαστήριο εἶναι καθαρός. Ἐκεῖνος πού βρίσκεται ἔξω ἀπο τό θυσιαστήριο δέν εἶναι καθαρός. Ὅποιος, μέ ἄλλα λόγια, χωρίς τόν Ἐπίσκοπο καί τό πρεσβυτέριο καί τόν διάκονο κάνει κάτι, δέν εἶναι καθαρός στή συνείδηση.
»(XII) Πρέπει ὅλοι σας καί χωριστά ὁ καθένας καί προπαντός οἱ πρεσβύτεροι νά ἀλαφρώνετε τόν Ἐπίσκοπο, τιμώντας ἔτσι τόν Πατέρα καί τόν Ἰησοῦ Χριστό καί τούς Ἀποστόλους…
Μέσα σ᾽ αὐτήν τήν ἐνότητα θά ἀντιμετωπίσουν οἱ Χριστιανοί τίς αἱρέσεις τῆς ἐποχῆς τους, ὅπως τούς Δοκῆτες (πού μιλοῦσαν πλανεμένα γιά ἀνύπαρκτη σωματική παρουσία τοῦ Χριστοῦ!)
ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ
Εἶναι ἡ Ἐπιστολή τήν ὁποία στέλνει ἀπό πολύ μακρια πρός τούς χριστιανούς τῆς Ρώμης. Ἕνα ἀπόσπασμα τό διαβάσαμε. Παρακαλεῖ τούς χριστιανούς νά μήν παρέμβουν, νά μή χρησματοδοτήσουν, νά μή βάλουν μέσον. Εἶναι ἀποφασισμένος νά μαρτυρήσει γιά τό Χριστό. Καί αὐτό δείχνει τό θεοφόρο μεγαλεῖο πού ἔχει ὀ Ἅγιος. Καί δείχνει τή μεγάλη σημασία τῶν συμβουλῶν πού δίνει γιά τό ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί τήν ἐνότητα γύρω ἀπό τόν Ἐπίσκοπο καί τούς κληρικούς.
ΠΡΟΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΣ (ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΥΣΙΝ ΙΓΝΑΤΙΟΣ)
Ὁ Ἅγιος εἶναι θεοφόρος, ἔχει φώτιση Θεοῦ. Ὅταν μιλάει γιά τόν Ἐπίσκοπο τῶν χριστιανῶν τῆς Φιλαδέλφειας, τό κάνει μέ φώτιση Θεοῦ. Αὐτό ἔχει μεγάλη σημασία. Διότι στήν ἐποχή μας (καί σέ κάθε ἐποχή) σηκώνονται μερικοί καί κρίνουν τόν Ἐπίσκοπο, γιατί ἔτσι νομίζουν. Ὅμως δέν ἔχουν φώτιση Θεοῦ, δέν εἶναι Θεοφόροι σάν τόν ἅγιο Ἰγνάτιο γιά νά κάνουν τέτοιες κρίσεις καί νά χωρίζονται ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία, ἡ θεία κοινωνία εἶναι μία, ὁ Ἐπίσκοπος (σέ κάθε τόπο) εἶναι ἕνας, τό πρεσβυτέριο ἕνα.
Ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι πάνω ἀπό ὅλους σέ κάθε τοπική Ἐκκλησία. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος σ᾽ αὐτήν τήν ἐπιστολή λέει ἀλήθειες πού κλείνουν τό στόμα τῶν φανατικῶν τῆς ἐποχῆς μας.
«(I) Γνώρισα τόν Ἐπίσκοπό σας πού ὄχι ἀπό τόν ἑαυτό του οὔτε ἀπό ἀνθρώπους ἀπόκτησε τή διακονία πού ἀνήκει στό σύνολο καί οὔτε ἀπό κενοδοξία, ἀλλά μέσα στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατρός καί τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ
»(IV) Φροντίστε, λοιπόν, νά ἔχετε μία λειτουργία. Διότι μία εἶναι ἡ σάρκα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ἕνα ποτήριο σέ ἕνωση τοῦ αἵματός Του, ἔνα θυσιαστήριο, ὅπως καί ἕνας Ἐπίσκοπος μαζί μέ τό πρεσβυτέριο καί τούς διακόνους τούς συνδούλους μου. Ἔτσι, ὅ,τι θά κάνετε καθά Θεόν θά τό κάνετε.
