Αρχή του ευαγγελίου, δηλ. της χαρμόσυνης αγγελίας για την έλευση του Σωτήρα αποτέλεσε ο Ιωάννης ο Βαπτιστής και Πρόδρομος, ο τελευταίος των προφητών. Έτσι το τέλος της Παλαιάς Διαθήκης συνιστά την αρχή της Καινής. Η αναφορά του ευαγγελιστού Μάρκου στο πρόσωπο του Προδρόμου στηρίζεται επί δύο προφητών˙ του Μαλαχία, ο οποίος λέει «Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου» και του Ησαΐα που αναφέρει: «φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἐτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ».
Άγγελος ονομάζεται ο Ιωάννης για την αγγελική και σχεδόν άυλη ζωή του, αλλά και ένεκα του ότι ανήγγειλε και κήρυξε τον ερχομό του Χριστού. Η οδός Κυρίου αφορά στις ψυχές των Ιουδαίων, τις οποίες παρασκεύασε διά του βαπτίσματος να υποδεχθούν τον Μεσσία. Όλες οι ενέργειες του Προδρόμου έλαβαν χώρα έμπροσθεν του Κυρίου, δηλ. πλησίον του. Έτσι εμφαίνεται η οικειότητα και η σχέση του Προδρόμου προς το πρόσωπο του Χριστού˙ ως δούλος και ελάττων του βασιλέα προπορεύεται αυτού δεικνύοντάς τον στους ανθρώπους. Φώναζε ο Ιωάννης στις ερήμους να ετοιμαστεί η οδός του Κυρίου, να γνωρίσουν και να αποδεχθούν οι άνθρωποι την Καινή Διαθήκη, την πλήρη παντός αγαθού. Έτσι στην έρημο ο Ιωάννης βάπτιζε τους ανθρώπους στα νερά του Ιορδάνη ζητώντας την ταυτόχρονη μετάνοια τους. Όπως ο ίδιος δεν ήταν ο Μεσσίας, αλλά ο Πρόδρομός του, κατά τον αυτό τρόπο και το βάπτισμά του ήταν πρόδρομο της αποδοχής του Χριστού˙ οι μετανοούντες βαπτιζόμενοι θα δέχονταν τον Χριστό, από τον οποίο θα ελάμβαναν και την άφεση των αμαρτιών τους. Η ενδυμασία του Ιωάννη και η τροφή του περιορίζονταν στα απολύτως απαραίτητα. Το ρούχο του ήταν φτιαγμένο από τρίχες καμήλας και το φαγητό του συνίστατο από ακρίδες και μέλι. Τούτα δήλωναν κάτι πολύ συγκεκριμένο˙ την εγκράτεια και το πένθος που έπρεπε να χαρακτηρίζει τον μετανοούντα.
Στο διά ταύτα˙ απευθύνεται ο Ιωάννης ο Πρόδρομος στον κάθε άνθρωπο που είναι έρημος πίστεως και αγαθών έργων και του λέει ότι εφόσον επιθυμεί να δρέψει τους καρπούς της δωρεάς του Θεού πρέπει να ετοιμάσει την οδό Κυρίου, δηλ. την ψυχή του, εξομαλύνοντας κάθε εμπόδιο˙ να απορρίψει τον εγωισμό, τη φιλαυτία, τα ποικίλα πάθη, τον υλισμό και την προσκόλληση στα πράγματα του κόσμου. Με άλλα λόγια οφείλει να μετανοήσει. Όμως τι είναι η μετάνοια; Μετάνοια είναι η σπουδαιότερη ανάγκη του ανθρώπου. Μετάνοια είναι να ξεριζώσει κανείς τ’ αγκάθια της αμαρτίας πού έχει μέσα του και στη θέση τους να φυτευθούν ευωδιαστά λουλούδια και προ παντώς το δέντρο της αρετής. Μετάνοια είναι να πάψει η ψευτιά, η πονηρία, η κακία, η μοιχεία, η πορνεία, η βλασφημία, κάθε παρά φύση ενέργεια του ανθρώπου και να γίνει στροφή 180 μοιρών προς την αρετή. Μετάνοια είναι τελικά έρως Χριστού και μίσος κατά του εχθρού διαβόλου.
Ο αγώνας του Προδρόμου, ώστε οι άνθρωποι να μετανοήσουν και να κοινωνήσουν με τον Χριστό, δεν περιορίσθηκε στην τότε εποχή, αλλά συνεχίζει διαχρονικά, καλώντας τους ανθρώπους να επιδείξουν έργα αγαθά και αρεστά στον Θεό. «Μετανοεῖτε», είπε ο Ιωάννης ο Πρόδρομος σε όλους, μικρούς και μεγάλους, στρατιωτικούς, τελώνες, γραμματείς, αρχιερείς. «Μετανοεῖτε» φωνάζει και σε εμάς ο Πρόδρομος. Ο Θεός, αναμένει την μετάνοια μας και την επιστροφή προς τον αμπελώνα του. Πολύ περισσότερο τώρα μετά την εορτή της επιφάνειας του Κυρίου, απαιτείται ειλικρινή τήρηση της πίστης σε αυτόν, ώστε, κατά πώς λέει και ο Απόστολος Παύλος, να κερδίσουμε τον στέφανο της δικαιοσύνης.
