Η οικολογική κρίση ως πνευματική κρίση

Πολλά είναι τα προβλήματα της σύγχρονης εποχής τα οποία συνυπάρχουν με το οικολογικό, όπως τα ναρκωτικά, η εγκληματικότητα, οι διάφορες ασθένειες, που αποτελούν τις κυριότητες αιτίες της δικαιολογημένης διηνεκούς ανησυχίας του ανθρώπου. Το οικολογικό, ενώ πριν λίγο ήταν πρόβλημα, τώρα εξελίχθηκε σε κρίση. Και το ιδιαίτερο της οικολογικής κρίσεως είναι ότι δεν ανήκει σε μία συγκεκριμένη περιοχή, αλλά ταλανίζει ολόκληρο τον πλανήτη.

Η κρίση αυτή εντείνει την ανθρώπινη αγωνία ολοένα και περισσότερο. Ο άνθρωπος διαπιστώνει τις ανεξέλεγκτες τραγικές διαστάσεις της, οι οποίες αφορούν την ύπαρξή του και τη Δημιουργία. Γιατί όταν δεν υπάρχει οικολογική ισορροπία ο άνθρωπος, όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα των ελλείψεων για την επιβίωσή του, αλλά πολύ περισσότερο δεν έχει τις ικανότητες για να την αντιμετωπίσει και κινδυνεύει να εξαφανισθεί ο ίδιος.

Η κρίση αυτή είναι πρωτίστως πνευματική και ηθική. Και η ορθόδοξη θεολογία, μέσα από τη σκέψη των Πατέρων και των Αγίων της Εκκλησίας, προβάλλει ως σωστή σχέση των ανθρώπων με το φυσικό περιβάλλον εκείνη που θεμελιώνεται στο Δημιουργό Θεό. Οι σημερινοί κίνδυνοι αποδεικνύουν ότι ο κόσμος δεν έχει εκληφθεί ως «θείο δώρο»  από τον άνθρωπο, αλλά ως αντικείμενο κτήσης και παράχρησης. Η φύση υποβιβάσθηκε στις εγωκεντρικές, οικονομικές ανάγκες και γενικότερα στον υλόφρονα άνθρωπο.  Οι αρχές δυστυχώς οι οποίες μας φέρνουν σε κοινωνία με το Χριστό και τους Αγίους, αγάπη, ενότητα, ειρήνη, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ταπεινοφροσύνη, ελευθερία, κοινωνική και ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και οι οποίες αποτελούν κληροδοτήματα της χριστιανικής παραδόσεως, ενταγμένες στο σύγχρονο εκκοσμικευμένο πνεύμα, έχουν φθαρεί. Η οικολογική κρίση έχει τις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές προεκτάσεις της, αλλά κατά βάση είναι πνευματική. Δεν οφείλεται σε καταστάσεις ή πράγματα, αλλά στον ίδιο τον άνθρωπο, στην εσωτερική του κρίση, στην πνευματική του μόλυνση και αλλοτρίωση.

Απέναντι σ’  αυτό το εφιαλτικό αδιέξοδο, μοναδική και διαχρονική λύση μπορεί να δώσει η Ορθόδοξη Εκκλησία με την πίστη και τη χριστιανική της παράδοση. Η Ορθόδοξη Εκκλησία αντιμετωπίζει με σεβασμό και ειλικρίνεια τη φύση. Απέναντι στην οικολογική πρόκληση παρουσιάζει τον άνθρωπο ως «ιερέα»  και «οικονόμο», που προσφέρει τον κόσμο στο Θεό, μεταμορφωμένο, ανακαινισμένο και καθαγιασμένο, και αυτό το δείχνει με το παράδειγμα των Αγίων.

Η Εκκλησία μπορεί να βοηθήσει τον απατηλά ευδαιμονισμένο άνθρωπο της σημερινής εποχής, αρκεί ο άνθρωπος να την ακολουθήσει για να μπορέσει να ζήσει με καταλλαγή προς τον πλησίον και προς τον γύρω του κόσμο. Η μετάνοια, ως ριζική αλλαγή του ήθους και της συμπεριφοράς, παρέχει τη δυνατότητα για ψυχική εγρήγορση και νήψη. Η προσευχή αποτελεί αμετάκλητη αναγκαιότητα σε ατομικό, προσωπικό αλλά και συλλογικό επίπεδο.

Ο βίοι των Αγίων, τέλος,  είναι τα ζωντανά παραδείγματα της Εκκλησίας. Οι Άγιοι αποτελούν πρότυπα ορθοδόξου ασκητικού ήθους με τις αρετές της λιτότητας, της ολιγόδειας και της ολιγάρκειας. Προβάλλουν την ανιδιοτελή αγάπη, μια αγάπη βιωματική που αγκαλιάζει και αγιάζει ολόκληρο το φυσικό κόσμο. Δέχονται τον κόσμο ευχαριστιακά ως δώρο και ευλογία του Θεού, έχοντας ως βάση το «εργάζεσθαι και φυλάττειν», και τον προσφέρουν στο Δημιουργό Θεό «τα εκ των σων, σοι προσφέρομεν, κατά πάντα και δια πάντα».