»(VIII) Καλοί καί οἱ ἱερεῖς, ἀλλά καλύτερος ὁ Ἀρχιερεύς στόν ὁποῖο εἶναι ἐμπιστευμένα τά ἅγια τῶν ἁγίων, στόν ὁποῖον εἶναι ἐμπιστευμένα τά κρυπτά τοῦ Θεοῦ. Αὐτός εἶναι θύρα τοῦ Πατρός ἀπό τήν ὁποία μπαίνουν ὁ Ἀβραάμ καί ὁ Ἰσαάκ καί ῾Ἰακώβ καί οἰ προφῆτες καί οἱ ἀπόσοτλοι καί ἡ Ἐκκλησία. Ὅλα αὐτά στήν ἑνότητα τοῦ Θεοῦ. .
ΠΡΟΣ ΣΜΥΡΝΑΙΟΥΣ (ΣΜΥΡΝΑΙΟΙΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ)
Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος στέλνει τήν ἐπιστολή αὐτή ἀπό τήν Τροία, πρίν ἀποπλεύσουν. Στήν ἀρχή ἐπαινεῖ τούς χριστιανούς τῆς Σμύρνης, ἔπειτα ξεσκεπάζει τήν αἵρεση τῶν Δοκητῶν.
Δέν παραλείπει μέ πάρα πολλά συνταρακτικά λόγια νά τονίζει τήν τέλεια καί ξεκάθαρη ὑπακοή στόν Ἐπίσκοπο σέ δύο παραγράφους. Δηλαδή ἐπιμένει παντοῦ νά μιλάει γιά τήν ἐνότητα μέ τόν Ἐπίσκοπο, διότι ἀλλιῶς δέν στέκεται ἡ Ἐκκλησία. Ἄν οἱ πρεσβύτεροι καί οἱ διάκονοι δέν σέβονται τόν Ἐπίσκοπο, τί παράδειγμα δίνουν στούς χριστιανούς; Καί πῶς νά ὑπάρχει σεβασμός σ᾽ αὐτούς, ἄν αὐτοί δέν σέβονται τόν πνευματικό ἡγέτη τῆς ἐπισκοπῆς τους;
Καί τό πιό σπουδαῖο: δέν ὑπάρχει λειτουργία χωρίς τόν Ἐπίσκοπο ἤ χωρίς αὐτόν πού θά ὁρίσει ὀ Ἐπίσκοπος. Ὅσοι ξεκόβουν καί ἐπιχειροῦν νά λειτουργήσουν, καταφρονοῦν τόν Θεό καί λατρεύουν τό διάβολο. Εἶναι φοβερά αὐτά τά λόγια τοῦ Ἁγίου.
«(VIII) Ὅλοι νά ἀκολουθεῖτε τόν Ἐπίσκοπο, ὅπως ὁ Ἰησοῦς Χριστός τόν Πατέρα, καί τό πρεσβυτέριο ὅπως τούς Ἀποστόλους. Καί τούς διακόνους νά τούς σέβεστε, διότι εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Χωρίς τόν Ἐπίσκοπο, κανένας τίποτε ἄς μήν κάνει ἀπό τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκείνη ἡ εὐχαριστία ἄς θεωρεῖται σίγυρη, ἡ ὁποία γίνεται μέ τόν Ἐπίσκοπο ἤ μέ ὅποιον αὐτός θά ὁρίσει. Ὅπου θά φανεῖ ὀ Ἐπίσκοπος, ἐκεῖ ἄς εἶναι καί τό σύνολο τοῦ λαοῦ, ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖ πού βρίσκεται ὁ Θεός ἐκεῖ εἶναι καί ἡ καθολική Ἐκκλησία. Δέν ἐπιτρέπεται χωρίς τόν Ἐπίσκοπο οὔτε βάπτιση οὔτε ἀγάπη (γάμος) νά τελεῖται. Ὅ,τι αὐτός θά ἐγκρίνει, αὐτό εἶναι καί στόν Θεό εὐάρεστο, κι ἔτσι θά εἶναι ἀσφαλές καί βέβαιο κάθετί πού κάνετε.
»(IX) Εἶναι λοιπόν εὔλογο νά ἀνανήψουμε ὅσο ἔχουμε ἀκόμη καιρό, γιά νά ἐπιστρέψουμε στό Θεό. Εἶναι καλό νά ἔχουμε γνώση τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Ἐπισκόπου. Ὅποιος τιμᾶ τόν Ἐπίσκοπο, ἔχει τιμηθεῖ ἀπό τόν Θεό. Ὅποιος κάνει λαθραῖα ἀπό τόν Ἐπίσκοπο κάτι, λατρεύει τόν διάβολο …
Ὅλες αὐτές οἱ ὁδηγίες τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου φαίνονται μονότονες. Ἀλλά δέν εἶναι. Διότι ὁ Ἅγιος δέν γίνεται νά ξεκόψει ἀπό τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας. Γι᾽ αὐτό, ὅταν μιλάει γιά τόν Ἐπίσκοπο, πάντοτε τόν συνδέει μέ τήν Ἐκκλησία. Πάντοτε τόν συνδέει μέ τόν Χριστό καί μέ τόν Πατέρα. Ὅποιος δέν σέβεται τόν Ἐπίσκοπο, δέν ἔχει σχέση μέ τήν Ἐκκλησία οὔτε μέ τόν Χριστό.
Καί μάλιστα ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος δέν βάζει προϋποθέσεις στούς χριστιανούς ἤ στούς πρεσβυτέρους ἤ στούς διακόνους, ὥστε μόνον τότε νά ὑπακούουν στόν Ἐπίσκοπο. Τίς προϋποθέσεις τίς λέει κατευθείαν ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος π.χ. στόν ἅγιο Πολύκαρπο (Ἐπιστολή Πολυκάρπῳ Ἰγνάτιος) ἤ τίς λέει μέ ἔμμεσο τρόπο στούς κληρικούς. Πουθενά δέν ἀφήνει πειθώρια στούς χριστιανούς νά κάνουν ἔλεγχο στούς κληρικούς ἤ στόν Ἐπίσκοπο καί νά παύουν νά δείχνουν ὑπακοή.
Ἀργότερα θά ἔρθουν Τοπικές ἤ Οἰκουμενικές Σύνοδοι καί θά ὁρίσουν τίς εὐθύνες τῶν Ἐπισκόπων καί τῶν Πρεσβυτέρων καί τῶν Διακόνων καί τῶν Μοναχῶν. Ἀλλά τίς εὐθύνες αὐτές δέν τίς δικάζουν οἱ λαϊκοί οὔτε οἱ κατώτεροι Κληρικοί τούς ἀνωτερους Κληρικούς. Διότι τότε ἀνατρέπεται ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας.
Καί τότε οἰ πρεσβύτεροι ἤ οἱ διάκονοι καί οἱ λαϊκοί γινόμαστε κάτι σάν εἰσαγγελεῖς τῶν Κληρικῶν καί τῶν Ἐπισκόπων καί ὅλα καταστρέφονται. Πάει στράφι ἡ ἡρεμία καί ἡ εἰρήνη τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό δέν εἶναι σῶμα Χριστοῦ, ἀλλά σωματεῖο τῆς κακιᾶς ὥρας.
Μακάρι ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος νά μᾶς φωτίσει, νά γίνουμε ἐμεῖς σωστοί κληρικοί καί οἱ λαϊκοί σωστοί λαϊκοί. Ὁ καθένας μέ τό ρόλο του καί τήν ἀποστολή του. Ὅπως μᾶς θέλει ὁ Θεός τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου. Καί ὄχι τό μυαλουδάκι τοῦ καθενός.
Εἴθε νά μᾶς ἀξιώσει ὁ Κύριος νά ἔχουμε θεάρεστη ἱερωσύνη, μακριά ἀπό φατρίες καί παρασυναγωγές. Καί νά ζήσουμε ἐν θελήματι Θεοῦ τίς ἑορτές τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ λοιποῦ Δωδεκαημέρου.